Doanh nghiệp phải ban hành quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc và nếu không thực hiện sẽ bị xử phạt từ 5.000.000 đến 10.000.000 đồng theo quy định.
Trong quan hệ lao động, cơ chế dân chủ tại nơi làm việc là nền tảng giúp người lao động tham gia vào quá trình trao đổi và giám sát hoạt động của doanh nghiệp. Pháp luật yêu cầu người sử dụng lao động xây dựng và ban hành quy chế dân chủ ở cơ sở nhằm xác định rõ cách thức thực hiện quyền và nghĩa vụ của các bên. Đồng thời, quy định xử phạt được thiết lập để bảo đảm doanh nghiệp thực hiện đầy đủ trách nhiệm khi không ban hành hoặc không sửa đổi quy chế theo yêu cầu pháp luật.
1. Doanh nghiệp có phải ban hành quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc không?
Khoản 1 Điều 48 Nghị định 145/2020/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 48. Trách nhiệm ban hành quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc
1. Người sử dụng lao động có trách nhiệm ban hành quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc để thực hiện các nội dung quy định về đối thoại tại nơi làm việc và thực hiện dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc quy định tại Nghị định này.
...
Người sử dụng lao động có trách nhiệm ban hành quy chế dân chủ ở cơ sở để thực hiện các nội dung liên quan đến đối thoại và thực hiện dân chủ tại nơi làm việc. Quy định này yêu cầu doanh nghiệp xây dựng văn bản quy định rõ cách thức thực hiện quyền và nghĩa vụ của các bên. Việc ban hành quy chế là nghĩa vụ bắt buộc nhằm bảo đảm cơ chế dân chủ vận hành theo luật. Quy chế này phải được áp dụng trong toàn bộ phạm vi nơi làm việc.
Tình huống giả định
-
An Phúc chưa xây dựng quy chế dân chủ theo quy định
Tại thời điểm rà soát nội bộ, An Phúc chưa ban hành văn bản quy chế dân chủ, trong khi pháp luật yêu cầu doanh nghiệp phải xây dựng quy định cụ thể về đối thoại và quyền – nghĩa vụ giữa các bên. -
Người lao động gặp khó khăn khi đề xuất ý kiến
Do không có cơ chế rõ ràng, công nhân không biết quy trình gửi kiến nghị, thảo luận hoặc phản ánh, dẫn đến nhiều ý kiến tồn đọng mà không được giải quyết theo trình tự. -
Đại diện công đoàn kiến nghị doanh nghiệp ban hành quy chế
Công đoàn cơ sở báo cáo tình trạng thiếu quy chế dân chủ khiến việc thực thi quyền tham gia của người lao động không thống nhất, đề nghị doanh nghiệp hoàn thiện văn bản theo luật định. - An Phúc bị yêu cầu xây dựng và áp dụng quy chế trong toàn doanh nghiệp
Sau kiểm tra, cơ quan chức năng yêu cầu An Phúc ban hành quy chế dân chủ theo đúng quy định để bảo đảm cơ chế dân chủ vận hành đầy đủ tại nơi làm việc.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Doanh nghiệp không ban hành quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc bị xử phạt bao nhiêu?
Khoản 1 Điều 15 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 15. Vi phạm quy định về đối thoại tại nơi làm việc
Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:1. Không xây dựng, ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc theo quy định của pháp luật.
...
Hành vi không xây dựng, ban hành hoặc sửa đổi quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc sẽ bị xử phạt từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng. Mức phạt này áp dụng trực tiếp khi doanh nghiệp không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ theo quy định. Quy định xử phạt nhằm bảo đảm doanh nghiệp duy trì cơ chế dân chủ theo đúng yêu cầu pháp luật. Việc tuân thủ giúp bảo đảm quyền tham gia của người lao động tại nơi làm việc.
Tình huống giả định
-
Minh Tài không xây dựng hoặc sửa đổi quy chế dân chủ theo quy định
Doanh nghiệp mở rộng nhà máy nhưng không cập nhật quy chế dân chủ phù hợp với cơ cấu mới, dẫn đến thiếu cơ sở pháp lý để thực hiện đối thoại định kỳ và đột xuất. -
Người lao động phản ánh việc đối thoại không được tổ chức đúng quy trình
Một số tổ thợ phản ánh doanh nghiệp tổ chức đối thoại nhưng không có căn cứ quy định rõ ràng, khiến nội dung trao đổi không thống nhất và thiếu minh bạch. -
Thanh tra lao động kiểm tra và lập biên bản vi phạm
Cơ quan chức năng xác định Minh Tài không ban hành hoặc sửa đổi quy chế dân chủ tại nơi làm việc, thuộc hành vi vi phạm theo quy định về trách nhiệm của người sử dụng lao động. - Minh Tài bị phạt từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng và buộc bổ sung quy chế
Doanh nghiệp phải nộp phạt 5.500.000 đồng và có trách nhiệm hoàn thiện quy chế dân chủ, đồng thời phổ biến cho toàn bộ người lao động để bảo đảm quyền tham gia đúng theo yêu cầu pháp luật.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Việc ban hành quy chế dân chủ ở cơ sở là nghĩa vụ bắt buộc, bảo đảm cơ chế đối thoại và sự tham gia của người lao động được vận hành đúng quy định. Khi doanh nghiệp không xây dựng hoặc không ban hành quy chế, hành vi này bị xử phạt từ 5.000.000 đến 10.000.000 đồng nhằm bảo đảm nghĩa vụ được thực thi. Tuân thủ quy định giúp duy trì môi trường lao động minh bạch, dân chủ và phù hợp với pháp luật.
