Mua bán con dấu bị pháp luật nghiêm cấm và có thể bị xử lý hình sự theo Điều 342 Bộ luật Hình sự 2015 với mức phạt tù lên đến 5 năm tùy mức độ vi phạm.
Con dấu là biểu tượng pháp lý quan trọng gắn với thẩm quyền và tư cách của cơ quan, tổ chức. Việc quản lý và sử dụng con dấu được quy định chặt chẽ nhằm ngăn ngừa hành vi lợi dụng để tạo ra các giấy tờ không hợp lệ. Pháp luật hiện nay đặt ra các hành vi bị cấm và quy định cả chế tài hình sự đối với việc mua bán trái phép con dấu.
1. Mua bán con dấu có bị nghiêm cấm không?
Điều 6 Nghị định 99/2016/NĐ-CP quy định:
Điều 6. Các hành vi bị nghiêm cấm
...
2. Mua bán con dấu, tiêu hủy trái phép con dấu.
...
Mua bán con dấu là hành vi có nguy cơ trực tiếp tạo điều kiện cho việc giả mạo hồ sơ, tài liệu và xâm phạm đến an toàn quản lý nhà nước. Vì con dấu là tài sản pháp lý đặc thù, việc chuyển giao, khắc, lưu giữ và sử dụng chỉ được phép thực hiện theo quy trình do cơ quan có thẩm quyền quy định. Do vậy, hoạt động mua bán con dấu dưới bất kỳ hình thức nào đều bị cấm tuyệt đối nhằm ngăn ngừa rủi ro gian lận, giả mạo trong các giao dịch.
Tình huống giả định
-
Ông Khải yêu cầu khắc lại con dấu bị hỏng đúng trình tự pháp luật
Ông Lê Trọng Khải, Giám đốc Công ty TNHH An Phú tại thành phố Hải Phòng, phát hiện con dấu tròn của doanh nghiệp bị mờ và không còn đảm bảo chất lượng khi đóng trên văn bản. - Doanh nghiệp thực hiện thủ tục khắc dấu theo quy định
Ông Khải đến cơ sở khắc dấu đã được cấp phép và cung cấp đầy đủ giấy tờ chứng minh doanh nghiệp đang hoạt động hợp pháp. Cơ sở khắc dấu kiểm tra thông tin, xác nhận yêu cầu khắc lại dấu và tiến hành đúng quy trình. -
Con dấu được đăng tải mẫu và sử dụng hợp lệ
Sau khi nhận con dấu mới, Công ty An Phú thực hiện thủ tục thông báo mẫu dấu lên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp. Nhờ tuân thủ đúng quy định, doanh nghiệp tránh được mọi nguy cơ vi phạm và đảm bảo giá trị pháp lý cho tài liệu.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Mua bán con dấu có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?
Điều 342 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định:
Điều 342. Tội chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức
1. Người nào chiếm đoạt, mua bán hoặc tiêu hủy trái phép con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức không thuộc tài liệu bí mật nhà nước hoặc bí mật công tác, thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:
a) Có tổ chức;
b) Thu lợi bất chính 10.000.000 đồng trở lên;
c) Để thực hiện hành vi trái pháp luật;
d) Tái phạm nguy hiểm.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Việc mua bán trái phép con dấu là hành vi nguy hiểm bởi nó tạo điều kiện cho nhiều vi phạm khác như giả mạo giấy tờ, chiếm đoạt tài sản, lừa đảo hoặc hợp thức hóa hồ sơ không hợp lệ. Tùy mức độ và hậu quả, người vi phạm có thể bị phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù. Nếu mua bán con dấu để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật khác, thu lợi bất chính hoặc tổ chức thành đường dây, khung hình phạt tăng lên từ 02 đến 05 năm tù. Ngoài ra, tòa án có thể áp dụng hình phạt bổ sung như cấm hành nghề hoặc phạt tiền bổ sung đối với người phạm tội.
Tình huống giả định
-
Ông Tống lập nhóm chuyên mua bán con dấu nhằm hợp thức hóa hồ sơ
Ông Đinh Hoàng Tống tại TP. Hồ Chí Minh lập nhóm chuyên thu mua con dấu cũ của các doanh nghiệp đã ngừng hoạt động. Nhóm của ông tìm kiếm các doanh nghiệp giải thể nhưng chưa nộp lại con dấu để thỏa thuận mua với giá thấp. - Con dấu được dùng để tạo bộ hồ sơ giả phục vụ lừa đảo
Nhóm của ông Tống sử dụng những con dấu này để đóng lên hợp đồng, biên bản nghiệm thu, bảng báo giá… rồi bán các bộ hồ sơ trái phép cho nhiều đối tượng khác nhau nhằm phục vụ hoạt động vay vốn và chiếm đoạt tài sản. Số tiền thu lợi bất chính vượt quá 150 triệu đồng. -
Cơ quan điều tra triệt phá và khởi tố vụ án
Qua theo dõi, Phòng Cảnh sát Hình sự Công an TP. Hồ Chí Minh phối hợp Thanh tra Sở Nội vụ xác định đây là đường dây có tổ chức chuyên mua bán và sử dụng con dấu trái phép. Với hành vi thu lợi bất chính lớn và có tổ chức, ông Tống bị khởi tố theo khoản 2 Điều 342 và đối diện mức phạt tù từ 02 đến 05 năm.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Con dấu là công cụ pháp lý quan trọng nên mọi hành vi mua bán con dấu ngoài phạm vi cho phép đều bị nghiêm cấm. Tùy thuộc vào mức độ, người thực hiện hành vi này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 342 Bộ luật Hình sự 2015. Mức phạt đối với hành vi mua bán con dấu có thể lên đến 5 năm tù tuỳ theo mức độ vi phạm.
