Luật Công chứng 2024 có hiệu lực đã đặt ra nhiều thay đổi đáng chú ý liên quan đến điều kiện hành nghề và bổ nhiệm công chứng viên. Một trong những nội dung quan trọng là việc giới hạn thời gian hành nghề đối với công chứng viên đã trên 70 tuổi. Bên cạnh đó, luật cũng quy định rõ ràng về các tiêu chuẩn bắt buộc đối với người muốn được bổ nhiệm công chứng viên.
1. Công chứng viên quá 70 tuổi được hành nghề thêm bao lâu?
Khoản 5 Điều 76 Luật Công chứng 2024 quy định:
Điều 76. Quy định chuyển tiếp về hoạt động công chứng kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành
...
5. Công chứng viên quá 70 tuổi đang hành nghề công chứng tại ngày Luật này có hiệu lực thi hành thì được tiếp tục hành nghề công chứng trong thời hạn 02 năm kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành; công chứng viên từ đủ 68 đến đủ 70 tuổi tại ngày Luật này có hiệu lực thi hành thì được hành nghề công chứng đến khi đủ 72 tuổi. Khi hết thời hạn nêu trên, công chứng viên đương nhiên miễn nhiệm.
...
Tuổi tác là một trong những giới hạn quan trọng trong nghề công chứng bởi công việc này đòi hỏi sự minh mẫn, chính xác và khách quan cao. Nhằm tạo điều kiện chuyển tiếp hợp lý cho những công chứng viên lớn tuổi đang hành nghề, Luật Công chứng 2024 đã có quy định đặc biệt cho nhóm người này, nhưng vẫn đặt ra mốc thời gian rõ ràng để đảm bảo tính nhất quán trong quản lý nghề nghiệp.
Cụ thể, công chứng viên đã quá 70 tuổi tại ngày Luật Công chứng 2024 có hiệu lực sẽ được tiếp tục hành nghề thêm tối đa 02 năm kể từ thời điểm đó. Sau thời hạn này, việc miễn nhiệm sẽ diễn ra tự động, không cần thủ tục riêng biệt. Đối với những công chứng viên đang ở độ tuổi từ đủ 68 đến dưới 70 vào thời điểm luật có hiệu lực thì được kéo dài thời gian hành nghề đến khi đủ 72 tuổi.
Quy định này mang tính chuyển tiếp và không áp dụng cho các trường hợp bổ nhiệm mới. Do đó, sau thời gian chuyển tiếp, tất cả công chứng viên đều phải tuân thủ nghiêm ngặt giới hạn tuổi tối đa là 70 như các quy định thường lệ khác. Đây là cách pháp luật bảo đảm chất lượng hành nghề, đồng thời giải quyết hài hòa quyền lợi của những người đang hành nghề ở ngưỡng tuổi cao.
Tình huống giả định:
Công chứng viên cao tuổi được hành nghề thêm 2 năm
Ông Nguyễn Văn Tư là công chứng viên kỳ cựu đang làm việc tại một văn phòng công chứng ở quận Bình Thạnh, TP.HCM. Vào thời điểm Luật Công chứng 2024 có hiệu lực (1/7/2025), ông Tư đã bước sang tuổi 72 nhưng vẫn đang hành nghề bình thường. Theo quy định mới tại khoản 5 Điều 76, ông Tư được phép tiếp tục công chứng trong thời hạn 2 năm nữa, tức đến hết ngày 30/6/2027.
Trong khoảng thời gian này, ông Tư vẫn được thực hiện các nghiệp vụ công chứng theo đúng quy định và có nghĩa vụ tuân thủ đầy đủ các quy tắc đạo đức nghề nghiệp. Tuy nhiên, đến thời điểm hết hạn nói trên, ông Tư sẽ đương nhiên bị miễn nhiệm, không cần làm hồ sơ xin nghỉ hay bị xử lý hành chính. Văn phòng công chứng nơi ông công tác cũng sẽ phải báo cáo lại việc cập nhật nhân sự với Sở Tư pháp.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Tiêu chuẩn bổ nhiệm công chứng viên là gì?
Điều 10 Luật Công chứng 2024 quy định:
Điều 10. Tiêu chuẩn bổ nhiệm công chứng viên
Người có đủ các tiêu chuẩn sau đây thì được xem xét bổ nhiệm công chứng viên:
1. Là công dân Việt Nam không quá 70 tuổi;
2. Thường trú tại Việt Nam, tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, có phẩm chất đạo đức tốt và bảo đảm sức khỏe để hành nghề công chứng;
3. Có bằng cử nhân luật hoặc thạc sĩ luật hoặc tiến sĩ luật;
4. Có thời gian công tác pháp luật từ đủ 03 năm trở lên tại cơ quan, tổ chức sau khi có bằng cử nhân luật hoặc thạc sĩ luật hoặc tiến sĩ luật;
5. Tốt nghiệp khóa đào tạo nghề công chứng;
6. Đạt yêu cầu kiểm tra kết quả tập sự hành nghề công chứng.
Việc bổ nhiệm công chứng viên là một quy trình nghiêm ngặt nhằm bảo đảm đội ngũ hành nghề có đủ năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức và kinh nghiệm thực tiễn trong lĩnh vực pháp luật. Luật Công chứng 2024 tiếp tục duy trì nguyên tắc tuyển chọn chặt chẽ với sáu tiêu chuẩn then chốt.
Thứ nhất, người được bổ nhiệm phải là công dân Việt Nam và chưa quá 70 tuổi. Đây là điểm giới hạn quan trọng nhằm đảm bảo sức khỏe và sự minh mẫn trong quá trình hành nghề. Ngoài ra, người đó phải có hộ khẩu thường trú tại Việt Nam và không vi phạm pháp luật, đạo đức hoặc các chuẩn mực nghề nghiệp.
Thứ hai, trình độ học vấn bắt buộc phải đạt từ cử nhân luật trở lên, có thể là thạc sĩ hoặc tiến sĩ luật. Sau khi có bằng, ứng viên cần có ít nhất 3 năm làm việc trong lĩnh vực pháp luật tại các cơ quan, tổ chức phù hợp. Khoảng thời gian này giúp ứng viên tích lũy kỹ năng áp dụng pháp luật vào thực tiễn trước khi bước vào nghề công chứng.
Thứ ba, ứng viên phải hoàn thành khóa đào tạo nghề công chứng, một chương trình bắt buộc nhằm trang bị kiến thức chuyên sâu về nghiệp vụ công chứng. Sau khi kết thúc đào tạo, họ còn phải vượt qua kỳ kiểm tra kết quả tập sự, bước đánh giá cuối cùng trước khi được bổ nhiệm chính thức.
Quy định này thể hiện sự cẩn trọng của nhà nước trong việc lựa chọn người hành nghề công chứng, bởi đây là nghề có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và nghĩa vụ dân sự của người dân, doanh nghiệp, và tổ chức.
Tình huống giả định:
Một ứng viên bị từ chối bổ nhiệm vì chưa đủ điều kiện
Anh Đặng Minh Huy, 34 tuổi, có bằng thạc sĩ luật và đã hoàn thành khóa đào tạo nghề công chứng vào cuối năm 2024. Sau đó, anh đăng ký tập sự tại một Văn phòng công chứng ở TP. Huế trong vòng 12 tháng. Sau thời gian tập sự, anh tự tin nộp hồ sơ đề nghị bổ nhiệm công chứng viên lên Sở Tư pháp.
Tuy nhiên, trong quá trình thẩm tra hồ sơ, Sở Tư pháp phát hiện rằng anh Huy mới chỉ có 1 năm làm trợ lý pháp lý tại một công ty tư vấn luật ngay sau khi tốt nghiệp, chứ chưa đủ 3 năm công tác pháp luật theo đúng định nghĩa tại Điều 10 Luật Công chứng 2024. Vì vậy, hồ sơ của anh không đủ điều kiện để được xem xét bổ nhiệm.
Anh Huy buộc phải tiếp tục làm việc trong lĩnh vực pháp lý thêm ít nhất 2 năm nữa, rồi sau đó mới được nộp lại hồ sơ để xin bổ nhiệm theo đúng quy định.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Kết luận
Luật Công chứng 2024 đã đưa ra giới hạn rõ ràng đối với công chứng viên lớn tuổi nhằm đảm bảo chất lượng hành nghề và tính thống nhất trong quản lý nhà nước. Những công chứng viên đã quá 70 tuổi tại thời điểm luật có hiệu lực chỉ được tiếp tục hành nghề thêm 2 năm. Bên cạnh đó, các tiêu chuẩn để được bổ nhiệm công chứng viên cũng được quy định cụ thể, đòi hỏi ứng viên phải đáp ứng đầy đủ về bằng cấp, thời gian công tác pháp luật và kết quả đào tạo, tập sự chuyên môn.
