Hoạt động lấn biển phải tuân thủ quy định về quốc phòng, môi trường, quy hoạch và chỉ được thực hiện thông qua dự án đầu tư hợp pháp.
Hoạt động lấn biển được xem là giải pháp quan trọng để mở rộng diện tích đất liền, phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế xã hội tại các vùng ven biển. Trước hết, cần nắm rõ khái niệm lấn biển theo quy định trong Luật Đất đai 2024. Bên cạnh đó, việc thực hiện dự án lấn biển phải tuân thủ những nguyên tắc cụ thể về quốc phòng, môi trường, quy hoạch và quyền lợi cộng đồng để bảo đảm phát triển bền vững.
1. Hoạt động lấn biển là gì?
Khoản 30 Điều 3 Luật Đất đai 2024 quy định:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
30. Lấn biển là việc mở rộng diện tích đất trong phạm vi từ đường mép nước biển thấp nhất trung bình trong nhiều năm về phía biển thuộc vùng biển Việt Nam.
...
Lấn biển được hiểu là quá trình kỹ thuật và pháp lý nhằm biến một phần diện tích mặt biển thành đất liền. Việc lấn biển không chỉ tạo thêm quỹ đất cho các hoạt động dân sinh, công nghiệp, nông nghiệp hay du lịch mà còn góp phần điều chỉnh, mở rộng không gian phát triển của địa phương ven biển.
Tuy nhiên, hoạt động lấn biển không thể tiến hành tùy tiện, mà phải gắn với các yếu tố kỹ thuật, môi trường và quy hoạch. Khi được thực hiện hợp pháp, bản chất của lấn biển là chuyển đổi phần diện tích biển thành đất có giá trị sử dụng rõ ràng, có thể cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và đưa vào các kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của Nhà nước.
Tình huống giả định:
-
Doanh nghiệp đề xuất dự án lấn biển
Năm 2026, Công ty Cổ phần Phát triển Hưng Phát nộp hồ sơ xin thực hiện dự án lấn biển tại khu vực ven bờ tỉnh Quảng Ninh, với mục tiêu mở rộng thêm 50 ha đất phục vụ xây dựng khu đô thị du lịch. Hồ sơ trong đó nêu rõ ranh giới từ đường mép nước biển thấp nhất trung bình nhiều năm về phía biển. -
Cơ quan chức năng thẩm định khái niệm và phạm vi lấn biển
Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh phối hợp với các đơn vị liên quan tiến hành thẩm định. Căn cứ khoản 30 Điều 3 Luật Đất đai 2024, cơ quan chức năng xác định rõ hoạt động này thuộc phạm vi lấn biển, không phải san lấp nội đồng hay khai thác bãi triều. -
Dự án được chấp thuận chủ trương
Sau khi rà soát quy hoạch và đánh giá tác động môi trường, UBND tỉnh Quảng Ninh phê duyệt chủ trương cho Công ty Hưng Phát triển khai dự án. Thửa đất mới hình thành sau lấn biển sẽ được cập nhật vào bản đồ địa chính và đưa vào kế hoạch sử dụng đất của địa phương.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Hoạt động lấn biển phải tuân thủ những nguyên tắc nào?
Khoản 2 Điều 190 Luật Đất đai 2024 quy định:
Điều 190. Hoạt động lấn biển
...
2. Hoạt động lấn biển phải tuân thủ các nguyên tắc sau đây:
a) Bảo đảm quốc phòng, an ninh, chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán, lợi ích quốc gia trên biển; phù hợp với quy định của luật khác có liên quan và các điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên;
b) Dựa trên cơ sở đánh giá đầy đủ về kinh tế, xã hội, môi trường, bảo đảm phát triển bền vững, đa dạng sinh học, các yếu tố tự nhiên, tác động của thiên tai, biến đổi khí hậu và nước biển dâng;
c) Phù hợp với quy hoạch tỉnh hoặc quy hoạch sử dụng đất cấp huyện hoặc quy hoạch xây dựng hoặc quy hoạch đô thị;
d) Khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên biển; bảo đảm hài hòa lợi ích của tổ chức, cá nhân thực hiện hoạt động lấn biển và tổ chức, cá nhân khác có liên quan; bảo đảm quyền tiếp cận với biển của người dân, cộng đồng;
đ) Hoạt động lấn biển phải được lập thành dự án đầu tư hoặc hạng mục của dự án đầu tư theo quy định của pháp luật.
...
Hoạt động lấn biển trước hết phải gắn với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, quốc phòng và an ninh biển đảo, đồng thời tuân thủ các điều ước quốc tế có liên quan. Việc triển khai dự án chỉ được chấp thuận khi có đánh giá toàn diện về kinh tế, xã hội và môi trường, nhằm bảo đảm phát triển bền vững, giữ gìn đa dạng sinh học và hạn chế tác động tiêu cực từ thiên tai, biến đổi khí hậu.
Ngoài ra, dự án lấn biển phải phù hợp với quy hoạch được phê duyệt, khai thác tài nguyên biển một cách hiệu quả và bảo đảm lợi ích hài hòa giữa nhà đầu tư và cộng đồng dân cư ven biển. Người dân vẫn cần được quyền tiếp cận biển, tránh tình trạng bị ngăn cách bởi dự án. Cuối cùng, mọi hoạt động lấn biển đều phải được thực hiện thông qua dự án đầu tư, để Nhà nước có cơ sở kiểm soát và giám sát theo đúng quy định pháp luật.
Tình huống giả định:
-
Doanh nghiệp triển khai dự án lấn biển tại Thanh Hóa
Năm 2027, Công ty TNHH Đầu tư Du lịch Biển Ngọc nộp hồ sơ xin thực hiện dự án lấn biển tại khu vực ven bờ tỉnh Thanh Hóa, mở rộng khoảng 30 ha để phát triển khu nghỉ dưỡng kết hợp cảng du lịch. -
Cơ quan chức năng thẩm định nguyên tắc lấn biển
Sở Tài nguyên và Môi trường Thanh Hóa phối hợp với Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 1 và các đơn vị liên quan để đánh giá. Hội đồng xác định dự án chỉ được chấp thuận nếu không ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh và chủ quyền biển đảo, đồng thời phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường chi tiết. -
Dự án được phê duyệt có điều kiện
Sau khi rà soát, UBND tỉnh Thanh Hóa chấp thuận chủ trương đầu tư nhưng kèm theo điều kiện: doanh nghiệp phải thiết kế hệ thống bờ kè chống xói lở, cam kết bảo đảm quyền tiếp cận biển của cộng đồng địa phương, đồng thời thực hiện trồng bù rừng ngập mặn để duy trì cân bằng sinh thái. Dự án chỉ được triển khai khi đáp ứng đầy đủ các yêu cầu này.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Hoạt động lấn biển là việc mở rộng diện tích đất từ đường mép nước biển thấp nhất trung bình nhiều năm về phía biển. Quá trình này phải tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc về quốc phòng, an ninh, môi trường, quy hoạch và được triển khai thông qua dự án đầu tư. Khi đáp ứng đủ điều kiện, phần đất mới hình thành sẽ được đưa vào kế hoạch sử dụng đất và phục vụ phát triển kinh tế xã hội.
