Gần đây, thuốc lá điện tử đang trở thành tâm điểm chú ý khi Việt Nam chính thức ban hành lệnh cấm toàn diện từ năm 2025. Tuy nhiên, không ít người vẫn băn khoăn: lệnh cấm này cụ thể là cấm điều gì? Có phải chỉ cấm buôn bán, hay cả việc hút thuốc lá điện tử cũng bị xử phạt? Nếu vẫn tiếp tục sử dụng thì có vi phạm pháp luật không? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau làm rõ những quy định mới nhất để tránh vướng rắc rối pháp lý vì hiểu sai hoặc chưa nắm rõ luật.
1. Thuốc lá điện tử bị cấm hoàn toàn từ khi nào?
Thuốc lá điện tử từng được xem là một lựa chọn “ít hại hơn” thuốc lá truyền thống và lan rộng trong giới trẻ. Tuy nhiên, nhận thấy nguy cơ về sức khỏe và tác động xã hội mà sản phẩm này gây ra, Việt Nam đã chính thức ban hành lệnh cấm sử dụng từ đầu năm 2025. Quy định này đánh dấu một bước ngoặt trong chính sách kiểm soát thuốc lá, đòi hỏi người dân cần cập nhật kịp thời để không vô tình vi phạm. Theo đó, Nghị quyết 173/2024/QH15 có quy định như sau:
Nghị quyết 173/2024/QH15 của Quốc hội
2.2. Đối với lĩnh vực y tế
...
Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội; giao Chính phủ tổ chức thực hiện.
...
Từ ngày 14/1/2025 – thời điểm Nghị quyết 173/2024/QH15 có hiệu lực – việc sử dụng thuốc lá điện tử ở Việt Nam không còn là vùng “xám pháp lý” nữa, mà đã trở thành hành vi bị cấm hoàn toàn. Đây không còn là khuyến nghị hay khung hướng dẫn, mà là một lệnh cấm có hiệu lực pháp lý toàn quốc, áp dụng với tất cả các chủ thể – từ nhà sản xuất, nhà nhập khẩu đến người sử dụng cá nhân.
Trước năm 2025, thuốc lá điện tử tuy gây nhiều tranh cãi nhưng chưa có luật cấm rõ ràng. Nhiều người dùng, đặc biệt là giới trẻ, coi đây là xu hướng, thậm chí quảng bá như một cách “bỏ thuốc truyền thống”. Nhưng sau nhiều cảnh báo từ các cơ quan y tế – cả trong nước và quốc tế – về nguy cơ gây nghiện, ảnh hưởng phổi, và đặc biệt là tỉ lệ người trẻ nghiện nicotine tăng cao qua vape, Việt Nam đã quyết định hành động.
Điểm đặc biệt trong nghị quyết lần này là không chỉ cấm bán, mà cấm cả việc sử dụng thuốc lá điện tử. Tức là, dù bạn không buôn bán, không nhập khẩu, chỉ dùng cho bản thân thì cũng bị xem là vi phạm pháp luật. Đây là điểm mà nhiều người dễ hiểu lầm và có thể vô tình vi phạm nếu không nắm rõ.
Ngoài ra, hành vi sử dụng thuốc lá điện tử không chỉ bị xử phạt hành chính, mà còn có thể liên quan đến xử lý nội bộ tại nơi làm việc, trường học, hoặc tổ dân phố – vì đây là hàng hóa bị cấm sử dụng, không khác gì các loại chất gây nghiện khác.
Tình huống giả định
Trung là sinh viên năm nhất tại một trường đại học công lập ở Hà Nội. Sau kỳ nghỉ Tết năm 2025, Trung quay trở lại trường và mang theo cây thuốc lá điện tử mà cậu đã mua từ tháng 12/2024 – trước khi lệnh cấm có hiệu lực. Trung nghĩ rằng vì mình mua trước thời điểm cấm, nên việc tiếp tục sử dụng “chắc không sao”.
Một chiều sau giờ học, Trung và vài bạn cùng lớp tụ tập tại công viên gần trường để trò chuyện. Trong lúc ngồi nghỉ, Trung rút thuốc lá điện tử ra hút. Không may, đội quản lý trật tự phường đang làm nhiệm vụ đã phát hiện và mời Trung về trụ sở làm việc.
Tại đây, Trung mới được giải thích rằng từ ngày 14/1/2025, theo Nghị quyết 173/2024/QH15, mọi hành vi sử dụng thuốc lá điện tử – kể cả không buôn bán, không kinh doanh – đều bị cấm hoàn toàn. Việc “mua trước lệnh cấm” không miễn trừ trách nhiệm, vì hành vi sử dụng sau thời điểm đó vẫn là vi phạm pháp luật.
Kết quả, Trung bị xử phạt hành chính và buộc tiêu hủy thiết bị vape. Không chỉ vậy, nhà trường cũng yêu cầu Trung làm bản kiểm điểm vì hành vi vi phạm pháp luật và ảnh hưởng đến hình ảnh sinh viên. Vụ việc khiến Trung vô cùng bối rối và tiếc nuối vì một hành động tưởng như vô hại lại kéo theo nhiều rắc rối pháp lý và kỷ luật.
Qua tình huống của Trung, có thể thấy việc không cập nhật kịp thời quy định pháp luật mới – dù không có ý vi phạm – vẫn có thể khiến người dùng đối mặt với hậu quả nghiêm trọng. Điều quan trọng không chỉ là “không bán”, mà còn là không sử dụng, bởi đây đã là hành vi nằm trong danh sách cấm trên toàn quốc.
(Bối cảnh và nhân vật đều là giả định, được xây dựng nhằm minh họa cho quy định pháp luật.)
2. Người sử dụng thuốc lá điện tử sẽ bị xử phạt ra sao?
Sau khi thuốc lá điện tử bị cấm hoàn toàn, không chỉ những người buôn bán hay vận chuyển bị xử lý, mà cả người sử dụng cá nhân cũng không nằm ngoài phạm vi xử phạt. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn nhầm lẫn rằng chỉ hút chơi, không kinh doanh thì sẽ “không sao”. Trên thực tế, pháp luật đã có quy định rõ về hành vi này. Điều 23 Nghị định 144/2021/NĐ-CP có quy định về mức phạt như sau:
Điều 23. Vi phạm các quy định về phòng, chống và kiểm soát ma túy
Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy.
...
Mặc dù thuốc lá điện tử hiện chưa được xếp chính thức vào nhóm “chất ma túy” trong các văn bản chuyên ngành, nhưng sau Nghị quyết 173/2024/QH15, việc sử dụng nó đã bị cấm hoàn toàn và được xếp vào nhóm hành vi vi phạm liên quan đến hàng hóa cấm sử dụng.
Về cơ chế xử phạt, hiện nay chưa có nghị định chuyên biệt riêng cho thuốc lá điện tử, nhưng các cơ quan chức năng đang căn cứ vào các quy định liên quan đến hành vi sử dụng hàng hóa bị cấm để áp dụng xử lý. Với hành vi hút thuốc lá điện tử, cơ quan chức năng có thể áp dụng theo hướng:
-
Xử phạt theo các quy định về sử dụng chất bị cấm lưu hành
-
Hoặc xử lý theo địa phương có quy định riêng về quản lý an ninh, trật tự đô thị
Theo Điều 23 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, mức phạt dành cho hành vi sử dụng trái phép chất gây nghiện có thể từ 1 triệu đồng đến 2 triệu đồng, kèm theo các biện pháp khác như lập biên bản, tiêu hủy tang vật, yêu cầu cam kết không tái phạm, báo cáo về tổ dân phố hoặc trường học nếu có liên quan.
Một điểm đáng lưu ý: vì hiện tại thuốc lá điện tử đang ngày càng tiệm cận với nhóm “chất gây nghiện mới” mà chưa có phân loại riêng, nên người sử dụng có thể bị xử phạt dưới nhiều hình thức linh hoạt, tùy theo từng địa phương, từng trường hợp cụ thể và mức độ vi phạm.
Ngoài xử phạt tiền, hành vi hút thuốc lá điện tử nơi công cộng (như bệnh viện, trường học, công viên…) còn có thể bị xử lý kèm theo biện pháp hành chính khác như yêu cầu rời khỏi khu vực, ghi nhận vi phạm để xử lý nội bộ tại đơn vị (nếu là học sinh, sinh viên, công chức…).
Tình huống giả định
Anh Tuấn (32 tuổi) là nhân viên văn phòng làm việc tại một công ty logistics ở quận Bình Thạnh, TP.HCM. Sau khi đọc các bài viết quảng cáo trên mạng xã hội về việc “thuốc lá điện tử ít độc hại hơn thuốc lá truyền thống” và “không nằm trong danh mục cấm”, anh quyết định chuyển sang sử dụng vape thay vì thuốc lá thường để giảm mùi và không ảnh hưởng đến đồng nghiệp.
Một buổi tối cuối tháng 4/2025, sau giờ làm, anh Tuấn cùng bạn bè tụ tập uống cà phê tại một quán ven đường Nguyễn Gia Trí. Trong lúc trò chuyện, anh Tuấn lấy cây vape ra sử dụng ngay tại khu vực ngồi ngoài trời của quán. Đúng lúc đó, tổ công tác liên ngành phường đi kiểm tra đột xuất tình hình trật tự và an ninh khu phố theo kế hoạch giám sát sau lệnh cấm thuốc lá điện tử có hiệu lực.
Khi được yêu cầu kiểm tra, anh Tuấn trình bày rằng mình chỉ hút cá nhân, không buôn bán, và hoàn toàn không biết sản phẩm vape đang sử dụng là mặt hàng bị cấm. Tuy nhiên, cán bộ tổ kiểm tra đã thông tin rõ: theo Nghị quyết 173/2024/QH15, từ năm 2025, thuốc lá điện tử chính thức bị cấm sử dụng, kinh doanh và lưu hành trên toàn lãnh thổ Việt Nam.
Dù không có dấu hiệu buôn bán, anh Tuấn vẫn bị lập biên bản với hành vi sử dụng hàng hóa thuộc danh mục cấm lưu hành, căn cứ theo Điều 23 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, và bị xử phạt hành chính ở mức 2.000.000 đồng. Cơ quan chức năng cũng tiến hành thu giữ cây vape và yêu cầu anh Tuấn ký cam kết không tái phạm.
Vụ việc khiến anh Tuấn bất ngờ và có phần ấm ức, vì anh không hề nghĩ chỉ hút thử vài hơi giữa bạn bè mà cũng bị xử phạt. Sau đó, anh chia sẻ câu chuyện lên mạng xã hội, nhận về nhiều ý kiến trái chiều – người cho rằng mức phạt là đúng luật, người thì tỏ ra chưa hiểu rõ thuốc lá điện tử đã bị cấm hoàn toàn từ thời điểm nào và có thật sự "gây nghiện" hay không.
Qua câu chuyện của anh Tuấn, có thể thấy rằng trong bối cảnh pháp luật đã có quy định rõ ràng về lệnh cấm, việc thiếu cập nhật thông tin không phải là lý do hợp lệ để tránh bị xử lý. Người sử dụng thuốc lá điện tử – dù không kinh doanh hay gây mất trật tự – vẫn có thể bị xử phạt nếu sử dụng nơi công cộng hoặc bị phát hiện tại thời điểm kiểm tra.
(Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm minh họa quy định pháp luật.)
KẾT LUẬN
Từ ngày 14/1/2025, thuốc lá điện tử đã chính thức bị cấm sử dụng tại Việt Nam, không chỉ trong sản xuất, kinh doanh mà cả trong tiêu dùng cá nhân. Hành vi hút thuốc lá điện tử – kể cả vì mục đích cá nhân, không mua bán – cũng có thể bị xử phạt hành chính, tùy theo tính chất và mức độ. Với những thay đổi pháp lý mạnh mẽ như hiện nay, việc sử dụng thuốc lá điện tử không còn là “vùng xám” pháp luật nữa. Để tránh những rắc rối không đáng có, mỗi cá nhân – đặc biệt là giới trẻ – cần nâng cao nhận thức và chủ động cập nhật quy định pháp luật mới nhất.
