Doanh nghiệp bắt buộc phải tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động. Vi phạm quy định có thể bị phạt đến 75 triệu đồng theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP.
Trong môi trường lao động hiện nay, việc tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động không chỉ là một nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm đạo đức của doanh nghiệp. Hoạt động này giúp phát hiện sớm các nguy cơ về bệnh nghề nghiệp, bảo đảm an toàn cho người lao động và duy trì năng suất làm việc ổn định. Pháp luật Việt Nam đã quy định cụ thể về nghĩa vụ này của người sử dụng lao động và kèm theo các chế tài xử phạt nếu vi phạm.
1. Có bắt buộc phải tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động không?
Điều 21 Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015 quy định như sau:
Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015
Điều 21. Khám sức khỏe và điều trị bệnh nghề nghiệp cho người lao động
1. Hằng năm, người sử dụng lao động phải tổ chức khám sức khỏe ít nhất một lần cho người lao động; đối với người lao động làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, người lao động là người khuyết tật, người lao động chưa thành niên, người lao động cao tuổi được khám sức khỏe ít nhất 06 tháng một lần.
2. Khi khám sức khỏe theo quy định tại khoản 1 Điều này, lao động nữ phải được khám chuyên khoa phụ sản, người làm việc trong môi trường lao động tiếp xúc với các yếu tố có nguy cơ gây bệnh nghề nghiệp phải được khám phát hiện bệnh nghề nghiệp.
...
Theo quy định trên, mọi người sử dụng lao động đều phải tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động ít nhất một lần mỗi năm. Với nhóm lao động có yếu tố rủi ro cao như làm việc trong môi trường độc hại, người khuyết tật, người cao tuổi hoặc lao động chưa thành niên, tần suất khám được rút ngắn còn 6 tháng/lần. Quy định này thể hiện rõ trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc bảo vệ sức khỏe người lao động và phòng ngừa rủi ro bệnh nghề nghiệp.
Tình huống giả định
- Giai đoạn tổ chức khám sức khỏe
Tháng 4/2025, Công ty TNHH Cơ khí Minh Phú tại Thành phố Hồ Chí Minh tiến hành khám sức khỏe định kỳ cho toàn bộ 250 công nhân. Doanh nghiệp phối hợp với bệnh viện chuyên khoa đến tận nơi làm việc để tổ chức khám tổng quát, xét nghiệm máu, đo chức năng hô hấp và kiểm tra tai – mũi – họng cho từng lao động. Hoạt động diễn ra nghiêm túc, có đầy đủ hồ sơ theo dõi sức khỏe cá nhân của công nhân. - Phát hiện và xử lý kết quả khám
Sau buổi khám, kết quả cho thấy 12 công nhân bị viêm phổi nhẹ do làm việc lâu trong môi trường có bụi kim loại. Ban giám đốc công ty lập tức cho họ tạm nghỉ điều trị, đồng thời bố trí sang các vị trí nhẹ hơn sau khi hồi phục. Ngoài ra, doanh nghiệp còn chi trả toàn bộ chi phí điều trị và cập nhật hồ sơ sức khỏe định kỳ theo quy định. -
Kết quả và ý nghĩa pháp lý
Việc tổ chức khám sức khỏe đúng quy định không chỉ giúp công ty Minh Phú kịp thời phát hiện rủi ro bệnh nghề nghiệp mà còn thể hiện trách nhiệm bảo vệ người lao động. Nhờ tuân thủ quy định pháp luật, doanh nghiệp tránh được nguy cơ bị xử phạt hành chính, đồng thời nâng cao uy tín và xây dựng hình ảnh doanh nghiệp an toàn, nhân văn.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Người sử dụng lao động không tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động bị xử phạt như thế nào?
Điều 22 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 22. Vi phạm quy định về phòng ngừa tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
...
2. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng khi vi phạm với mỗi người lao động nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có hành vi không tổ chức khám sức khỏe định kỳ hoặc khám phát hiện bệnh nghề nghiệp cho người lao động.
3. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng khi vi phạm với mỗi người lao động nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có hành vi không tổ chức khám sức khỏe cho người lao động trước khi chuyển sang làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hơn hoặc sau khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp đã phục hồi sức khỏe, tiếp tục trở lại làm việc, trừ trường hợp đã được Hội đồng giám định y khoa khám giám định mức suy giảm khả năng lao động.
...
Theo quy định, người sử dụng lao động không tổ chức khám sức khỏe định kỳ hoặc khám phát hiện bệnh nghề nghiệp cho người lao động sẽ bị phạt từ 1.000.000 đến 3.000.000 đồng trên mỗi người, tối đa 75.000.000 đồng. Ngoài ra, nếu không tổ chức khám sức khỏe trước khi người lao động chuyển sang công việc nặng nhọc, độc hại hơn hoặc sau khi phục hồi do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, mức phạt sẽ cao hơn, tức là từ 5.000.000 đến 10.000.000 đồng mỗi người, nhưng cũng không vượt quá 75.000.000 đồng.
Tình huống giả định
- Phát hiện vi phạm
Tháng 8/2025, Thanh tra Sở Nội vụ tỉnh Tây Ninh kiểm tra Công ty TNHH Dệt may Phương Nam. Cơ quan chức năng phát hiện công ty đã không tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho 45 công nhân trong suốt hai năm liền. Việc này bị xem là vi phạm nghĩa vụ bảo vệ sức khỏe người lao động theo quy định của Luật An toàn, vệ sinh lao động. - Kết quả xử lý
Sau khi xác minh, cơ quan thanh tra kết luận công ty vi phạm khoản 2 Điều 22 Nghị định 12/2022/NĐ-CP. Doanh nghiệp bị xử phạt 60.000.000 đồng và bị buộc phải tổ chức khám sức khỏe trong vòng 30 ngày cho toàn bộ người lao động. Đồng thời, công ty phải lập hồ sơ theo dõi sức khỏe và gửi báo cáo định kỳ cho cơ quan quản lý lao động địa phương. -
Ý nghĩa pháp lý
Quyết định xử phạt thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật và nhấn mạnh rằng việc khám sức khỏe định kỳ không chỉ là nghĩa vụ bắt buộc mà còn là quyền cơ bản của người lao động.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Khám sức khỏe định kỳ là nghĩa vụ bắt buộc của người sử dụng lao động nhằm đảm bảo an toàn, phát hiện sớm bệnh nghề nghiệp và bảo vệ sức khỏe người lao động. Doanh nghiệp vi phạm có thể bị phạt lên đến 3 triệu đồng hoặc 5 triệu đồng đối với mỗi người lao động không được khám sức khoẻ. Tuy nhiên mức phạt tối đa được đặt ra là 75 triệu đồng.
