Từ năm 2025, Công văn số 55/CHQ-PQ của Tổng cục Hải quan đã đưa ra những điều chỉnh quan trọng liên quan đến thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính và thực hiện thủ tục hành chính trong nội bộ ngành hải quan. Đây là một bước thay đổi lớn nhằm phân cấp rõ ràng hơn giữa các cấp Cục, Chi cục và Đội thuộc cơ quan hải quan.
1. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính tại các đơn vị hải quan được điều chỉnh như thế nào?
Căn cứ Mục 5 Công văn 55/CHQ-PQ năm 2025 việc thay đổi thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính tại các cơ quan hải quan quy định như sau:
Công văn 55/CHQ-PQ năm 2025
5. Về việc thay đổi thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính
5.1. Cục trưởng Cục Hải quan thực hiện thẩm quyền xử phạt của Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan theo quy định của pháp luật;
5.2. Chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu thực hiện thẩm quyền xử phạt của Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu theo quy định của pháp luật;
5.3. Chi cục trưởng Chi cục Kiểm tra sau thông quan thực hiện thẩm quyền xử phạt của Cục trưởng Cục Kiểm tra sau thông quan theo quy định của pháp luật;
5.4. Chi cục trưởng Chi cục Hải quan khu vực thực hiện thẩm quyền xử phạt của Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo quy định của pháp luật;
5. 5. Đội trưởng Hải quan cửa khẩu/ngoài cửa khẩu thực hiện thẩm quyền xử phạt của Chi cục trưởng Chi cục Hải quan theo quy định của pháp luật;
5.6. Đội trưởng Đội Phúc tập và Kiểm tra sau thông quan thuộc Chi cục Hải quan khu vực thực hiện thẩm quyền xử phạt của Chi cục trưởng Chi cục Kiểm tra sau thông quan thuộc Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo quy định của pháp luật;
5.7. Đội trưởng Đội Kiểm soát hải quan thuộc Chi cục Hải quan khu vực thực hiện thẩm quyền xử phạt của Đội trưởng Đội kiểm soát thuộc Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo quy định của pháp luật;
5.8. Đội trưởng Đội Kiểm soát chống buôn lậu thuộc Chi cục Điều tra chống buôn lậu thực hiện thẩm quyền xử phạt của Đội trưởng Đội Kiểm soát chống buôn lậu; Đội trưởng Đội Điều tra hình sự; Hải đội trưởng Hải đội kiểm soát trên biển; Đội trưởng Đội Kiểm soát chống buôn lậu hàng giả và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ thuộc Cục Điều tra chống buôn lậu theo quy định của pháp luật;
5.9. Đội trưởng Đội Kiểm tra sau thông quan khu vực thuộc Chi cục Kiểm tra sau thông quan thực hiện thẩm quyền xử phạt của Chi cục trưởng Chi cục Kiểm tra sau thông quan thuộc Cục Kiểm tra sau thông quan theo quy định của pháp luật;
5.10. Không còn các chức danh có thẩm quyền xử phạt
- Đội trưởng, Tổ trưởng thuộc Chi cục Hải quan trước đây; Tổ trưởng thuộc Đội Kiểm soát thuộc Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trước đây; Đội trưởng thuộc Chi cục Kiểm tra sau thông quan trước đây (quy định tại khoản 2 Điều 42 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012, đã được sửa đổi bổ sung năm 2020);
- Đội trưởng Đội Điều tra hình sự, Hải đội trưởng Hải đội kiểm soát trên biển, Đội trưởng Đội Kiểm soát chống buôn lậu hàng giả và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ thuộc Cục Điều tra chống buôn lậu (quy định tại khoản 3 Điều 42 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012, đã được sửa đổi bổ sung năm 2020).
Theo Công văn 55, các chức danh lãnh đạo ở cấp Chi cục và Đội của ngành hải quan hiện nay sẽ được trao quyền xử phạt ở mức cao hơn, giúp đẩy nhanh tiến độ xử lý vi phạm hành chính. Ví dụ, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm tra sau thông quan có thể xử phạt ở thẩm quyền như Cục trưởng Cục Kiểm tra sau thông quan. Điều này giúp rút ngắn thủ tục, giảm phụ thuộc vào cấp Tổng cục hoặc Cục.
Đáng chú ý, một số chức danh không còn được phép xử phạt, như Tổ trưởng thuộc các Đội kiểm soát hải quan, nhằm thống nhất với nội dung sửa đổi tại khoản 2 và 3 Điều 42 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012, sửa đổi bổ sung năm 2020.
Tình huống giả định
Kiểm tra xử phạt tại cửa khẩu quốc tế Móng Cái
-
Đội Kiểm soát Hải quan khu vực nghi ngờ
Ngày 12/5/2025, tại cửa khẩu quốc tế Móng Cái (tỉnh Quảng Ninh), Công ty TNHH Đại Hưng Phát làm thủ tục xuất khẩu lô hàng thủy sản đông lạnh đi Trung Quốc. Trong quá trình kiểm tra hồ sơ, Đội Kiểm soát Hải quan khu vực nghi ngờ doanh nghiệp khai sai mã HS để được hưởng thuế suất ưu đãi. -
Tiến hành kiểm tra và lập biên bản
Ngay trong ngày, đội công tác trực tiếp mở kiểm tra hàng hóa, đối chiếu thực tế với hồ sơ. Kết quả cho thấy lô hàng thuộc nhóm có thuế suất cao hơn so với mã HS đã khai. Hành vi này có dấu hiệu trốn thuế. -
Chi cục trưởng trực tiếp xử phạt theo thẩm quyền mới
Theo thẩm quyền mới được quy định trong Công văn 55/2025, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Móng Cái đã tiến hành lập biên bản vi phạm hành chính, ra quyết định xử phạt với mức phạt 45 triệu đồng và buộc doanh nghiệp nộp bổ sung thuế. -
Loại bỏ thẩm quyền xử phạt của Tổ trưởng Đội Kiểm soát
Trước đây, Tổ trưởng Đội Kiểm soát có thể đại diện xử lý ban đầu trong các vụ việc tương tự. Tuy nhiên, sau ngày 1/1/2025, các chức danh này không còn thẩm quyền xử phạt, theo khoản 5.10 của Công văn 55. Do đó, toàn bộ trách nhiệm xử lý được giao cho Chi cục trưởng để đảm bảo đúng quy định pháp luật.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Cơ quan nào hiện nay có thẩm quyền thực hiện thủ tục hành chính thay Tổng cục Hải quan?
Căn cứ vào quy định tại Mục 4 Công văn 55/CHQ-PQ năm 2025
Công văn 55/CHQ-PQ năm 2025
4. Về việc thay đổi cơ quan, chức danh có thẩm quyền thực hiện thủ tục hành chính
- Cục Hải quan giải quyết các thủ tục hành chính của Tổng cục Hải quan;
- Chi cục Hải quan khu vực giải quyết các thủ tục hành chính của Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố;
- Hải quan cửa khẩu/ngoài cửa khẩu giải quyết các thủ tục hành chính của Chi cục Hải quan.
Công văn 55 đã phân cấp cụ thể thẩm quyền thực hiện thủ tục hành chính trong hệ thống hải quan. Tức là, thay vì phải chờ Tổng cục hoặc Cục Hải quan tỉnh phê duyệt, các Chi cục và Đội Hải quan đã có thể tự xử lý nhiều thủ tục trực tiếp. Điều này tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong việc khai báo, thông quan, đăng ký kiểm tra sau thông quan,... đặc biệt tại các khu vực cửa khẩu trọng điểm.
Tình huống giả định
Thủ tục hoàn thuế được giải quyết tại Chi cục Hải quan khu vực Lê Chân
-
Công ty thực hiện thủ tục hoàn thuế
Doanh nghiệp vận tải Hưng Minh tại TP. Hải Phòng cần thực hiện thủ tục hoàn thuế đối với lô hàng tái xuất. -
Không cần gửi hồ sơ về Cục như trước
Trước đây, hồ sơ này phải được gửi lên Cục Hải quan TP. Hải Phòng để chờ xét duyệt. Nhưng theo Công văn 55/2025, Chi cục Hải quan khu vực Lê Chân đã đủ thẩm quyền giải quyết trực tiếp. -
Tiết kiệm thời gian và chi phí
Việc xử lý ngay tại cấp Chi cục giúp doanh nghiệp tiết kiệm được nhiều thời gian, giảm chi phí vận chuyển và công chứng hồ sơ, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý của ngành hải quan.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Kết luận
Công văn 55/2025 đã điều chỉnh mạnh mẽ thẩm quyền xử phạt và thực hiện thủ tục hành chính trong ngành hải quan. Theo đó, nhiều chức danh ở cấp Chi cục và Đội được trao thêm thẩm quyền xử lý thay cho cấp Cục hoặc Tổng cục. Đồng thời, việc phân quyền giải quyết thủ tục hành chính theo cấp bậc rõ ràng hơn giúp rút ngắn thời gian, hỗ trợ doanh nghiệp thuận tiện hơn trong các hoạt động xuất nhập khẩu.
