Doanh nghiệp có quyền tự do kinh doanh, lựa chọn ngành nghề, huy động vốn, ký hợp đồng, tuyển dụng lao động và mở rộng thị trường.
Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, doanh nghiệp là động lực phát triển sản xuất, tạo việc làm và đóng góp lớn vào ngân sách nhà nước. Pháp luật Việt Nam bảo đảm quyền tự do kinh doanh cho doanh nghiệp, đồng thời quy định rõ các nghĩa vụ nhằm duy trì trật tự, minh bạch và công bằng trong hoạt động kinh tế.
1. Doanh nghiệp có những quyền gì?
Điều 7 Luật Doanh nghiệp năm 2020 quy định như sau:
Điều 7. Quyền của doanh nghiệp
1. Tự do kinh doanh ngành, nghề mà luật không cấm.
2. Tự chủ kinh doanh và lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh; chủ động lựa chọn ngành, nghề, địa bàn, hình thức kinh doanh; chủ động điều chỉnh quy mô và ngành, nghề kinh doanh.
3. Lựa chọn hình thức, phương thức huy động, phân bổ và sử dụng vốn.
4. Tự do tìm kiếm thị trường, khách hàng và ký kết hợp đồng.
5. Kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu.
6. Tuyển dụng, thuê và sử dụng lao động theo quy định của pháp luật về lao động.
7. Chủ động ứng dụng khoa học và công nghệ để nâng cao hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh; được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ.
8. Chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản của doanh nghiệp.
9. Từ chối yêu cầu của cơ quan, tổ chức, cá nhân về cung cấp nguồn lực không theo quy định của pháp luật.
10. Khiếu nại, tham gia tố tụng theo quy định của pháp luật.
11. Quyền khác theo quy định của pháp luật.
Như vậy, doanh nghiệp có toàn quyền lựa chọn cách thức hoạt động, thị trường, nguồn lực và công nghệ để đạt hiệu quả cao nhất. Quyền tự chủ này giúp doanh nghiệp linh hoạt thích ứng với sự biến động của thị trường, mở rộng hợp tác trong nước và quốc tế.
Tình huống giả định
-
Phát sinh hoạt động kinh doanh
Ngày 01/6/2022, Công ty TNHH An Phú tại Thành phố Hồ Chí Minh thành lập, đăng ký hoạt động trong lĩnh vực sản xuất đồ gỗ. Sau một năm, doanh nghiệp mở rộng sang xuất khẩu sang Nhật Bản và đầu tư dây chuyền CNC tự động. -
Thực hiện quyền doanh nghiệp
Doanh nghiệp chủ động thay đổi quy mô, ký kết hợp đồng xuất khẩu và đăng ký ngành nghề bổ sung mà không cần xin phép thêm, vì đều thuộc phạm vi pháp luật cho phép. -
Kết luận pháp lý
Hành vi của Công ty TNHH An Phú hoàn toàn phù hợp với Điều 7 Luật Doanh nghiệp năm 2020, thể hiện quyền tự do kinh doanh và quyền ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao năng lực cạnh tranh.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính minh họa.
2. Doanh nghiệp có những nghĩa vụ gì?
Điều 8 Luật Doanh nghiệp năm 2020 quy định như sau:
Điều 8. Nghĩa vụ của doanh nghiệp
1. Đáp ứng đủ điều kiện đầu tư kinh doanh khi kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; ngành, nghề tiếp cận thị trường có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài theo quy định của pháp luật và bảo đảm duy trì đủ điều kiện đó trong suốt quá trình hoạt động kinh doanh.
2. Thực hiện đầy đủ, kịp thời nghĩa vụ về đăng ký doanh nghiệp, đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, công khai thông tin về thành lập và hoạt động của doanh nghiệp, báo cáo và nghĩa vụ khác theo quy định của Luật này.
3. Chịu trách nhiệm về tính trung thực, chính xác của thông tin kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp và các báo cáo; trường hợp phát hiện thông tin đã kê khai hoặc báo cáo thiếu chính xác, chưa đầy đủ thì phải kịp thời sửa đổi, bổ sung các thông tin đó.
4. Tổ chức công tác kế toán, nộp thuế và thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật.
5. Bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động theo quy định của pháp luật; không phân biệt đối xử, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người lao động trong doanh nghiệp; không ngược đãi lao động, cưỡng bức lao động hoặc sử dụng lao động chưa thành niên trái pháp luật; hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động tham gia đào tạo nâng cao trình độ, kỹ năng nghề; thực hiện các chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế và bảo hiểm khác cho người lao động theo quy định của pháp luật.
6. Nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
Các nghĩa vụ này giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động minh bạch, tuân thủ đúng quy định pháp luật. Đồng thời, chúng thể hiện trách nhiệm xã hội và đạo đức kinh doanh của doanh nghiệp. Nhờ đó, môi trường kinh doanh được xây dựng công bằng, ổn định và hướng tới phát triển bền vững.
Tình huống giả định
-
Phát sinh nghĩa vụ pháp lý
Ngày 15/5/2023, Công ty CP Hòa Minh (tại Thành phố Đà Nẵng) kinh doanh dịch vụ xây dựng, nhưng chưa cập nhật ngành nghề bổ sung và chậm công bố thông tin thay đổi người đại diện pháp luật trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp. -
Phát hiện vi phạm
Cơ quan đăng ký kinh doanh yêu cầu doanh nghiệp nộp phạt và khắc phục sai phạm. -
Kết luận pháp lý
Căn cứ Điều 8 Luật Doanh nghiệp năm 2020, doanh nghiệp có nghĩa vụ công khai, minh bạch thông tin hoạt động và thực hiện đúng thủ tục pháp lý. Việc không đăng ký, không công bố kịp thời là vi phạm hành chính, có thể bị phạt tiền và ảnh hưởng uy tín thương mại.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
3. Kết luận
Tóm lại, pháp luật trao cho doanh nghiệp quyền tự do kinh doanh, tự chủ tổ chức và sáng tạo, đồng thời đặt ra nghĩa vụ tuân thủ pháp luật, bảo đảm minh bạch, trách nhiệm và quyền lợi của người lao động. Đây là nền tảng cho sự phát triển bền vững, góp phần thúc đẩy môi trường đầu tư ổn định, công bằng và hội nhập quốc tế.
