Dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp là gì?

Dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tổ chức, cá nhân bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là quyền sáng chế, kiểu dáng, nhãn hiệu. Pháp luật hiện hành đã quy định rõ khái niệm và phạm vi của dịch vụ này nhằm bảo đảm hoạt động xác lập, thực thi quyền sở hữu công nghiệp được thực hiện đúng quy trình, minh bạch và hợp pháp. Đồng thời, quy định cũng xác định những hành vi mà đại diện sở hữu công nghiệp không được thực hiện, nhằm bảo vệ quyền lợi của khách hàng và duy trì tính trung thực, chuyên nghiệp trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ.

1. Dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp là gì?

Điều 151 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 quy định như sau:

Luật Sở hữu trí tuệ 2005

Điều 151. Dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp

1. Dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp bao gồm:

a) Đại diện cho tổ chức, cá nhân trước cơ quan nhà nước có thẩm quyền về xác lập và bảo đảm thực thi quyền sở hữu công nghiệp;

b) Tư vấn về vấn đề liên quan đến thủ tục xác lập và thực thi quyền sở hữu công nghiệp;

c) Các dịch vụ khác liên quan đến thủ tục xác lập và thực thi quyền sở hữu công nghiệp.

2. Đại diện sở hữu công nghiệp gồm tổ chức kinh doanh dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp (sau đây gọi là tổ chức dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp) và cá nhân hành nghề đại diện sở hữu công nghiệp trong tổ chức đó (sau đây gọi là người đại diện sở hữu công nghiệp).

Dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp đóng vai trò cầu nối giữa chủ thể quyền và cơ quan quản lý nhà nước, bảo đảm các quyền sáng chế, nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp được đăng ký, bảo hộ và xử lý đúng trình tự thủ tục. Việc thực hiện các thủ tục này thông qua đại diện được cấp phép giúp tiết kiệm thời gian, hạn chế sai sót và bảo đảm quyền lợi pháp lý cho chủ thể quyền. Ngoài ra, đại diện sở hữu công nghiệp còn có chức năng tư vấn và hỗ trợ giải quyết khi có tranh chấp phát sinh, bảo vệ lợi ích hợp pháp của khách hàng trong các vụ việc liên quan đến sở hữu trí tuệ.

Tình huống giả định

Ủy quyền đăng ký nhãn hiệu tại TP. Hồ Chí Minh

• Yêu cầu bảo hộ nhãn hiệu sản phẩm
  Tháng 6/2025, Công ty TNHH Thiên An (trụ sở tại TP. Hồ Chí Minh) sản xuất mỹ phẩm thiên nhiên và mong muốn đăng ký bảo hộ nhãn hiệu “ANPURE” cho sản phẩm của mình. Do chưa am hiểu thủ tục pháp lý, công ty tìm đến một tổ chức dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp được Cục Sở hữu trí tuệ cấp phép.

• Ký hợp đồng dịch vụ đại diện và nộp hồ sơ
  Sau khi ký hợp đồng ủy quyền, đại diện sở hữu công nghiệp đã thay mặt công ty Thiên An chuẩn bị hồ sơ, tra cứu khả năng trùng hoặc tương tự nhãn hiệu khác, và nộp đơn đăng ký tại Cục Sở hữu trí tuệ. Quá trình diễn ra thuận lợi, đầy đủ giấy tờ theo quy định.

• Kết quả và hiệu lực bảo hộ
  Đến tháng 11/2025, nhãn hiệu “ANPURE” được cấp văn bằng bảo hộ hợp pháp. Đại diện sở hữu công nghiệp tiếp tục theo dõi, gia hạn và bảo vệ quyền của công ty trước mọi hành vi xâm phạm.

Tình huống giả định trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Hoạt động nào mà đại diện sở hữu công nghiệp không được thực hiện?

Khoản 3 Điều 152 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 quy định như sau:

Luật Sở hữu trí tuệ 2005

Điều 152. Phạm vi quyền của đại diện sở hữu công nghiệp

...

3. Đại diện sở hữu công nghiệp không được thực hiện các hoạt động sau đây:

a) Đồng thời đại diện cho các bên tranh chấp với nhau về quyền sở hữu công nghiệp;

b) Rút đơn yêu cầu cấp văn bằng bảo hộ, tuyên bố từ bỏ sự bảo hộ, rút đơn khiếu nại về việc xác lập quyền sở hữu công nghiệp nếu không được bên uỷ quyền đại diện cho phép;

c) Lừa dối hoặc ép buộc khách hàng trong việc giao kết và thực hiện hợp đồng dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp.

Các quy định này nhằm bảo đảm tính minh bạch, trung thực và khách quan trong hoạt động đại diện sở hữu công nghiệp. Việc ngăn cấm các hành vi như đại diện hai bên tranh chấp hay rút đơn trái phép giúp bảo vệ quyền lợi chính đáng của khách hàng, tránh tình trạng xung đột lợi ích và lạm quyền trong quá trình đại diện. Đồng thời, quy định này cũng góp phần củng cố uy tín của hệ thống đại diện sở hữu trí tuệ, tạo niềm tin cho cá nhân, tổ chức khi sử dụng dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực này.

Tình huống giả định

Đại diện sở hữu công nghiệp rút đơn trái phép khi chưa được ủy quyền

• Ký hợp đồng đại diện và nộp đơn đăng ký sáng chế
  Tháng 4/2025, ông Lê Văn Dũng (trú tại TP. Đà Nẵng) ký hợp đồng với Công ty TNHH IP Star, một tổ chức dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp, để nộp đơn đăng ký sáng chế “Thiết bị đo áp suất tự động” lên Cục Sở hữu trí tuệ. Hồ sơ được tiếp nhận và đang trong giai đoạn thẩm định nội dung.

• Phát sinh xung đột lợi ích giữa các khách hàng
  Hai tháng sau, Công ty IP Star tiếp tục nhận làm đại diện cho Công ty Kỹ thuật Minh Phát, doanh nghiệp có sản phẩm tương tự, đang nộp đơn đăng ký sáng chế “Thiết bị đo áp suất thông minh”. Do lo ngại trùng lặp, người phụ trách tại IP Star đã tự ý rút đơn đăng ký của ông Dũng mà không có sự đồng ý bằng văn bản của ông.

• Khiếu nại và xử lý vi phạm
  Tháng 7/2025, ông Dũng phát hiện đơn đăng ký sáng chế của mình bị rút khỏi hệ thống tra cứu. Ông gửi đơn khiếu nại đến Cục Sở hữu trí tuệ, yêu cầu làm rõ hành vi vi phạm. Kết quả xác minh cho thấy IP Star đã đồng thời đại diện cho hai bên có tranh chấp và rút đơn trái phép, vi phạm quy định tại điểm a, b khoản 3 Điều 152 Luật Sở hữu trí tuệ 2022.

• Biện pháp xử lý và kết quả
  Cục Sở hữu trí tuệ quyết định thu hồi giấy phép hành nghề đại diện của Công ty IP Star trong thời hạn 12 tháng, đồng thời yêu cầu công ty bồi thường thiệt hại cho ông Dũng theo thỏa thuận dân sự.

Tình huống giả định trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tổ chức, cá nhân thực hiện các thủ tục bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ một cách chính xác và hợp pháp. Hoạt động đại diện này được pháp luật công nhận và quản lý chặt chẽ, giúp đảm bảo việc xác lập, bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp được thực hiện đúng trình tự, thủ tục. Người hành nghề đại diện phải tuân thủ nghiêm ngặt các giới hạn về đạo đức và quyền hạn, tránh xung đột lợi ích hoặc hành vi gian dối, nhằm duy trì tính minh bạch và uy tín của hệ thống bảo hộ sở hữu trí tuệ.