Hiện nay, việc dạy thêm tại nhà ngày càng trở nên phổ biến như một hình thức gia tăng thu nhập cho giáo viên và người có chuyên môn. Tuy nhiên, từ ngày 14/02/2025, quy định mới tại Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT sẽ áp dụng với nhiều yêu cầu nghiêm ngặt hơn. Dễ nhận thấy rằng, người dạy thêm tại nhà có thu phí sẽ phải đăng ký kinh doanh. Đồng thời, mức thu học phí phải được thỏa thuận minh bạch, và hoạt động dạy phải tuân thủ nhiều nguyên tắc quan trọng theo pháp luật.
1. Dạy thêm tại nhà có thu tiền có bắt buộc đăng ký kinh doanh không?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 1 Điều 6 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT và khoản 2 Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020 như sau:
Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT
Điều 6. Dạy thêm, học thêm ngoài nhà trường
1. Tổ chức hoặc cá nhân tổ chức hoạt động dạy thêm, học thêm ngoài nhà trường có thu tiền của học sinh (sau đây gọi chung là cơ sở dạy thêm) phải thực hiện các yêu cầu sau:
a) Đăng kí kinh doanh theo quy định của pháp luật;
b) Công khai trên cổng thông tin điện tử hoặc niêm yết tại nơi cơ sở dạy thêm đặt trụ sở về các môn học được tổ chức dạy thêm; thời lượng dạy thêm đối với từng môn học theo từng khối lớp; địa điểm, hình thức, thời gian tổ chức dạy thêm, học thêm; danh sách người dạy thêm và mức thu tiền học thêm trước khi tuyển sinh các lớp dạy thêm, học thêm (theo Mẫu số 02 tại Phụ lục kèm theo Thông tư này).
...
Điều 17. Quyền thành lập, góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp và quản lý doanh nghiệp
...
2. Tổ chức, cá nhân sau đây không có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp tại Việt Nam:
...
b) Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức;
...
Theo Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT, nếu có phát sinh thu tiền từ hoạt động dạy học, dù chỉ một nhóm nhỏ học sinh học tại phòng khách gia đình, người dạy bắt buộc phải đăng ký kinh doanh. Căn cứ Nghị định 01/2021/NĐ-CP, có hai hình thức chính để hợp pháp hóa hoạt động này: (1) đăng ký hộ kinh doanh hoặc (2) thành lập doanh nghiệp. Đối với hình thức dạy nhỏ lẻ tại nhà, phương án đăng ký hộ kinh doanh sẽ phù hợp hơn do thủ tục đơn giản, ít phức tạp. Người đăng ký cần chuẩn bị hồ sơ gồm: giấy đề nghị đăng ký, bản sao CCCD, hợp đồng thuê địa điểm (nếu có), đăng ký mã số thuế cá nhân, và kê khai ngành nghề.
Lưu ý đặc biệt, khoản 2 Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định rõ: "Viên chức không được thành lập và quản lý doanh nghiệp tại Việt Nam". Điều này đồng nghĩa với việc giáo viên trường công lập không được phép tự ý mở lớp tại nhà để thu học phí, trừ khi có sự cho phép hoặc bố trí từ cơ quan chủ quản hoặc thực hiện thông qua người khác đứng tên đăng ký. Ngay cả khi đứng tên hộ, việc tổ chức lớp học vẫn phải tuân thủ quy định khác về công khai thông tin, đảm bảo an toàn, thuế, phòng cháy chữa cháy, và cả nội dung giảng dạy.
Khi luật đã quy định rõ việc đăng ký là bắt buộc, thì việc dạy không phép sẽ bị xem là hành vi vi phạm. Mức xử phạt hành chính có thể lên đến 20 triệu đồng, kèm theo đình chỉ hoạt động, truy thu thuế hoặc yêu cầu ngừng dạy ngay lập tức. Hơn nữa, nếu tổ chức lớp học trong điều kiện không an toàn, không có phòng học cố định, không công khai rõ học phí, giáo trình... thì còn có thể bị xử lý vi phạm khác theo Luật Giáo dục, Luật An toàn phòng cháy, và quy định an ninh trật tự địa phương.
Tình huống giả định
Cô Trần Thu Ngọc, là giáo viên môn Toán tại một trường ở Quận 12, TP.HCM. Cô mở một lớp học tại nhà với khoảng 15 học sinh từ lớp 6 đến lớp 9, thu học phí 1.000.000 đồng/tháng. Lớp học diễn ra đều đặn vào buổi tối trong tuần. Dù vậy, cô Ngọc không đăng ký hộ kinh doanh, không công khai thông tin lớp học hay mức học phí, và cũng không xuất biên lai thu tiền. Việc dạy hoàn toàn theo kiểu "niềm tin và mối quan hệ" với phụ huynh trong khu phố.
Tháng 4/2025, một phụ huynh bức xúc vì con bị điểm thấp ở trường và cho rằng giáo viên trường ép học thêm, nên đã gửi đơn kiến nghị đến Phòng Giáo dục Quận 12. Qua rà soát, phòng phối hợp với UBND phường và công an khu vực tiến hành kiểm tra lớp học tại nhà của cô Ngọc. Kết quả: lớp học không có đăng ký kinh doanh, không đủ điều kiện an toàn phòng cháy, cơ sở vật chất chật chội, không công khai giáo trình và học phí.
Cơ quan chức năng đã lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt 7 triệu đồng, đồng thời yêu cầu ngừng ngay hoạt động dạy học. Cô Ngọc cũng bị cảnh báo về khả năng truy thu thuế cá nhân nếu tiếp tục tổ chức lớp học trái phép sau khi đã có biên bản nhắc nhở.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Mức thu tiền học thêm tại nhà được quy định như thế nào?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 7 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT như sau:
Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT
Điều 7. Thu và quản lí tiền học thêm
1. Kinh phí tổ chức dạy thêm, học thêm trong nhà trường sử dụng nguồn ngân sách nhà nước và các nguồn kinh phí hợp pháp khác theo quy định của pháp luật.
2. Mức thu tiền học thêm ngoài nhà trường do thỏa thuận giữa cha mẹ học sinh, học sinh với cơ sở dạy thêm.
3. Việc thu, quản lí, sử dụng tiền học thêm thực hiện theo quy định của pháp luật về tài chính, ngân sách, tài sản, kế toán, thuế và các quy định khác có liên quan.
Dù pháp luật cho phép người dạy và người học tự thỏa thuận mức học phí, nhưng không vì thế mà được tự do thu chi tùy tiện. Hoạt động dạy thêm tại nhà, nếu có phát sinh học phí, phải thực hiện đúng quy định về thuế thu nhập cá nhân, xuất biên lai, lưu trữ sổ sách kế toán, kê khai với cơ quan thuế nếu vượt ngưỡng chịu thuế theo luật định.
Mức học phí phải minh bạch, không được đặt ẩn phí, lệ phí ngầm hoặc các khoản chi không có lý do rõ ràng. Ngoài ra, nếu tổ chức dạy với số lượng lớn học sinh, thu tiền qua chuyển khoản hoặc sử dụng nền tảng online có thanh toán điện tử, người dạy phải lưu ý đến nghĩa vụ kê khai thu nhập theo quy định của Luật Quản lý thuế.
Tình huống giả định
Anh Phan Thanh Hưng (32 tuổi), tốt nghiệp khoa Vật lý Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, đang sống tại TP. Vinh (Nghệ An). Anh Hưng mở lớp dạy thêm Vật lý 10 tại nhà, thu học phí 700.000 đồng/học sinh/tháng, lớp có 20 học sinh, dạy cố định trong 3 buổi/tuần. Tuy nhiên, anh Hưng không đăng ký mã số thuế, không ghi chép sổ sách, thu học phí bằng tiền mặt và không công khai mức thu, thời lượng, nội dung học.
Trong một đợt thanh tra chuyên đề về thuế hộ cá thể, Chi cục thuế TP. Vinh đã phối hợp với UBND phường tiến hành kiểm tra lớp học của anh Hưng. Kết quả: anh Hưng không đăng ký hộ kinh doanh, chưa từng kê khai thu nhập, chưa nộp thuế thu nhập cá nhân, và cũng không có hóa đơn chứng từ hợp lệ.
Cơ quan thuế ra quyết định truy thu số tiền thuế 9 tháng là 8,4 triệu đồng, xử phạt hành vi không kê khai thuế với mức 3 triệu đồng, và buộc anh Hưng đăng ký mã số thuế cá nhân trong vòng 10 ngày. Trường hợp không thực hiện, anh sẽ bị chuyển hồ sơ sang cơ quan công an điều tra về hành vi trốn thuế.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
Kết luận
Từ ngày 14/02/2025, hoạt động dạy thêm tại nhà có thu phí sẽ chính thức chịu sự quản lý chặt chẽ theo Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT. Người tổ chức lớp học bắt buộc phải đăng ký kinh doanh và đáp ứng đầy đủ các điều kiện công khai thông tin, cơ sở vật chất, danh sách người dạy và mức học phí. Mức thu học phí không bị giới hạn, nhưng phải thỏa thuận minh bạch và tuân thủ quy định về tài chính, thuế.
