Chủ sở hữu chỉ dẫn địa lý của Việt Nam là Nhà nước. Nhà nước trao quyền sử dụng và quyền quản lý chỉ dẫn địa lý cho các tổ chức, cá nhân đủ điều kiện theo quy định.
Chỉ dẫn địa lý là tài sản đặc biệt gắn liền với danh tiếng, chất lượng và nguồn gốc của sản phẩm. Vì mang yếu tố cộng đồng và không thuộc quyền sở hữu riêng nên pháp luật quy định rõ chủ sở hữu chỉ dẫn địa lý là Nhà nước, nhằm bảo đảm tính minh bạch, công bằng và bảo vệ thương hiệu địa phương.
1. Chủ sở hữu chỉ dẫn địa lý là ai?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 121 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 121. Chủ sở hữu đối tượng sở hữu công nghiệp
...
4. Chủ sở hữu chỉ dẫn địa lý của Việt Nam là Nhà nước.
Nhà nước trao quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý cho tổ chức, cá nhân tiến hành việc sản xuất sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý tại địa phương tương ứng và đưa sản phẩm đó ra thị trường. Nhà nước trực tiếp thực hiện quyền quản lý chỉ dẫn địa lý hoặc trao quyền quản lý chỉ dẫn địa lý cho tổ chức đại diện quyền lợi của tất cả các tổ chức, cá nhân được trao quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý.
Chỉ dẫn địa lý là tài sản chung của cộng đồng địa phương. Vì vậy, Nhà nước được xác định là chủ sở hữu duy nhất, đại diện cho lợi ích công và chịu trách nhiệm bảo hộ, đăng ký quốc tế, cũng như xử lý các hành vi xâm phạm chỉ dẫn địa lý.
Tuy nhiên, Nhà nước không trực tiếp sản xuất hàng hóa mang chỉ dẫn địa lý mà trao quyền sử dụng cho các tổ chức, cá nhân đủ điều kiện tại khu vực sản xuất. Đồng thời, Nhà nước có thể ủy quyền quản lý cho tổ chức đại diện cộng đồng để giám sát chất lượng, kiểm soát việc sử dụng chỉ dẫn địa lý, bảo đảm uy tín sản phẩm.
Tình huống giả định
- Nhà nước sở hữu chỉ dẫn địa lý "Nước mắm Phan Thiết"
Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận bảo hộ chỉ dẫn địa lý “Nước mắm Phan Thiết” và Nhà nước là chủ sở hữu của chỉ dẫn địa lý này. - Nhà nước trao quyền sử dụng cho các cở sở nước mắm
Nhà nước trao quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý cho các cơ sở sản xuất nước mắm đạt tiêu chuẩn tại địa bàn TP. Phan Thiết. - Nhà nước trao quyền quản lý và giám sát cho Hiệp hội Nước mắm Phan Thiết
Hiệp hội Nước mắm Phan Thiết được Nhà nước giao nhiệm vụ quản lý và giám sát việc sử dụng chỉ dẫn địa lý.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Cách xác định khu vực địa lý mang chỉ dẫn địa lý
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 83 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 83. Khu vực địa lý mang chỉ dẫn địa lý
Khu vực địa lý mang chỉ dẫn địa lý có ranh giới được xác định một cách chính xác bằng từ ngữ và bản đồ.
Ranh giới xác định khu vực địa lý phải được xác định rõ ràng trên bản đồ hành chính và mô tả chi tiết bằng từ ngữ, chỉ rõ phạm vi lãnh thổ nơi sản phẩm được sản xuất hoặc chế biến. Điều này giúp xác định chính xác nguồn gốc địa lý thực tế của sản phẩm và tránh việc sử dụng sai lệch hoặc gian dối. Cách xác định khu vực địa lý thường dựa trên đặc tính tự nhiên và yếu tố con người. Việc ghi rõ ranh giới giúp cơ quan quản lý dễ dàng giám sát, đồng thời là căn cứ quan trọng khi xảy ra tranh chấp hoặc đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý ra nước ngoài.
Tình huống giả định
- Tỉnh Lâm Đồng đăng ký chỉ dẫn địa lý
Tỉnh Lâm Đồng nộp đơn đăng ký chỉ dẫn địa lý “Trà B’lao” cho sản phẩm chè xanh. - Bản mô tả xác định rõ khu vực địa lý
Bản mô tả kỹ thuật xác định rõ khu vực địa lý gồm 6 xã thuộc TP. Bảo Lộc trên bản đồ Việt Nam, có điều kiện khí hậu đặc trưng. - Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận bảo hộ
Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận bảo hộ sau khi xác nhận bản đồ và mô tả ranh giới tại bản đồ đáp ứng quy định của pháp luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Chỉ dẫn địa lý là tài sản thuộc sở hữu của Nhà nước, đại diện cho cộng đồng địa phương và được trao quyền sử dụng cho tổ chức, cá nhân đủ điều kiện. Với chủ sở hữu chỉ dẫn địa lý, Nhà nước có quyền quản lý, cấp phép và bảo vệ chỉ dẫn địa lý theo quy định pháp luật.
