Dạy thêm, học thêm là một hoạt động phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt với sinh viên – những người vừa có kiến thức chuyên môn, vừa muốn kiếm thêm thu nhập. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ các quy định pháp luật liên quan. Bài viết này sẽ giải đáp câu hỏi: "Sinh viên làm gia sư dạy thêm có phải đăng ký kinh doanh theo Thông tư 29 không?", cùng với quy định về hợp đồng lao động và những nguyên tắc quan trọng cần tuân thủ.
Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT quy định như thế nào về việc có cần đăng ký kinh doanh đối với sinh viên đi gia sư dạy thêm ?
Căn cứ Điều 6 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT, các điều kiện tổ chức và tham gia dạy thêm, học thêm ngoài nhà trường bao gồm:
Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT
Điều 6. Dạy thêm, học thêm ngoài nhà trường
1. Tổ chức hoặc cá nhân tổ chức hoạt động dạy thêm, học thêm ngoài nhà trường có thu tiền của học sinh (sau đây gọi chung là cơ sở dạy thêm) phải thực hiện các yêu cầu sau:
a) Đăng kí kinh doanh theo quy định của pháp luật;
b) Công khai trên cổng thông tin điện tử hoặc niêm yết tại nơi cơ sở dạy thêm đặt trụ sở về các môn học được tổ chức dạy thêm; thời lượng dạy thêm đối với từng môn học theo từng khối lớp; địa điểm, hình thức, thời gian tổ chức dạy thêm, học thêm; danh sách người dạy thêm và mức thu tiền học thêm trước khi tuyển sinh các lớp dạy thêm, học thêm (theoMẫu số 02tại Phụ lục kèm theo Thông tư này).
2. Người dạy thêm ngoài nhà trường phải bảo đảm có phẩm chất đạo đức tốt; có năng lực chuyên môn phù hợp với môn học tham gia dạy thêm.
3. Giáo viên đang dạy học tại các nhà trường tham gia dạy thêm ngoài nhà trường phải báo cáo với Hiệu trưởng hoặc Giám đốc hoặc người đứng đầu nhà trường (sau đây gọi chung là Hiệu trưởng) về môn học, địa điểm, hình thức, thời gian tham gia dạy thêm (theoMẫu số 03tại Phụ lục kèm theo Thông tư này).
Như vậy, ta có hai trường hợp như sau:
Trường hợp 1: Sinh viên tự mở lớp gia sư.
- Nếu sinh viên tự đứng ra mở lớp gia sư, thu tiền từ học sinh, họ được xem là cá nhân tổ chức hoạt động dạy thêm. Theo quy định trên, việc đăng ký kinh doanh là bắt buộc.
Tình huống giả định:
Bối Cảnh: Nguyễn Thị Hồng Nhung, 21 tuổi, là sinh viên năm 3 Đại học Sư phạm Hà Nội, chuyên ngành Toán học. Nhung sống tại phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội. Để kiếm thêm thu nhập, Nhung tự mở lớp dạy Toán tại nhà cho 5 học sinh lớp 10, thu 200.000 đồng/buổi, mỗi tuần 3 buổi. Nhung không đăng ký kinh doanh vì nghĩ rằng đây chỉ là hoạt động nhỏ lẻ, không cần thủ tục pháp lý.
Tình Huống :
Ngày 20/3/2025, sau khi nhận được phản ánh từ phụ huynh về việc Nhung tổ chức lớp dạy thêm không công khai thông tin và không rõ tư cách pháp lý, Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Cầu Giấy phối hợp với UBND phường Trung Hòa tiến hành kiểm tra. Đoàn kiểm tra phát hiện:
- Nhung tự mở lớp dạy Toán, thu tiền học sinh (200.000 đồng/buổi), nhưng không đăng ký kinh doanh theo Điều 6 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT.
- Nhung không công khai thông tin về môn học, thời lượng, địa điểm, danh sách người dạy và mức thu học phí tại nơi dạy thêm.
Đoàn kiểm tra lập biên bản vi phạm và chuyển hồ sơ cho cơ quan có thẩm quyền xử lý.
Xử Lý
- Cơ quan xử lý: UBND quận Cầu Giấy (cơ quan có thẩm quyền xử phạt hành chính theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP).
- Quá trình xử lý:
+ UBND quận Cầu Giấy xác định Nhung vi phạm quy định tại Điều 6 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT và Điều 75 Nghị định 98/2020/NĐ-CP do kinh doanh dịch vụ dạy thêm mà không đăng ký kinh doanh.
+ Nhung không thuộc trường hợp được miễn đăng ký kinh doanh (ví dụ: bán hàng rong, buôn bán nhỏ lẻ không cố định).
- Quyết định xử phạt: Ngày 25/3/2025, UBND quận Cầu Giấy ban hành quyết định xử phạt hành chính:
+ Phạt tiền Nguyễn Thị Hồng Nhung 7.000.000 đồng vì kinh doanh không đăng ký theo Điều 75 Nghị định 98/2020/NĐ-CP.
+ Yêu cầu Nhung ngừng tổ chức lớp dạy thêm cho đến khi hoàn tất thủ tục đăng ký kinh doanh tại Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội.
( Tình huống chỉ là tình huống giả định, mang tính chất tham khảo)
Trường 2: Sinh Viên Làm Gia Sư Qua Trung Tâm.
Nếu sinh viên làm việc thông qua trung tâm hoặc cơ sở dạy thêm, trung tâm sẽ chịu trách nhiệm đăng ký kinh doanh. Sinh viên chỉ cần ký hợp đồng với trung tâm.
Tình huống giả định:
Bối Cảnh
Trần Minh Tuấn, 22 tuổi, là sinh viên năm 4 Đại học Kinh tế Quốc dân, chuyên ngành Kinh tế học, sống tại phường Khương Trung, quận Thanh Xuân, Hà Nội. Tuấn có năng lực Toán tốt và muốn làm gia sư để kiếm thêm thu nhập. Anh được giới thiệu làm gia sư Toán cho học sinh lớp 8 thông qua Trung tâm Gia sư Trí Tuệ Việt – một trung tâm đã đăng ký kinh doanh hợp pháp tại Hà Nội (mã số doanh nghiệp: 0101234567, cấp bởi Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội).
Tình Huống
Ngày 10/3/2025, Tuấn ký hợp đồng lao động với Trung tâm Gia sư Trí Tuệ Việt. Theo hợp đồng, Tuấn dạy Toán cho em Nguyễn Anh Khoa, học sinh lớp 8, tại nhà em Khoa ở phường Bạch Mai, quận Hai Bà Trưng, với mức lương 250.000 đồng/buổi, mỗi tuần 2 buổi. Trung tâm thu học phí từ phụ huynh và trả lương cho Tuấn sau khi trừ 20% phí quản lý. Tuấn không tự đăng ký kinh doanh vì anh làm việc dưới sự quản lý của trung tâm.
Ngày 20/3/2025, Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Hai Bà Trưng kiểm tra hoạt động dạy thêm tại địa phương. Phụ huynh của em Khoa – chị Lê Thị Hồng – phản ánh rằng Tuấn không có giấy phép kinh doanh, lo ngại về tính hợp pháp của lớp học. Đoàn kiểm tra yêu cầu Tuấn và Trung tâm Trí Tuệ Việt giải trình.
Xử Lý
- Cơ quan xử lý: UBND quận Hai Bà Trưng (cơ quan có thẩm quyền kiểm tra và xử lý vi phạm về dạy thêm).
- Quá trình giải quyết:
+ Đoàn kiểm tra xác minh: Trung tâm Gia sư Trí Tuệ Việt đã đăng ký kinh doanh hợp pháp, công khai thông tin lớp học (môn Toán, thời lượng, địa điểm, danh sách gia sư, mức phí) trên website của trung tâm theo Điều 6 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT.
+ Tuấn cung cấp hợp đồng lao động ký với trung tâm, trong đó ghi rõ công việc, mức lương, thời gian làm việc.
+ Theo Điều 6 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT, sinh viên làm gia sư qua trung tâm không cần tự đăng ký kinh doanh, mà trách nhiệm này thuộc về trung tâm.
- Kết luận: Ngày 25/3/2025, UBND quận Hai Bà Trưng xác định:
+ Trung tâm Trí Tuệ Việt đã tuân thủ quy định về đăng ký kinh doanh và công khai thông tin.
+ Trần Minh Tuấn không vi phạm, vì anh không tự tổ chức lớp học mà chỉ làm việc theo hợp đồng với trung tâm. Tuấn không cần tự đăng ký kinh doanh.
(Tình huống chỉ là tình huống giả định, mang tính chất tham khảo)
Quy Định Về Hợp Đồng Lao Động Giữa Sinh Viên Và Trung Tâm Dạy Thêm
Khi làm gia sư qua trung tâm, việc ký hợp đồng lao động là cần thiết để bảo vệ quyền lợi đôi bên. Theo Điều 15 Bộ luật Lao động 2019, hợp đồng phải:
Điều 15. Nguyên tắc giao kết hợp đồng lao động
1. Tự nguyện, bình đẳng, thiện chí, hợp tác và trung thực.
2. Tự do giao kết hợp đồng lao động nhưng không được trái pháp luật, thỏa ước lao động tập thể và đạo đức xã hội.
Như vậy, khi sinh viên làm gia sư thông qua trung tâm hoặc cơ sở dạy thêm, việc ký hợp đồng lao động là rất quan trọng.Hợp đồng lao động phải được lập thành văn bản hoặc thỏa thuận bằng thông điệp dữ liệu, ghi rõ các điều khoản về công việc, mức lương, thời gian làm việc và các quyền lợi khác.
Quyền Lợi Và Nghĩa Vụ
- Nếu trung tâm vi phạm: Không ký hợp đồng hoặc không trả lương đúng hạn, sinh viên có thể khiếu nại lên Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội địa phương.
- Nếu sinh viên vi phạm: Không đảm bảo chất lượng giảng dạy hoặc tự ý bỏ lớp, trung tâm có quyền phạt hoặc chấm dứt hợp đồng.
Tình huống giả định:
Bối Cảnh:
Lê Hoàng Anh, 23 tuổi, là sinh viên năm cuối Đại học Kinh tế TP.HCM, sống tại phường Bến Nghé, quận 1, TP.HCM. Hoàng Anh làm gia sư Toán cho học sinh lớp 9 thông qua Trung tâm Gia sư Tâm Tài Đức (địa chỉ tại quận 1, đã đăng ký kinh doanh hợp pháp). Theo hợp đồng lao động ký ngày 1/1/2025, Hoàng Anh dạy 3 buổi/tuần, mỗi buổi 2 giờ, với mức lương 300.000 đồng/buổi.
Tình Huống
Từ tháng 1 đến tháng 2/2025, Hoàng Anh dạy đều đặn 24 buổi (tổng cộng 7.200.000 đồng), nhưng Trung tâm Gia sư Tâm Tài Đức không thanh toán lương, viện lý do "khó khăn tài chính". Hoàng Anh nhiều lần yêu cầu trung tâm trả lương nhưng không được giải quyết. Ngày 10/3/2025, Hoàng Anh nộp đơn khiếu nại lên Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội quận 1 (gọi tắt là Phòng Lao động quận 1), yêu cầu trung tâm thanh toán đầy đủ lương.
Xử Lý
- Cơ quan xử lý: Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội quận 1, TP.HCM.
- Quá trình giải quyết:
+ Phòng Lao động quận 1 thụ lý đơn khiếu nại của Hoàng Anh vào ngày 12/3/2025, dựa trên Điều 3 Nghị định 24/2018/NĐ-CP.
+ Cơ quan xác minh: Hoàng Anh cung cấp hợp đồng lao động, bảng chấm công, tin nhắn trao đổi với trung tâm (trong đó trung tâm thừa nhận nợ lương). Trung tâm Tâm Tài Đức không chứng minh được lý do "khó khăn tài chính" là hợp lý để chậm trả lương.
+ Theo Điều 179 Bộ luật Lao động 2019, việc trung tâm chậm trả lương là tranh chấp lao động cá nhân, vi phạm quyền lợi của người lao động.
+ Phòng Lao động quận 1 tổ chức buổi hòa giải ngày 15/3/2025, yêu cầu đại diện trung tâm – bà Nguyễn Thị Minh Thư – giải trình. Trung tâm thừa nhận nợ lương và cam kết thanh toán.
+ Kết quả: Ngày 20/3/2025, Trung tâm Gia sư Tâm Tài Đức thanh toán đầy đủ 7.200.000 đồng cho Hoàng Anh, đồng thời bồi thường thêm 500.000 đồng chi phí đi lại và thời gian khiếu nại.
(Tình huống chỉ là tình huống giả định, mang tính chất tham khảo)
Khi đi gia sư dạy thêm sinh viên cần lưu ý những nguyên tắc gì ?
Theo Điều 3 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT, sinh viên cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT
Điều 3. Nguyên tắc dạy thêm, học thêm
1. Dạy thêm, học thêm chỉ được tổ chức khi học sinh, học viên (sau đây gọi chung là học sinh) có nhu cầu học thêm, tự nguyện học thêm và được cha mẹ hoặc người giám hộ (sau đây gọi chung là cha mẹ học sinh) đồng ý. Nhà trường, tổ chức, cá nhân tổ chức dạy thêm, học thêm không được dùng bất cứ hình thức nào để ép buộc học sinh học thêm.
2. Nội dung dạy thêm, học thêm không trái với quy định của pháp luật Việt Nam, không mang định kiến về sắc tộc, tôn giáo, nghề nghiệp, giới, địa vị xã hội. Không cắt giảm nội dung dạy học theo kế hoạch giáo dục của nhà trường để đưa vào dạy thêm.
3. Việc dạy thêm, học thêm phải góp phần phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh; không làm ảnh hưởng đến việc tổ chức thực hiện chương trình giáo dục của nhà trường và việc thực hiện chương trình môn học của giáo viên.
4. Thời lượng, thời gian, địa điểm và hình thức tổ chức dạy thêm, học thêm phải phù hợp với tâm sinh lí lứa tuổi, bảo đảm sức khoẻ của học sinh; tuân thủ quy định của pháp luật về thời giờ làm việc, giờ làm thêm và các quy định của pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn, vệ sinh môi trường, phòng chống cháy nổ tại khu vực có lớp dạy thêm, học thêm.
Như vậy, các nguyên tắc dạy thêm sinh viên cần lưu ý là:
1. Tự nguyện và không ép buộc: Dạy thêm, học thêm chỉ được tổ chức khi học sinh, học viên có nhu cầu và được cha mẹ hoặc người giám hộ đồng ý. Không được ép buộc học sinh học thêm.
2. Nội dung hợp pháp: Nội dung dạy thêm, học thêm không trái với quy định của pháp luật, không mang định kiến về sắc tộc, tôn giáo, nghề nghiệp, giới, địa vị xã hội. Không cắt giảm nội dung dạy học chính khóa để đưa vào dạy thêm.
3. Phát triển năng lực học sinh: Việc dạy thêm, học thêm phải góp phần phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh; không làm ảnh hưởng đến việc tổ chức thực hiện chương trình giáo dục của nhà trường và việc thực hiện chương trình môn học của giáo viên.
4. Phù hợp tâm sinh lý và an toàn: Thời lượng, thời gian, địa điểm và hình thức tổ chức dạy thêm, học thêm phải phù hợp với tâm sinh lí lứa tuổi, bảo đảm sức khoẻ của học sinh; tuân thủ quy định của pháp luật về thời giờ làm việc, giờ làm thêm và các quy định của pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn, vệ sinh môi trường, phòng chống cháy nổ.
5. Hạn chế với học sinh tiểu học: Không tổ chức dạy thêm đối với học sinh tiểu học, trừ các trường hợp bồi dưỡng về nghệ thuật, thể dục thể thao, rèn luyện kĩ năng sống (khoản 1 Điều 4 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT).
Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT
Điều 4. Các trường hợp không được dạy thêm, tổ chức dạy thêm
1. Không tổ chức dạy thêm đối với học sinh tiểu học, trừ các trường hợp: bồi dưỡng về nghệ thuật, thể dục thể thao, rèn luyện kĩ năng sống.
......
Tình huống giả định:
Nguyễn Thị Lan, 22 tuổi, là sinh viên năm 4 Đại học Sài Gòn, chuyên ngành Giáo dục Tiểu học, sống tại phường 5, quận 3, TP.HCM. Để kiếm thêm thu nhập, Lan tự mở lớp dạy thêm tiếng Anh tại nhà cho 5 học sinh lớp 4 của Trường Tiểu học Nguyễn Thái Học, quận 3, với mức phí 120.000 đồng/buổi, mỗi tuần 2 buổi.
Tình Huống
Ngày 15/3/2025, Phòng Giáo dục và Đào tạo quận 3 nhận được phản ánh từ phụ huynh em Trần Minh Khang, học sinh lớp 4A, về việc Lan tổ chức lớp dạy thêm tiếng Anh cho học sinh tiểu học. Phụ huynh lo ngại lớp học gây áp lực cho con và không đúng quy định. Đoàn kiểm tra của Phòng Giáo dục quận 3 xác minh:
- Lan dạy tiếng Anh (môn học chính khóa) cho học sinh lớp 4, không thuộc các trường hợp được phép (bồi dưỡng nghệ thuật, thể dục thể thao, kỹ năng sống) theo Khoản 1 Điều 4 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT.
- Lớp học có 5 học sinh, thu phí 120.000 đồng/buổi, không công khai thông tin dạy thêm theo quy định.
Xử Lý
- Cơ quan xử lý: UBND quận 3 (cơ quan có thẩm quyền xử phạt hành chính về vi phạm trong lĩnh vực giáo dục).
- Quá trình giải quyết:
+ Đoàn kiểm tra lập biên bản vi phạm ngày 16/3/2025, xác định Lan vi phạm Khoản 1 Điều 4 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT khi tổ chức dạy thêm tiếng Anh cho học sinh tiểu học.
+ Theo Nghị định 118/2021/NĐ-CP (quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục), hành vi tổ chức dạy thêm cho học sinh tiểu học ngoài các trường hợp được phép có thể bị phạt từ 10-20 triệu đồng đối với tổ chức, và từ 5-10 triệu đồng đối với cá nhân.
- Quyết định xử phạt: Ngày 20/3/2025, UBND quận 3 ban hành quyết định:
+ Phạt Nguyễn Thị Lan 7.000.000 đồng vì vi phạm quy định dạy thêm.
+ Yêu cầu Lan ngừng ngay lớp dạy thêm tiếng Anh và hoàn trả học phí đã thu (2.880.000 đồng cho 5 học sinh, tính 24 buổi).
(Tình huống chỉ là tình huống giả định, mang tính chất tham khảo)
Kết Luận
Sinh viên làm gia sư dạy thêm cần nắm rõ quy định pháp luật để tránh rủi ro. Nếu tự mở lớp, phải đăng ký kinh doanh; nếu làm qua trung tâm, cần ký hợp đồng lao động. Đồng thời, tuân thủ các nguyên tắc về đạo đức, chuyên môn và an toàn là yếu tố then chốt để hoạt động dạy thêm hiệu quả và hợp pháp.
