Khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự là việc kiểm tra, phân loại và kết luận sức khỏe công dân do Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự thực hiện.
Khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự là một bước trong quá trình tuyển chọn công dân nhập ngũ, nhằm đánh giá chính xác tình trạng sức khỏe trước khi thực hiện nghĩa vụ. Hoạt động này được Hội đồng khám sức khỏe tiến hành theo quy định pháp luật. Trong trường hợp công dân không có mặt đúng thời gian, địa điểm khám sức khỏe thì có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt nghiêm khắc.
1. Khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự là gì?
Căn cứ khoản 2 Điều 3 Thông tư 105/2023/TT-BQP quy định:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Thông tư này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
2. Khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự là việc thực hiện khám, phân loại, kết luận sức khỏe đối với công dân được gọi thực hiện nghĩa vụ quân sự do Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự thực hiện sau khi sơ tuyển sức khỏe.
...
Khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự không chỉ là việc kiểm tra y tế, mà còn là quá trình đánh giá toàn diện để xác định công dân có đủ điều kiện phục vụ trong quân đội hay không. Hoạt động này được thực hiện bởi Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự, bao gồm các bác sĩ và chuyên gia y tế do Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định thành lập.
Qua quá trình khám, công dân sẽ được phân loại theo tiêu chuẩn sức khỏe cụ thể, từ đó cơ quan tuyển quân có căn cứ khách quan để quyết định việc gọi nhập ngũ. Điều này giúp bảo đảm mọi công dân thực hiện nghĩa vụ đều có đủ thể chất, góp phần xây dựng lực lượng quốc phòng vững mạnh và ổn định.
Tình huống giả định:
-
Ủy ban nhân dân Hà Nội ra quyết định sơ tuyển
Tháng 11/2024, Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội ban hành quyết định gọi sơ tuyển sức khỏe nghĩa vụ quân sự đối với anh Nguyễn Văn Hùng (sinh năm 2004). Anh Hùng được yêu cầu có mặt tại điểm y tế tập trung để kiểm tra sơ bộ về chiều cao, cân nặng, huyết áp và thị lực. Kết quả cho thấy anh đủ điều kiện tham gia vòng khám sức khỏe chính thức. -
Hội đồng khám sức khỏe tổ chức khám chi tiết
Đầu tháng 12/2024, Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự Thành phố Hà Nội tiến hành khám cho các công dân đã qua sơ tuyển. Anh Hùng được bác sĩ kiểm tra toàn diện: tim mạch, hô hấp, thần kinh, mắt, tai mũi họng, cùng các xét nghiệm cần thiết. Hội đồng phân loại sức khỏe theo thang điểm quy định trong Thông tư của Bộ Quốc phòng. -
Ban Chỉ huy quân sự lập danh sách nhập ngũ
Sau khi có kết quả, Ban Chỉ huy quân sự Thành phố Hà Nội xác nhận anh Hùng đạt sức khỏe loại 1, đủ điều kiện nhập ngũ. Thông tin của anh được đưa vào danh sách công dân chuẩn bị thực hiện nghĩa vụ quân sự năm 2025, đồng thời lưu trữ hồ sơ tại cơ quan quân sự địa phương.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Công dân đi trễ khi khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự có bị phạt không?
Căn cứ khoản 3 Điều 9 Nghị định 218/2025/NĐ-CP quy định:
Điều 9. Vi phạm quy định về sơ tuyển sức khỏe; khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân
...
3. Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi không có mặt đúng thời gian hoặc địa điểm khám sức khỏe ghi trong quyết định gọi khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự, quyết định gọi khám sức khỏe nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân của cấp có thẩm quyền mà không có lý do chính đáng.
...
Việc đến trễ hoặc vắng mặt trong ngày khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự được xem là hành vi vi phạm hành chính. Trong trường hợp công dân có lý do chính đáng, như bị tai nạn, bệnh nặng hoặc có xác nhận của cơ quan y tế, thì sẽ được xem xét không áp dụng xử phạt. Ngược lại, nếu cố tình vắng mặt hoặc đến trễ mà không chứng minh được lý do, cá nhân có thể bị xử phạt tới 20 triệu đồng. Với tổ chức có hành vi tương tự, mức phạt sẽ gấp đôi theo quy định.
Tình huống giả định:
-
Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh ban hành lệnh khám sức khỏe
Tháng 10/2025, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh gửi quyết định gọi khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự cho anh Trần Minh Quân (sinh năm 2005). Quyết định ghi rõ ngày, giờ và địa điểm khám tại Trung tâm y tế quân sự thành phố. -
Công dân vắng mặt không lý do chính đáng
Đến ngày 15/10/2025, Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức khám theo kế hoạch. Tuy nhiên, anh Quân không có mặt đúng giờ, cũng không xuất trình được giấy tờ chứng minh lý do vắng mặt. Biên bản vi phạm được lập ngay trong ngày. -
Xử phạt hành chính theo quy định
Căn cứ Nghị định 218/2025/NĐ-CP, Ban Chỉ huy quân sự Thành phố Hồ Chí Minh đã ra quyết định xử phạt anh Quân số tiền 18 triệu đồng về hành vi không có mặt đúng thời gian tại địa điểm khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự. Đồng thời, anh vẫn phải tiếp tục tham gia khám sức khỏe ở đợt bổ sung sau đó.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự là bước đánh giá toàn diện, giúp Hội đồng khám sức khỏe phân loại và kết luận tình trạng sức khỏe của công dân trước khi nhập ngũ. Nếu công dân không có mặt đúng thời gian, địa điểm khám mà không có lý do chính đáng thì có thể bị xử phạt từ 15 đến 20 triệu đồng.
