Việc cha mẹ ra tay sát hại chính con ruột để trục lợi từ tiền bảo hiểm là hành vi đặc biệt nghiêm trọng về mặt pháp lý và đạo đức. Dù xuất phát từ bất kỳ lý do nào, hành vi tước đoạt mạng sống của con để đạt được lợi ích cá nhân sẽ bị xử lý nghiêm khắc theo quy định của pháp luật. Tùy vào mức độ và động cơ phạm tội, người vi phạm có thể bị truy cứu hình sự với các khung hình phạt cao nhất.
1. Cha mẹ sát hại con để lấy tiền bảo hiểm bị truy cứu về tội gì?
Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 123. Tội giết người
1. Người nào giết người thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:
a) Giết 02 người trở lên;
b) Giết người dưới 16 tuổi;
c) Giết phụ nữ mà biết là có thai;
d) Giết người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân;
đ) Giết ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình;
e) Giết người mà liền trước đó hoặc ngay sau đó lại thực hiện một tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;
g) Để thực hiện hoặc che giấu tội phạm khác;
h) Để lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân;
i) Thực hiện tội phạm một cách man rợ;
k) Bằng cách lợi dụng nghề nghiệp;
l) Bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người;
m) Thuê giết người hoặc giết người thuê;
n) Có tính chất côn đồ;
o) Có tổ chức;
p) Tái phạm nguy hiểm;
q) Vì động cơ đê hèn.2. Phạm tội không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.
Theo quy định trên, cha mẹ giết con để trục lợi tiền bảo hiểm thường sẽ bị truy cứu theo khoản 1 Điều 123 vì có thể hội đủ nhiều tình tiết định khung như: giết người dưới 16 tuổi, giết người thân và đặc biệt là vì động cơ đê hèn. Đây đều là các dấu hiệu tăng mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội và đưa vụ việc vào nhóm có khung hình phạt nặng nhất theo luật.
Hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn đi ngược lại luân thường đạo lý, làm tổn thương sâu sắc các giá trị đạo đức xã hội, nên thường bị xử lý rất nghiêm khắc trong thực tiễn xét xử.
Tình huống giả định
Bùi Minh Tâm (39 tuổi, ngụ tại huyện Cần Đước, tỉnh Long An) là nhân viên hợp đồng tại một xí nghiệp may, thu nhập không ổn định. Gần cuối năm 2024, do nợ nần chồng chất từ việc làm ăn thua lỗ, Tâm nảy sinh ý định mua bảo hiểm nhân thọ cho con trai 10 tuổi và lên kế hoạch sát hại chính con mình để chiếm đoạt tiền bồi thường.
Sau khi hợp đồng bảo hiểm có hiệu lực được 3 tháng, Tâm cố tình tạo ra một vụ “tai nạn” bằng cách đẩy con ngã từ tầng hai trong lúc chỉ có hai cha con ở nhà. Khi lực lượng chức năng đến hiện trường, Tâm khai báo rằng con mình bất cẩn bị trượt chân. Tuy nhiên, sau khi điều tra và trích xuất camera khu vực lân cận, cơ quan công an phát hiện nhiều dấu hiệu bất thường. Kết luận giám định pháp y cho thấy nạn nhân có dấu vết vật lộn và va đập mạnh không tương ứng với lời khai.
Quá trình điều tra xác định Tâm là người mua bảo hiểm, đồng thời là người thụ hưởng duy nhất với khoản bồi thường hơn 1,5 tỷ đồng. Động cơ sát hại con trai để nhận tiền bảo hiểm được xác định rõ ràng. Viện Kiểm sát truy tố Bùi Minh Tâm về tội giết người theo khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự với các tình tiết định khung giết người dưới 16 tuổi và vì động cơ đê hèn. Với mức độ nghiêm trọng đặc biệt của hành vi, Tâm đối diện mức án cao nhất là tử hình.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Sát hại con ruột có bị xem là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự không?
Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 quy định:
Điều 52. Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
1. Chỉ các tình tiết sau đây mới là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự:
...
đ) Phạm tội vì động cơ đê hèn;...
i) Phạm tội đối với người dưới 16 tuổi;
k) Phạm tội đối với người ở trong tình trạng không thể tự vệ được, người lệ thuộc mình về mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt khác;...
m) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt, tàn ác để phạm tội;
...2. Các tình tiết đã được Bộ luật này quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung hình phạt thì không được coi là tình tiết tăng nặng.
Theo quy định trên, hành vi giết con ruột có thể mang các yếu tố tăng nặng, ví dụ:
-
Giết người dưới 16 tuổi (nếu nạn nhân là trẻ em);
-
Phạm tội vì động cơ đê hèn (như vì tiền bảo hiểm);
-
Người bị lệ thuộc về mặt vật chất hoặc tinh thần (con cái trong mối quan hệ cha mẹ-con);
-
Thủ đoạn tàn ác, tinh vi (như đầu độc, dựng hiện trường giả…).
Tuy nhiên, nếu những yếu tố này đã được sử dụng để định tội hoặc đưa vào khung hình phạt chính, thì không được tính thêm là tình tiết tăng nặng khi lượng hình, theo quy định tại khoản 2 Điều 52. Nói cách khác, nếu hành vi giết con để hưởng bảo hiểm đã được xét vào khoản 1 Điều 123 vì "giết người dưới 16 tuổi" hoặc "vì động cơ đê hèn", thì những tình tiết đó không bị lặp lại khi tòa án xác định mức độ tăng nặng khi tuyên án.
Tình huống giả định
Lê Thị Kim Hằng (35 tuổi, sống tại tỉnh Tây Ninh) có ba người con, trong đó bé gái út chỉ mới 6 tuổi. Trong thời gian thất nghiệp và đang mang nợ, Hằng mua gói bảo hiểm nhân thọ cho bé với số tiền bồi thường 2 tỷ đồng, và tự đứng tên là người thụ hưởng.
Ba tháng sau, Hằng pha thuốc ngủ vào sữa cho bé uống rồi dựng hiện trường ngộ độc thực phẩm. Tuy nhiên, cơ quan điều tra phát hiện lịch sử tìm kiếm trên điện thoại của Hằng liên quan đến liều lượng thuốc gây tử vong, và chính cô cũng từng hỏi đại lý bảo hiểm về thủ tục nhận tiền sau khi người được bảo hiểm tử vong.
Kết quả điều tra xác định Hằng phạm tội giết người dưới 16 tuổi, người lệ thuộc, và vì động cơ đê hèn. Các tình tiết trên đều được sử dụng để định khung theo khoản 1 Điều 123, nên không bị tính lặp lại là tình tiết tăng nặng khi xét xử.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc cha mẹ cố ý giết con để chiếm đoạt tiền bảo hiểm là hành vi đặc biệt nghiêm trọng, vi phạm nghiêm trọng pháp luật và đạo đức xã hội. Hành vi này sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội giết người, với khung hình phạt cao nhất là tử hình. Trong quá trình xét xử, nếu có tình tiết như giết trẻ em, động cơ đê hèn hay người bị lệ thuộc thì các tình tiết đó có thể làm căn cứ định khung, nhưng không được tính là tình tiết tăng nặng nếu đã sử dụng trước đó.
