Chồng không được tự ý thay đổi họ tên của con nếu không có sự đồng ý của vợ, và với trẻ từ đủ 9 tuổi còn cần thêm sự đồng ý của chính con.
1. Chồng giấu vợ thay đổi họ tên của con có được không?
Điều 7 Nghị định 123/2015/NĐ-CP quy định:
Điều 7. Điều kiện thay đổi, cải chính hộ tịch
1. Việc thay đổi họ, chữ đệm, tên cho người dưới 18 tuổi theo quy định tại Khoản 1 Điều 26 của Luật Hộ tịch phải có sự đồng ý của cha, mẹ người đó và được thể hiện rõ trong Tờ khai; đối với người từ đủ 9 tuổi trở lên thi còn phải có sự đồng ý của người đó.
2. Cải chính hộ tịch theo quy định của Luật Hộ tịch là việc chỉnh sửa thông tin cá nhân trong Sổ hộ tịch hoặc trong bản chính giấy tờ hộ tịch và chỉ được thực hiện khi có đủ căn cứ để xác định có sai sót do lỗi của công chức làm công tác hộ tịch hoặc của người yêu cầu đăng ký hộ tịch.
Cả cha và mẹ đều có quyền, nghĩa vụ ngang nhau trong việc quyết định liên quan đến tên gọi của con. Nếu một bên tự ý làm thủ tục thay đổi mà không có sự đồng ý của bên còn lại thì hồ sơ sẽ không được chấp nhận. Đây là cách pháp luật bảo đảm sự bình đẳng giữa cha mẹ, đồng thời tôn trọng quyền nhân thân của trẻ em.
Đối với trẻ từ đủ 9 tuổi trở lên, ý kiến của con cũng có giá trị pháp lý và phải được ghi nhận bằng văn bản trong tờ khai. Điều này thể hiện nguyên tắc tôn trọng mong muốn của trẻ, phù hợp với các chuẩn mực về quyền trẻ em.
Tình huống giả định:
-
Người chồng làm hồ sơ đơn phương
Anh Nguyễn Văn Phong (trú tại Hà Nội) đưa giấy khai sinh của con 8 tuổi đến Ủy ban nhân dân để xin đổi họ cho con sang họ của mình, với lý do muốn thuận tiện cho việc làm giấy tờ. Anh nộp tờ khai nhưng không có chữ ký đồng thuận của vợ. -
Cơ quan hộ tịch từ chối giải quyết
Công chức tư pháp hộ tịch kiểm tra hồ sơ và nhận thấy thiếu sự đồng ý của người mẹ. Do đó, hồ sơ bị trả lại và anh Phong được giải thích rằng việc thay đổi tên con phải có sự đồng thuận của cả cha và mẹ. -
Gia đình buộc phải thống nhất lại
Sau khi được giải thích, anh Phong và vợ đã cùng trao đổi, thống nhất chưa đổi tên cho con để tránh ảnh hưởng đến giấy tờ học tập. Hồ sơ thay đổi hộ tịch chỉ được tiếp nhận khi có đầy đủ sự đồng ý của cả hai cha mẹ theo quy định pháp luật.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Thủ tục thay đổi họ tên của con được thực hiện ra sao?
Điều 28 Luật Hộ tịch 2014 quy định:
Điều 28. Thủ tục đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch
1. Người yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch nộp tờ khai theo mẫu quy định và giấy tờ liên quan cho cơ quan đăng ký hộ tịch.
2. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ theo quy định tại khoản 1 Điều này, nếu thấy việc thay đổi, cải chính hộ tịch là có cơ sở, phù hợp với quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan, công chức tư pháp - hộ tịch ghi vào Sổ hộ tịch, cùng người yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch ký vào Sổ hộ tịch và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp trích lục cho người yêu cầu.
Trường hợp thay đổi, cải chính hộ tịch liên quan đến Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn thì công chức tư pháp - hộ tịch ghi nội dung thay đổi, cải chính hộ tịch vào Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn.
Trường hợp cần phải xác minh thì thời hạn được kéo dài thêm không quá 03 ngày làm việc.
3. Trường hợp đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch không phải tại nơi đăng ký hộ tịch trước đây thì Ủy ban nhân dân cấp xã phải thông báo bằng văn bản kèm theo bản sao trích lục hộ tịch đến Ủy ban nhân dân nơi đăng ký hộ tịch trước đây để ghi vào Sổ hộ tịch.
Trường hợp nơi đăng ký hộ tịch trước đây là Cơ quan đại diện thì Ủy ban nhân dân cấp xã phải thông báo bằng văn bản kèm theo bản sao trích lục hộ tịch đến Bộ Ngoại giao để chuyển đến Cơ quan đại diện ghi vào Sổ hộ tịch.
Cha mẹ hoặc người giám hộ khi muốn thay đổi họ tên của con cần nộp hồ sơ tại Ủy ban nhân dân cấp xã. Hồ sơ bao gồm tờ khai đăng ký theo mẫu và giấy tờ liên quan như giấy khai sinh, giấy tờ tùy thân của cha mẹ. Sau khi tiếp nhận, công chức tư pháp hộ tịch có trách nhiệm kiểm tra, nếu hợp lệ thì ghi nhận vào Sổ hộ tịch và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã để cấp trích lục.
Thời hạn giải quyết là 3 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ. Nếu hồ sơ có tình tiết phức tạp cần xác minh thì thời hạn có thể kéo dài thêm nhưng không quá 3 ngày. Trường hợp thay đổi không thực hiện tại nơi đăng ký khai sinh ban đầu, Ủy ban nhân dân cấp xã phải gửi thông báo bằng văn bản về nơi trước đây đã đăng ký để cập nhật thống nhất.
Tình huống giả định:
-
Cha mẹ thống nhất đổi tên cho con
Anh Trần Văn Hùng và chị Phạm Thị Thảo (trú tại TP. Hồ Chí Minh) muốn đổi tên cho con trai 10 tuổi vì lý do tên gọi gây nhầm lẫn khi đi học. Cả hai vợ chồng và con trai đều đồng ý thực hiện thủ tục này. -
Nộp hồ sơ tại Ủy ban nhân dân cấp xã
Gia đình chuẩn bị giấy khai sinh, căn cước công dân của cha mẹ và tờ khai thay đổi hộ tịch, nộp tại Ủy ban nhân dân nơi cư trú. Công chức tư pháp hộ tịch kiểm tra thấy hồ sơ hợp lệ, đồng thời ghi nhận sự đồng ý của cả cha, mẹ và chữ ký của con trai vào tờ khai. -
Hồ sơ đổi tên được phê duyệt
Trong 3 ngày làm việc, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ký xác nhận và cấp trích lục thay đổi hộ tịch. Giấy khai sinh của con trai được điều chỉnh lại tên mới theo đúng thủ tục. Từ đó, các giấy tờ cá nhân liên quan được gia đình cập nhật thống nhất.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Việc thay đổi họ tên của con là thủ tục hộ tịch quan trọng và phải tuân thủ đúng quy định pháp luật. Người chồng không thể tự ý thay đổi họ tên của con nếu không có sự đồng ý của vợ, và đối với trẻ từ đủ 9 tuổi trở lên còn cần có sự đồng ý của chính trẻ. Thủ tục thay đổi họ tên được thực hiện tại Ủy ban nhân dân cấp xã với hồ sơ, trình tự và thời hạn giải quyết rõ ràng, bảo đảm tính minh bạch và hợp pháp.
