Người sử dụng lao động có thể ban hành quy chế đánh giá mức độ hoàn thành công việc nhưng nếu không tham khảo ý kiến công đoàn sẽ bị phạt tới 20 triệu đồng.
Trong quan hệ lao động, việc đánh giá mức độ hoàn thành công việc đóng vai trò quan trọng để người sử dụng lao động xem xét năng lực và trách nhiệm của người lao động. Bộ luật Lao động 2019 cho phép người sử dụng lao động ban hành quy chế đánh giá, nhưng đồng thời đặt ra điều kiện cụ thể nhằm bảo đảm tính khách quan và quyền lợi của người lao động. Nếu không đáp ứng điều kiện được quy định thì người sử dụng lao động sẽ bị xử phạt hành chính.
1. Có được ban hành quy chế đánh giá mức độ hoàn thành công việc không?
Khoản 1 Điều 36 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Điều 36. Quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động của người sử dụng lao động
1. Người sử dụng lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trong trường hợp sau đây:
a) Người lao động thường xuyên không hoàn thành công việc theo hợp đồng lao động được xác định theo tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành công việc trong quy chế của người sử dụng lao động. Quy chế đánh giá mức độ hoàn thành công việc do người sử dụng lao động ban hành nhưng phải tham khảo ý kiến tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở;
...
Việc ban hành quy chế đánh giá nhằm xác định rõ tiêu chí đo lường hiệu quả công việc. Tuy nhiên, pháp luật yêu cầu phải tham khảo ý kiến tổ chức đại diện người lao động để tránh tình trạng người sử dụng lao động tự ý đặt ra các tiêu chuẩn bất lợi cho người lao động.
Tình huống giả định
- Người sử dụng lao động chuẩn bị ban hành quy chế
Công ty TNHH Thương mại Minh Quân tại Phường Long Hoa (Tây Ninh) dự kiến ban hành quy chế đánh giá mức độ hoàn thành công việc để làm căn cứ xét thưởng và xử lý kỷ luật lao động. - Tham khảo ý kiến tổ chức đại diện người lao động
Trước khi ban hành, công ty đã tổ chức cuộc họp với Ban chấp hành công đoàn cơ sở, lấy ý kiến góp ý về các tiêu chí đánh giá như: năng suất công việc, thái độ làm việc, mức độ hoàn thành chỉ tiêu. Công đoàn cơ sở đã kiến nghị bổ sung thêm tiêu chí về tinh thần hợp tác trong nhóm để bảo đảm công bằng hơn. -
Ban hành quy chế hợp pháp
Sau khi tiếp thu ý kiến, công ty chỉnh sửa và ban hành quy chế đánh giá đồng thời gửi thông báo công khai cho toàn bộ nhân viên. Việc làm này giúp quy chế được xây dựng minh bạch, khách quan, hạn chế tranh chấp, đồng thời bảo đảm tuân thủ đúng quy định của Bộ luật Lao động 2019.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Nếu ban hành quy chế không đáp ứng điều kiện thì bị xử phạt bao nhiêu?
Điều 12, Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 12. Vi phạm quy định về sửa đổi, bổ sung, chấm dứt hợp đồng lao động
3. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
...
c) Sử dụng quy chế đánh giá mức độ hoàn thành công việc nhưng không tham khảo ý kiến tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở.
...
Điều 6. Mức phạt tiền, thẩm quyền xử phạt và nguyên tắc áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính nhiều lần
1. Mức phạt tiền quy định đối với các hành vi vi phạm quy định tại Chương II, Chương III và Chương IV Nghị định này là mức phạt đối với cá nhân, trừ trường hợp quy định tại khoản 1, 2, 3, 5 Điều 7; khoản 3, 4, 6 Điều 13; khoản 2 Điều 25; khoản 1 Điều 26; khoản 1, 5, 6, 7 Điều 27; khoản 8 Điều 39; khoản 5 Điều 41; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 Điều 42; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 Điều 43; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6 Điều 45; khoản 3 Điều 46 Nghị định này. Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Trường hợp người sử dụng lao động ban hành và áp dụng quy chế đánh giá mà bỏ qua thủ tục tham khảo ý kiến tổ chức đại diện người lao động thì sẽ bị xử phạt theo quy định. Mức phạt áp dụng cho cá nhân từ 5 đến 10 triệu đồng; đối với tổ chức vi phạm thì gấp đôi, tức từ 10 đến 20 triệu đồng.
Tình huống giả định
- Người sử dụng lao động tự ý ban hành quy chế
Công ty Cổ phần Xây dựng Hưng Phát tại Phường Tân Ninh (Tây Ninh) đã ban hành quy chế đánh giá mức độ hoàn thành công việc để áp dụng cho toàn bộ nhân viên. Tuy nhiên trước khi ban hành công ty không tổ chức lấy ý kiến công đoàn cơ sở như quy định pháp luật. - Người lao động phản ánh
Một số nhân viên cho rằng các tiêu chí đánh giá trong quy chế mới có nhiều điểm bất lợi, dễ bị áp dụng để xử lý kỷ luật và chấm dứt hợp đồng. Họ đã gửi đơn phản ánh lên Thanh tra Sở Nội vụ tỉnh Tây Ninh. -
Cơ quan chức năng xử lý
Qua kiểm tra, cơ quan chức năng xác định công ty Hưng Phát đã vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 12 Nghị định 12/2022/NĐ-CP do sử dụng quy chế đánh giá nhưng không tham khảo ý kiến công đoàn cơ sở. Công ty bị xử phạt 15 triệu đồng (áp dụng đối với tổ chức).
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Người sử dụng lao động có quyền ban hành quy chế đánh giá mức độ hoàn thành công việc nhưng phải bảo đảm tham khảo ý kiến tổ chức đại diện người lao động nếu có. Trường hợp không tuân thủ, mức phạt hành chính có thể lên tới 10 triệu đồng đối với cá nhân. Trong trường hợp người sử dụng lao động là tổ chức sẽ bị phạt gấp đôi với mức phạt lên đến 20 triệu đồng.
