Chủ cơ sở nuôi trồng thủy sản không được vứt động vật mắc bệnh ra môi trường, và Chủ tịch UBND cấp tỉnh là người có thẩm quyền công bố dịch bệnh thủy sản.
Trong hoạt động nuôi trồng thủy sản, việc kiểm soát dịch bệnh đóng vai trò then chốt nhằm bảo đảm năng suất và an toàn sinh học cho vùng nuôi. Khi xảy ra dịch bệnh, mỗi hành động xử lý của chủ cơ sở đều có thể ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và các hộ nuôi xung quanh. Bên cạnh đó, quy định pháp luật cũng đã xác định rõ trách nhiệm của chủ cơ sở trong việc xử lý động vật thủy sản mắc bệnh và thẩm quyền của cơ quan nhà nước trong việc công bố dịch bệnh động vật thủy sản.
Có được phép vứt bỏ động vật thủy sản mắc bệnh không?
Khoản 1 Điều 33 Luật Thú y 2015 quy định như sau:
Điều 33. Xử lý ổ dịch bệnh động vật thủy sản
1. Chủ cơ sở nuôi trồng thủy sản có nghĩa vụ sau đây:
a) Không xả nước thải, chất thải chưa xử lý hoặc xử lý chưa đạt yêu cầu ra môi trường;
b) Không vứt động vật thủy sản mắc bệnh, có dấu hiệu mắc bệnh truyền nhiễm, chết ra môi trường;
c) Chữa bệnh, thu hoạch hoặc xử lý động vật thủy sản mắc bệnh, có dấu hiệu mắc bệnh truyền nhiễm, chết và áp dụng các biện pháp khác theo hướng dẫn của cơ quan quản lý chuyên ngành thú y;
d) Khai báo dịch bệnh động vật thủy sản theo quy định tại khoản 1 Điều 19 của Luật này; cung cấp thông tin về dịch bệnh động vật thủy sản theo yêu cầu của cơ quan quản lý chuyên ngành thú y và nhân viên thú y cấp xã;
đ) Vệ sinh, khử trùng, tiêu độc môi trường nuôi, dụng cụ nuôi trồng thủy sản theo hướng dẫn của cơ quan quản lý chuyên ngành thú y;
e) Xử lý, tiêu hủy động vật thủy sản bảo đảm không làm lây lan dịch bệnh;
g) Chấp hành yêu cầu thanh tra, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền....
Chủ cơ sở nuôi trồng thủy sản tuyệt đối không được vứt bỏ động vật mắc bệnh hoặc chết ra môi trường, kể cả trong trường hợp bệnh mới phát hiện. Thay vào đó, cơ sở phải xử lý, tiêu hủy đúng quy trình kỹ thuật, vệ sinh và khử trùng môi trường nuôi theo hướng dẫn của cơ quan chuyên ngành thú y. Quy định này nhằm ngăn ngừa lây lan mầm bệnh ra diện rộng, bảo vệ hệ sinh thái nước và các vùng nuôi lân cận.
Tình huống giả định
Chủ trại nuôi tôm ở Bạc Liêu bị xử lý vì vứt tôm chết ra kênh công cộng
-
Anh Thành phát hiện tôm nuôi chết hàng loạt
Anh Lê Văn Thành, chủ cơ sở nuôi tôm Nhà Mát, phát hiện ao tôm xuất hiện hiện tượng tôm chết bất thường. Thay vì báo cho cơ quan thú y, anh Thành đã vớt tôm chết và đổ xuống kênh công cộng gần khu dân cư để tránh ô nhiễm trong ao. -
Cơ quan chức năng kiểm tra và lập biên bản vi phạm
Người dân xung quanh phát hiện sự việc và báo cho cơ quan có thẩm quyền. Sau khi kiểm tra, cơ quan chức năng xác định hành vi của anh Thành vi phạm nghĩa vụ xử lý ổ dịch bệnh thủy sản, gây nguy cơ phát tán mầm bệnh ra môi trường. -
Chủ cơ sở bị xử lý và buộc khắc phục hậu quả
Anh Thành bị xử phạt hành chính và buộc tiêu hủy lượng tôm chết còn lại theo hướng dẫn của cơ quan thú y. Đồng thời, anh phải vệ sinh và khử trùng toàn bộ ao nuôi, nhằm bảo đảm an toàn sinh học cho khu vực lân cận.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Ai là người có thẩm quyền công bố dịch bệnh động vật thủy sản?
Điều 34 Luật Thú y 2015 quy định như sau:
Điều 34. Công bố dịch bệnh động vật thủy sản
Nguyên tắc, nội dung công bố dịch bệnh động vật thủy sản được thực hiện theo quy định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 26 của Luật này.
Công bố dịch bệnh động vật thủy sản khi có đủ các điều kiện sau đây:
a) Có ổ dịch bệnh động vật thuộc Danh mục bệnh động vật phải công bố dịch xảy ra và có chiều hướng lây lan nhanh trên diện rộng hoặc phát hiện tác nhân gây bệnh truyền nhiễm mới;
b) Có kết luận chẩn đoán xác định là bệnh thuộc Danh mục bệnh động vật phải công bố dịch hoặc tác nhân gây bệnh truyền nhiễm mới của cơ quan có thẩm quyền chẩn đoán, xét nghiệm bệnh động vật;
c) Có văn bản đề nghị công bố dịch của cơ quan quản lý chuyên ngành thú y cấp tỉnh.3. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định việc công bố dịch bệnh động vật thủy sản khi có đủ điều kiện công bố dịch quy định tại khoản 2 Điều này.”
Việc công bố dịch bệnh động vật thủy sản không phụ thuộc duy nhất vào kết luận chẩn đoán, mà phải đồng thời đáp ứng ba điều kiện:
1. Có ổ dịch bệnh thuộc danh mục phải công bố dịch hoặc phát hiện mầm bệnh truyền nhiễm mới;
2. Có kết luận chẩn đoán xác định tác nhân gây bệnh từ cơ quan có thẩm quyền;
3. Có văn bản đề nghị công bố dịch của cơ quan quản lý chuyên ngành thú y cấp tỉnh.
Khi hội đủ các điều kiện này, Chủ tịch UBND cấp tỉnh mới được phép ra quyết định công bố dịch, nhằm đảm bảo việc kiểm soát, khoanh vùng và xử lý dịch bệnh được thực hiện đúng quy trình, hạn chế tối đa nguy cơ lây lan.
Tình huống giả định
Công bố dịch bệnh cá rô phi
-
Phát hiện ổ dịch cá rô phi chết hàng loạt
Tháng 6/2025, nhiều hộ dân báo cáo hiện tượng cá rô phi nuôi chết bất thường với tốc độ lây lan nhanh. Kết quả xét nghiệm của Chi cục Thú y vùng VII cho thấy cá bị nhiễm vi khuẩn thuộc danh mục bệnh động vật thủy sản phải công bố dịch. -
Cơ quan chuyên môn đề nghị công bố dịch
Căn cứ kết quả xét nghiệm, cơ quan có thẩm quyền gửi văn bản đề nghị UBND tỉnh xem xét công bố dịch để triển khai các biện pháp phòng chống, khoanh vùng ổ dịch. -
Cơ quan có thẩm quyền ra quyết định công bố dịch và chỉ đạo xử lý
Sau khi xem xét hồ sơ, cơ quan có thẩm quyền ký quyết định công bố dịch bệnh cá rô phi trên địa bàn, đồng thời giao cơ quan thú y tổ chức tiêu hủy, khử trùng và giám sát các khu vực xung quanh.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Công tác phòng, chống dịch bệnh thủy sản là trách nhiệm chung của cả người nuôi và cơ quan quản lý nhằm bảo đảm an toàn sinh học và ổn định sản xuất. Về trách nhiệm của chủ cơ sở, người nuôi thủy sản không được vứt động vật mắc bệnh ra môi trường mà phải xử lý, tiêu hủy đúng quy định. Về thẩm quyền công bố dịch, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh là người có quyền ra quyết định khi đã hội đủ các điều kiện pháp lý, bảo đảm công tác ứng phó dịch bệnh diễn ra kịp thời và hiệu quả.
