Hành vi đốt quán cà phê dẫn đến hậu quả chết người, là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng theo quy định pháp luật. Trong nhiều trường hợp, người thực hiện hành vi có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội giết người với khung hình phạt rất nghiêm khắc. Bên cạnh đó, nếu sử dụng các phương tiện nguy hiểm như xăng, hành vi này có thể bị xem xét là tình tiết tăng nặng trong quá trình xét xử.
1. Đốt quán cà phê làm chết người bị truy cứu về tội gì?
Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 123. Tội giết người
1. Người nào giết người thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:
a) Giết 02 người trở lên;
b) Giết người dưới 16 tuổi;
c) Giết phụ nữ mà biết là có thai;
d) Giết người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân;
đ) Giết ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình;
e) Giết người mà liền trước đó hoặc ngay sau đó lại thực hiện một tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;
g) Để thực hiện hoặc che giấu tội phạm khác;
h) Để lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân;
i) Thực hiện tội phạm một cách man rợ;
k) Bằng cách lợi dụng nghề nghiệp;
l) Bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người;
m) Thuê giết người hoặc giết người thuê;
n) Có tính chất côn đồ;
o) Có tổ chức;
p) Tái phạm nguy hiểm;
q) Vì động cơ đê hèn.2. Phạm tội không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.
3. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
4. Người phạm tội còn có thể bị cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm, phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm.
Hành vi cố ý đốt quán cà phê và gây chết người được xác định là hành vi nguy hiểm đặc biệt, có thể cấu thành tội giết người theo quy định tại Điều 123. Nếu hành vi đó được thực hiện bằng phương pháp có khả năng gây chết nhiều người, như đốt bằng xăng, dầu hỏa trong không gian kín, thì người phạm tội có thể bị áp dụng mức hình phạt cao nhất: tù chung thân hoặc tử hình.
Trường hợp hành vi không thuộc các tình tiết định khung tại khoản 1 Điều 123, thì vẫn bị xử lý hình sự theo khoản 2 với mức phạt tù từ 7 năm đến 15 năm.
Tình huống giả định
Tháng 3/2025, Nguyễn Đức Tâm (32 tuổi, trú tại Bình Dương) xảy ra mâu thuẫn với chủ quán cà phê Hồng Cúc vì cho rằng quán mở nhạc quá lớn, ảnh hưởng đến giấc ngủ ban đêm. Trong lúc bực tức, Tâm mua 5 lít xăng rồi đến trước cửa quán, châm lửa đốt với mục đích "cho chủ quán một bài học".
Ngọn lửa nhanh chóng lan rộng và thiêu rụi toàn bộ không gian bên trong, khiến một nhân viên đang nghỉ ca bị tử vong do ngạt khói và bỏng nặng. Kết quả điều tra cho thấy, Tâm có hành vi chuẩn bị từ trước, dùng dầu hỏa, một chất dễ cháy mạnh – đổ vào khu vực cửa chính và cố tình ngăn người thoát ra bằng cách chặn cửa bằng bàn ghế.
Với hành vi này, Nguyễn Đức Tâm bị truy tố về tội giết người theo điểm l khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự với tình tiết “bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người” và có thể đối diện mức án tù chung thân hoặc tử hình.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Dùng xăng đốt quán cà phê có bị xem là tình tiết tăng nặng không?
Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 52. Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
Chỉ các tình tiết sau đây mới là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự:
…
n) Dùng thủ đoạn hoặc phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người để phạm tội;
...Các tình tiết đã được Bộ luật này quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung hình phạt thì không được coi là tình tiết tăng nặng.
Dựa theo quy định trên, hành vi dùng xăng, một chất dễ cháy, nguy hiểm và lan rộng nhanh, để thực hiện hành vi phạm tội có thể bị xem là tình tiết tăng nặng theo điểm n khoản 1 Điều 52 Bộ luật Hình sự, nếu được xác định là sử dụng phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người để phạm tội.
Tuy nhiên, để được xem là tình tiết tăng nặng, hành vi này phải hội đủ 2 điều kiện sau:
- Hành vi dùng xăng chưa được sử dụng để định tội hoặc định khung hình phạt: Nếu trong quá trình truy cứu trách nhiệm hình sự, cơ quan tố tụng không dùng tình tiết "dùng xăng" để xác định tội danh hoặc khung hình phạt, thì lúc này, tình tiết này có thể được áp dụng riêng biệt như một tình tiết tăng nặng.
- Hành vi thật sự làm tăng mức độ nguy hiểm của tội phạm: Cơ quan tố tụng cần xem xét liệu việc sử dụng xăng có làm gia tăng đáng kể rủi ro cho nhiều người, ví dụ nếu vụ cháy xảy ra ở khu đông dân cư, vào giờ cao điểm, gần nơi dễ cháy nổ…
Ví dụ một tình tiết được xem là tăng nặng: Anh Nam cãi nhau với chủ quán cà phê, sau đó trong đêm mang theo chai xăng tới đốt quán. Lúc đó quán đã đóng cửa, không có người bên trong, và hành vi của Nam chỉ bị truy cứu về tội “Hủy hoại tài sản” vì giá trị thiệt hại chưa quá nghiêm trọng. Trong trường hợp này, vì “dùng xăng” chưa được sử dụng để xác định tội danh hay khung hình phạt, nên vẫn có thể tính là tình tiết tăng nặng – do Nam dùng phương tiện có khả năng gây nguy hiểm cho nhiều người.
Tình huống giả định
Tháng 4/2025, Nguyễn Minh Trọng (32 tuổi, ngụ tại Quận 7, TP.HCM) xảy ra mâu thuẫn gay gắt với chủ quán cà phê “Vườn Ký Ức” là anh Trần Tấn Lộc do khoản nợ chưa thanh toán. Trong lúc tức giận, Trọng chuẩn bị can xăng và nửa đêm quay lại quán, đổ xăng trước cửa và phóng hỏa. Vụ cháy khiến một nhân viên bảo vệ đang ngủ trong quán tử vong, lửa còn lan sang hai nhà dân kế bên.
Cơ quan Cảnh sát điều tra Quận 7 đã khởi tố Trọng về tội “Giết người” theo Điều 123 BLHS, đồng thời đề nghị viện kiểm sát xem xét áp dụng tình tiết tăng nặng theo điểm n khoản 1 Điều 52 vì Trọng đã dùng xăng – một phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người – để thực hiện hành vi phạm tội.
Tuy nhiên, sau quá trình điều tra, nhận thấy yếu tố “phương pháp có khả năng làm chết nhiều người” đã được sử dụng để xác định hành vi phạm tội thuộc khoản 1 Điều 123 (tức đã dùng để định khung hình phạt), nên Viện kiểm sát quyết định không áp dụng thêm tình tiết tăng nặng theo Điều 52.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hành vi đốt quán cà phê gây chết người có thể bị truy cứu về tội giết người theo Bộ luật Hình sự với khung hình phạt nghiêm khắc, lên đến tù chung thân hoặc tử hình. Trường hợp người phạm tội sử dụng phương tiện nguy hiểm như xăng, hành vi này có thể bị xem là tình tiết tăng nặng nếu chưa được dùng để định khung hình phạt. Việc xử lý sẽ căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm và hậu quả thực tế của hành vi.
