Tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở có quyền yêu cầu thương lượng khi đạt tỷ lệ thành viên tối thiểu theo quy định của Chính phủ.
Trong doanh nghiệp, thương lượng tập thể giữ vai trò quan trọng trong việc cân bằng quyền và lợi ích giữa các bên. Chủ thể có quyền yêu cầu thương lượng là tổ chức đại diện người lao động khi đáp ứng điều kiện theo luật. Trường hợp có nhiều tổ chức cùng tồn tại, quyền yêu cầu sẽ thuộc về tổ chức có số thành viên nhiều nhất hoặc các tổ chức có thể kết hợp để đủ tỷ lệ.
1. Chủ thể nào có quyền yêu cầu thương lượng tập thể tại cơ sở trong doanh nghiệp?
Khoản 1 Điều 68 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định như sau:
Điều 68. Quyền thương lượng tập thể của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở trong doanh nghiệp
1. Tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở có quyền yêu cầu thương lượng tập thể khi đạt tỷ lệ thành viên tối thiểu trên tổng số người lao động trong doanh nghiệp theo quy định của Chính phủ.
...
Quyền yêu cầu thương lượng không thuộc về từng cá nhân người lao động mà phải thông qua tổ chức đại diện. Việc đặt ra điều kiện về tỷ lệ tối thiểu thành viên nhằm bảo đảm tính hợp pháp, tính đại diện và khả năng phản ánh đúng nguyện vọng chung của tập thể người lao động. Điều này cũng giúp ngăn ngừa tình trạng lạm dụng thương lượng từ nhóm nhỏ, gây xáo trộn không cần thiết trong doanh nghiệp.
Tình huống giả định
-
Đề nghị thương lượng
Ngày 10/5/2025, Công đoàn cơ sở Công ty TNHH Minh Hòa với 65% tổng số lao động là thành viên, gửi văn bản yêu cầu thương lượng tập thể về chế độ lương thưởng. -
Tiếp nhận yêu cầu
Ngày 15/5/2025, Ban giám đốc Công ty Minh Hòa xác nhận yêu cầu thương lượng hợp lệ vì công đoàn đạt tỷ lệ thành viên tối thiểu. -
Tổ chức thương lượng
Ngày 25/5/2025, phiên họp thương lượng được tổ chức với sự tham gia của cả công đoàn và ban giám đốc. Hai bên thống nhất một số nội dung về thưởng năng suất và phụ cấp ăn ca.
Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính minh họa.
2. Trường hợp có nhiều tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở thì chủ thể nào có quyền yêu cầu thương lượng tập thể?
Khoản 2,3 Điều 68 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định như sau:
Điều 68. Quyền thương lượng tập thể của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở trong doanh nghiệp
...
2. Trường hợp doanh nghiệp có nhiều tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đáp ứng quy định tại khoản 1 Điều này thì tổ chức có quyền yêu cầu thương lượng là tổ chức có số thành viên nhiều nhất trong doanh nghiệp. Các tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở khác có thể tham gia thương lượng tập thể khi được tổ chức đại diện người lao động có quyền yêu cầu thương lượng tập thể đồng ý.
3. Trường hợp doanh nghiệp có nhiều tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở mà không có tổ chức nào đáp ứng quy định tại khoản 1 Điều này thì các tổ chức có quyền tự nguyện kết hợp với nhau để yêu cầu thương lượng tập thể nhưng tổng số thành viên của các tổ chức này phải đạt tỷ lệ tối thiểu theo quy định tại khoản 1 Điều này.
...
Trong một doanh nghiệp có thể tồn tại nhiều tổ chức đại diện người lao động. Pháp luật trao quyền ưu tiên cho tổ chức có số thành viên nhiều nhất nhằm bảo đảm nguyên tắc đại diện rộng rãi, phản ánh đúng nguyện vọng của đa số lao động. Tuy nhiên, cơ chế kết hợp giữa các tổ chức nhỏ để đạt tỷ lệ tối thiểu cũng thể hiện tính linh hoạt, tránh việc quyền thương lượng bị đình trệ chỉ vì không một tổ chức nào đủ điều kiện độc lập.
Tình huống giả định
-
Nhiều tổ chức cùng tồn tại
Ngày 01/7/2025, tại Công ty CP Đại Phát có hai tổ chức: Công đoàn cơ sở chiếm 40% lao động và Tổ chức đại diện lao động độc lập chiếm 30%. Sự tồn tại song song của hai tổ chức tạo nên nhu cầu phối hợp để đảm bảo tiếng nói chung của người lao động. -
Quyền yêu cầu thương lượng
Công đoàn cơ sở có số thành viên nhiều nhất (40%) nên có quyền yêu cầu thương lượng tập thể với ban lãnh đạo công ty. Điều này thể hiện nguyên tắc ưu tiên cho tổ chức có tính đại diện rộng rãi hơn. -
Khả năng phối hợp
Ngày 10/7/2025, hai tổ chức thống nhất kết hợp để đạt tổng 70% lao động, gửi văn bản cùng yêu cầu thương lượng nhằm tăng tính đại diện và sức thuyết phục. Đây là giải pháp linh hoạt giúp cả hai bên phát huy vai trò và bảo vệ tốt hơn lợi ích tập thể.
Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính minh họa.
3. Kết luận
Chủ thể có quyền yêu cầu thương lượng tập thể tại cơ sở là tổ chức đại diện người lao động khi đạt tỷ lệ tối thiểu thành viên theo quy định. Trong trường hợp có nhiều tổ chức cùng tồn tại, quyền yêu cầu thương lượng thuộc về tổ chức có số thành viên nhiều nhất hoặc các tổ chức có thể kết hợp để đủ tỷ lệ. Đây là cơ chế nhằm bảo đảm sự công bằng, minh bạch và hiệu quả trong quan hệ lao động.
