Chỉ dẫn địa lý được bảo hộ khi sản phẩm có nguồn gốc từ khu vực địa lý tương ứng và có danh tiếng, chất lượng hoặc đặc tính chủ yếu do điều kiện địa lý quyết định.
Chỉ dẫn địa lý là dấu hiệu dùng để xác định sản phẩm có nguồn gốc từ khu vực cụ thể, nơi mà chất lượng hoặc danh tiếng của sản phẩm gắn liền với điều kiện địa lý. Đây là một hình thức bảo hộ quan trọng trong quyền sở hữu công nghiệp giúp khẳng định giá trị, uy tín của sản phẩm địa phương.
1. Điều kiện để chỉ dẫn địa lý được bảo hộ là gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 79 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 79. Điều kiện chung đối với chỉ dẫn địa lý được bảo hộ
Chỉ dẫn địa lý được bảo hộ nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:
1. Sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý có nguồn gốc địa lý từ khu vực, địa phương, vùng lãnh thổ hoặc nước tương ứng với chỉ dẫn địa lý;
2. Sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý có danh tiếng, chất lượng hoặc đặc tính chủ yếu do điều kiện địa lý của khu vực, địa phương, vùng lãnh thổ hoặc nước tương ứng với chỉ dẫn địa lý đó quyết định.
Để được bảo hộ, chỉ dẫn địa lý trước hết phải xác định nguồn gốc địa lý rõ ràng của sản phẩm. Nghĩa là, sản phẩm đó phải thực sự được sản xuất, khai thác hoặc chế biến tại khu vực mang tên chỉ dẫn. Việc xác định nguồn gốc này là cơ sở để người tiêu dùng nhận biết và tin tưởng vào chất lượng sản phẩm gắn liền với địa danh.
Bên cạnh đó, sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý cần chứng minh mối liên hệ giữa chất lượng hoặc danh tiếng với điều kiện địa lý bao gồm các yếu tố tự nhiên (đất, nước, khí hậu) và yếu tố con người (phương pháp sản xuất, kinh nghiệm truyền thống). Chỉ khi chứng minh được rằng các đặc tính nổi bật của sản phẩm có được nhờ môi trường địa lý đặc thù, chỉ dẫn địa lý mới được pháp luật công nhận và bảo hộ.
Tình huống giả định
- Hợp tác xã Trà Shan Tuyết Hà Giang nộp đơn đăng ký chỉ dẫn địa lý
Hợp tác xã Trà Shan Tuyết Hà Giang nộp đơn đăng ký chỉ dẫn địa lý “Hà Giang” cho sản phẩm trà núi cao. - Kết quả giám định về khí hậu và độ cao tại Hà Giang
Kết quả giám định cho thấy chất lượng trà chịu ảnh hưởng trực tiếp từ khí hậu lạnh và độ cao trên 1.200m của vùng núi Hà Giang. - Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận bảo hộ chỉ dẫn địa lý
Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận bảo hộ chỉ dẫn địa lý “Hà Giang” cho sản phẩm trà. Chỉ dẫn địa lý “Hà Giang” được bảo hộ vì đáp ứng đủ hai điều kiện: nguồn gốc địa lý rõ ràng và chất lượng gắn liền với điều kiện tự nhiên vùng sản xuất.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Đối tượng không được bảo hộ với danh nghĩa chỉ dẫn địa lý là gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 80 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 80. Đối tượng không được bảo hộ với danh nghĩa chỉ dẫn địa lý
Các đối tượng sau đây không được bảo hộ với danh nghĩa chỉ dẫn địa lý:
1. Tên gọi, chỉ dẫn đã trở thành tên gọi chung của hàng hoá ở Việt Nam;
2. Chỉ dẫn địa lý của nước ngoài mà tại nước đó chỉ dẫn địa lý không được bảo hộ, đã bị chấm dứt bảo hộ hoặc không còn được sử dụng;
3. Chỉ dẫn địa lý trùng hoặc tương tự với một nhãn hiệu đang được bảo hộ, nếu việc sử dụng chỉ dẫn địa lý đó được thực hiện thì sẽ gây nhầm lẫn về nguồn gốc của sản phẩm;
4. Chỉ dẫn địa lý gây hiểu sai lệch cho người tiêu dùng về nguồn gốc địa lý thực của sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý đó.
Pháp luật loại trừ bảo hộ đối với các chỉ dẫn địa lý không còn mang ý nghĩa phân biệt nguồn gốc hoặc có khả năng gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng. Ví dụ, những tên gọi như “nước mắm Phú Quốc” chỉ được bảo hộ khi sản phẩm thực sự xuất xứ từ Phú Quốc, còn nếu thuật ngữ đó được dùng phổ biến cho mọi loại nước mắm, nó sẽ không còn giá trị bảo hộ. Ngoài ra, các chỉ dẫn địa lý trùng hoặc tương tự với nhãn hiệu đã được đăng ký hoặc gây hiểu sai lệch cho người tiêu dùng cũng không được chấp nhận, nhằm tránh xung đột quyền giữa người đăng ký nhãn hiệu và chủ thể quyền chỉ dẫn địa lý.
Tình huống giả định
- Công ty Hồng Phát Coffee nộp đơn đăng ký chỉ dẫn địa lý
Công ty Hồng Phát Coffee nộp đơn đăng ký chỉ dẫn địa lý “Cà phê Buôn Mê” cho sản phẩm cà phê hòa tan sản xuất tại TP. Hồ Chí Minh. - Công ty không xuất trình được nguồn gốc
Cục Sở hữu trí tuệ yêu cầu doanh nghiệp cung cấp tài liệu chứng minh mối liên hệ giữa sản phẩm và khu vực Buôn Ma Thuột. Tuy nhiên, công ty không xuất trình được bằng chứng về nguồn gốc hoặc yếu tố địa lý ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm. - Kết quả thẩm định gây hiểu nhầm cho người tiêu dùng
Kết quả thẩm định cho thấy sản phẩm không được chế biến hoặc sản xuất tại khu vực Buôn Ma Thuột, đồng thời tên gọi “Buôn Mê” có thể gây hiểu nhầm cho người tiêu dùng về xuất xứ thật. - Cục Sở hữu trí tuệ từ chối bảo hộ chỉ dẫn địa lý
Cục Sở hữu trí tuệ ra thông báo từ chối bảo hộ chỉ dẫn địa lý “Cà phê Buôn Mê” vì gây hiểu sai lệch về nguồn gốc địa lý và không đáp ứng điều kiện về yếu tố danh tiếng gắn với khu vực.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Chỉ dẫn địa lý được bảo hộ khi sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng từ khu vực địa lý và mang danh tiếng, chất lượng gắn với điều kiện tự nhiên hoặc con người tại nơi đó. Ngược lại, các tên gọi đã phổ biến, gây nhầm lẫn hoặc không còn thể hiện nguồn gốc thật sẽ không được bảo hộ chỉ dẫn địa lý.
