Quốc ca là biểu tượng thiêng liêng, gắn liền với lòng tự hào dân tộc và truyền thống cách mạng Việt Nam. Việc chế lời Quốc ca để phục vụ mục đích quảng cáo, trục lợi là hành vi vi phạm pháp luật, xâm phạm nghiêm trọng giá trị tinh thần và danh dự quốc gia. Pháp luật đã quy định rõ các chế tài xử lý đối với những trường hợp chế lời Quốc ca để quảng cáo, từ mức xử phạt hành chính đến truy cứu trách nhiệm hình sự.
1. Thế nào là hành vi chế lời Quốc ca để quảng cáo?
Điều 351 Bộ luật Hình sự 2015 quy định cụ thể:
Điều 351. Tội xúc phạm Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc ca
Người nào cố ý xúc phạm Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc ca, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
Hành vi chế lời Quốc ca để quảng cáo thường xảy ra khi cá nhân, tổ chức vì mục đích thương mại mà tự ý thay đổi lời bài Tiến quân ca, lồng ghép nội dung quảng bá sản phẩm, dịch vụ hoặc tạo hình ảnh thu hút trên mạng xã hội. Biểu hiện cụ thể có thể là việc thay đổi lời hát Quốc ca thành nội dung quảng cáo hàng hóa, dịch vụ; sáng tác lại phần lời theo phong cách vui nhộn để đăng lên mạng; hoặc sử dụng giai điệu Quốc ca làm nhạc nền cho các video quảng cáo nhưng có chỉnh sửa, xuyên tạc nội dung.
Theo quy định pháp luật, mọi hành vi xuyên tạc, xúc phạm Quốc ca, trong đó có việc chế lời để quảng cáo, đều bị nghiêm cấm. Chế lời Quốc ca là hành vi vi phạm pháp luật, có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định.
Tình huống giả định
Công ty TNHH Q (trụ sở tại Hà Nội) sản xuất và phát hành một video quảng cáo nước giải khát trên mạng xã hội, trong đó sử dụng nhạc nền bài Tiến quân ca nhưng đã chỉnh sửa lời bài hát thành nội dung ca ngợi sản phẩm và lồng ghép các câu slogan quảng bá.
Sau khi video được phát hành, cộng đồng mạng phản ứng gay gắt, cho rằng việc chế lời Quốc ca để phục vụ mục đích quảng cáo là xúc phạm biểu tượng quốc gia. Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội phối hợp cùng cơ quan công an vào cuộc, lập biên bản xử phạt hành chính đối với Công ty Q mức phạt 50 triệu đồng theo khoản 4 Điều 20 Nghị định 38/2021/NĐ-CP. Đồng thời, yêu cầu gỡ bỏ nội dung vi phạm và yêu cầu công ty cam kết không tái phạm.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Hành vi chế lời Quốc ca để quảng cáo bị xử phạt như thế nào?
Chế lời Quốc ca để quảng cáo có thể bị xử phạt hành chính từ 80 triệu đồng đến 100 triệu đồng hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức án cao nhất là 3 năm tù.
Khoản 6 Điều 34 Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định cụ thể
Điều 34. Vi phạm quy định về hành vi cấm trong hoạt động quảng cáo
...
6. Phạt tiền từ 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a) Quảng cáo gây ảnh hưởng xấu đến sự tôn nghiêm đối với Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc ca, Đảng kỳ, trừ trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 45 Nghị định này;
...
Điều 351 Bộ luật Hình sự 2015 quy định cụ thể:
Điều 351. Tội xúc phạm Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc ca
Người nào cố ý xúc phạm Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc ca, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
Theo quy định pháp luật, hành vi xuyên tạc, xúc phạm Quốc ca – trong đó có việc chế lời để quảng cáo – bị nghiêm cấm và xử lý nghiêm minh. Nếu vi phạm ở mức độ chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, người thực hiện sẽ bị xử phạt hành chính từ 30 triệu đồng đến 50 triệu đồng theo khoản 4 Điều 20 Nghị định 38/2021/NĐ-CP.
Trường hợp hành vi gây hậu quả nghiêm trọng, xúc phạm sâu sắc giá trị tinh thần và hình ảnh Quốc ca, người thực hiện có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo khoản 1 Điều 351 Bộ luật Hình sự 2015. Mức hình phạt gồm: phạt tiền từ 30 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến 3 năm, hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
Ngoài ra, cơ quan có thẩm quyền có thể yêu cầu người vi phạm gỡ bỏ nội dung vi phạm, xin lỗi công khai và cam kết không tái phạm. Trường hợp gây thiệt hại đến danh dự, uy tín của tổ chức, cá nhân khác, người vi phạm còn phải bồi thường
Tình huống giả định
Công ty TNHH An Đông (trụ sở tại Quận Bình Thạnh, TP.HCM) phát hành một video quảng cáo sữa dinh dưỡng trên mạng xã hội, trong đó sử dụng phần nhạc nền của bài “Tiến quân ca” nhưng đã sửa lại lời hát thành nội dung ca ngợi sản phẩm và gắn các khẩu hiệu bán hàng. Sau khi video lan truyền rộng rãi, cộng đồng mạng phản ứng dữ dội, cho rằng hành vi này là xúc phạm nghiêm trọng đến biểu tượng quốc gia.
Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM phối hợp với Công an TP.HCM xác minh, xử phạt công ty 50 triệu đồng theo khoản 4 Điều 20 Nghị định 38/2021/NĐ-CP, yêu cầu gỡ bỏ video và cam kết không tái phạm. Tuy nhiên, do mức độ ảnh hưởng nghiêm trọng, vụ việc được chuyển sang Cơ quan Cảnh sát điều tra để xem xét trách nhiệm hình sự. Sau quá trình điều tra, Giám đốc Công ty ABC bị khởi tố về tội xúc phạm Quốc ca theo khoản 1 Điều 351 Bộ luật Hình sự 2015, đối diện mức án 2 năm tù giam.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Chế lời Quốc ca là hành vi vi phạm nghiêm trọng, có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự với mức án cao nhất lên đến 3 năm tù. Người thực hiện hành vi này dù với bất kỳ mục đích nào cũng sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.
