Bí mật kinh doanh được bảo hộ nếu không dễ dàng có được, mang lại lợi thế trong kinh doanh và được chủ sở hữu áp dụng biện pháp bảo mật cần thiết theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ.
Bí mật kinh doanh là một trong những tài sản vô hình quan trọng của doanh nghiệp, góp phần tạo nên lợi thế cạnh tranh trên thị trường. Pháp luật quy định rõ các điều kiện để một thông tin được công nhận là bí mật kinh doanh và được bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp nhằm bảo đảm quyền lợi hợp pháp của chủ sở hữu.
1. Điều kiện để bí mật kinh doanh được bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 84 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 84. Điều kiện chung đối với bí mật kinh doanh được bảo hộ
Bí mật kinh doanh được bảo hộ nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:
1. Không phải là hiểu biết thông thường và không dễ dàng có được;
2. Khi được sử dụng trong kinh doanh sẽ tạo cho người nắm giữ bí mật kinh doanh lợi thế so với người không nắm giữ hoặc không sử dụng bí mật kinh doanh đó;
3. Được chủ sở hữu bảo mật bằng các biện pháp cần thiết để bí mật kinh doanh đó không bị bộc lộ và không dễ dàng tiếp cận được.
Một thông tin chỉ được xem là bí mật kinh doanh khi nó mang tính độc đáo, không phổ biến rộng rãi và có giá trị thương mại thực tế. Yếu tố “không dễ dàng có được” thể hiện rằng thông tin này không thể thu thập bằng các phương pháp thông thường mà phải qua quá trình nghiên cứu, đầu tư hoặc thử nghiệm. Ngoài ra, giá trị của bí mật kinh doanh phải gắn liền với lợi thế cạnh tranh, nghĩa là việc sử dụng thông tin đó giúp doanh nghiệp đạt được hiệu quả cao hơn hoặc chiếm ưu thế so với đối thủ.
Điều kiện cuối cùng và cũng là yếu tố then chốt là biện pháp bảo mật. Chủ sở hữu phải chứng minh rằng họ đã thực hiện các biện pháp hợp lý để giữ bí mật, như ký kết thỏa thuận bảo mật, giới hạn quyền truy cập thông tin nội bộ hoặc sử dụng hệ thống bảo mật công nghệ. Nếu chủ sở hữu không chứng minh được yếu tố này, thông tin dù có giá trị đến đâu cũng không được pháp luật công nhận là bí mật kinh doanh.
Tình huống giả định
- Công ty Hải Minh nghiên cứu công thức nước giải khát
Công ty Hải Minh Food đã nghiên cứu công thức sản xuất nước giải khát tự nhiên có hương vị độc quyền riêng của công ty. - Công ty Hải Minh áp dụng quy trình bảo mật
Công ty Hải Minh đã áp dụng quy trình bảo mật nghiêm ngặt, chỉ cho phép ba nhân sự chủ chốt được tiếp cận công thức nước giải khát này. - Anh Hải tiết lộ bí mật kinh doanh
Anh Hải là một trong ba nhân sự được tiếp cận công thức trên đã tiết lộ công thức nước giải khát này cho một công ty là đối thủ cạnh tranh. - Cơ quan chức năng xử lý hành vi của anh Hải
Cơ quan chức năng xác định công thức trên là bí mật kinh doanh được bảo hộ theo Điều 84 Luật SHTT 2005, và hành vi tiết lộ trái phép là xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Đối tượng không được bảo hộ trên danh nghĩa bí mật kinh doanh là gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 85 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 85. Đối tượng không được bảo hộ với danh nghĩa bí mật kinh doanh
Các thông tin bí mật sau đây không được bảo hộ với danh nghĩa bí mật kinh doanh:
1. Bí mật về nhân thân;
2. Bí mật về quản lý nhà nước;
3. Bí mật về quốc phòng, an ninh;
4. Thông tin bí mật khác không liên quan đến kinh doanh.
Không phải mọi thông tin mang tính “bí mật” đều được bảo hộ dưới danh nghĩa bí mật kinh doanh. Pháp luật loại trừ những thông tin không có giá trị thương mại như bí mật về nhân thân, bí mật quản lý nhà nước, bí mật quốc phòng, an ninh hoặc tài liệu hành chính nội bộ. Những thông tin này không được bảo hộ theo cơ chế quyền sở hữu công nghiệp nhưng được bảo vệ theo các quy định khác của pháp luật, chẳng hạn như Luật Bảo vệ bí mật nhà nước hoặc Bộ luật Hình sự. Việc tiết lộ, chiếm đoạt hay mua bán các loại bí mật này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự tùy tính chất và mức độ vi phạm.
Quy định này giúp đảm bảo rằng chỉ các thông tin mang giá trị thương mại thực tế mới được xem là bí mật kinh doanh đồng thời ngăn ngừa việc lạm dụng khái niệm “bí mật” để che giấu thông tin công vụ hoặc hạn chế quyền tiếp cận thông tin hợp pháp của công chúng.
Tình huống giả định
- Công ty Ánh Hồng xin bảo hộ quy trình đánh giá nhân sự nội bộ
Công ty Ánh Hồng nộp hồ sơ xin cơ quan chức năng bảo hộ “quy trình đánh giá nhân sự nội bộ” với lý do đây là thông tin bí mật của công ty. - Cục Sở hữu trí tuệ xác định nội dung này không có yếu tố kinh doanh
Cục Sở hữu trí tuệ xác định nội dung mà công ty Ánh Hồng yêu cầu bảo hộ trên không mang yếu tố kinh doanh mà chỉ phục vụ hoạt động quản trị nhân sự. - Cục Sở hữu trí tuệ từ chối bảo hộ
Kết quả, quy trình này bị Cục Sở hữu trí tuệ từ chối bảo hộ dưới danh nghĩa bí mật kinh doanh vì thuộc nhóm thông tin nội bộ, không có giá trị thương mại theo Điều 85 Luật SHTT 2005.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Bí mật kinh doanh được bảo hộ khi có giá trị thương mại, không dễ tiếp cận và được chủ sở hữu áp dụng biện pháp bảo mật cần thiết. Ngược lại, các thông tin liên quan đến nhân thân, quản lý nhà nước, quốc phòng, an ninh hoặc không phục vụ mục đích kinh doanh sẽ không được bảo hộ dưới danh nghĩa bí mật kinh doanh.
