Cha mẹ phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi là hành vi vi phạm pháp luật và sẽ bị xử phạt hành chính từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng.
Mọi đứa trẻ đều có quyền được yêu thương và đối xử bình đẳng, dù là con đẻ hay con nuôi. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp cha mẹ phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi, từ đó gây tổn thương tinh thần và làm mất đi ý nghĩa nhân văn của việc nhận con nuôi. Trên thực tế, hành vi này là hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền trẻ em và bình đẳng trong quan hệ nuôi dưỡng. Pháp luật hiện hành đã có quy định cụ thể nhằm nghiêm cấm và xử phạt đối với cha mẹ có hành vi phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của trẻ em.
1. Cha mẹ phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi có là hành vi vi phạm pháp luật không?
Khoản 13 Điều 13 Luật Nuôi con nuôi 2010 quy định như sau:
Điều 13. Các hành vi bị cấm
...
3. Phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi.
...
Pháp luật Việt Nam bảo đảm nguyên tắc bình đẳng giữa con đẻ và con nuôi trong mọi quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con. Điều này có nghĩa là, kể từ thời điểm việc nuôi con nuôi được đăng ký hợp pháp, người con nuôi được hưởng đầy đủ các quyền như con đẻ, bao gồm quyền được yêu thương, chăm sóc, học tập, thừa kế và bảo vệ danh dự, nhân phẩm. Hành vi phân biệt đối xử như thiên vị trong ăn ở, học tập, thừa kế hoặc đối xử khắt khe, xúc phạm con nuôi thì đều được xem là vi phạm quy định pháp luật.
Tình huống giả định
Phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi tại TP. Hồ Chí Minh
-
Gia đình có con nuôi và con đẻ
Năm 2018, vợ chồng ông Nguyễn Văn Phúc và bà Lê Thị Thu Hà, cư trú tại phường Vĩnh Hội, Thành phố Hồ Chí Minh, nhận nuôi hợp pháp một bé gái tên là Nguyễn Ngọc Bảo Anh khi cháu được 3 tuổi. Hai năm sau, họ sinh thêm một bé trai là Nguyễn Bảo Long. -
Biểu hiện phân biệt đối xử
Khi các con lớn dần, hàng xóm phát hiện vợ chồng ông Phúc có hành vi thiên vị con trai ruột, thường xuyên mắng chửi và không cho Bảo Anh đi học thêm như em trai. Bảo Anh nhiều lần bị bắt làm việc nhà, ăn riêng và không được tham gia các hoạt động gia đình. Hành vi này khiến cháu có dấu hiệu sợ hãi, trầm cảm, bỏ học giữa chừng. -
Cơ quan chức năng can thiệp và kết luận
Sau khi nhận được phản ánh của tổ dân phố, Ủy ban nhân dân phường Vĩnh Hội phối hợp với Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội kiểm tra, xác định vợ chồng ông Phúc có hành vi phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi. Hồ sơ được chuyển đến cơ quan có thẩm quyền để xử phạt hành chính và yêu cầu cam kết chấm dứt hành vi vi phạm.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Cha mẹ phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi có bị xử phạt không?
Điểm b khoản 1 Điều 62 Nghị định 82/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 62. Hành vi vi phạm quy định về nuôi con nuôi
1. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
...
b) Phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi;
...
Hành vi phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi sẽ bị xử phạt hành chính từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng, thể hiện quan điểm của pháp luật trong việc bảo vệ trẻ em không bị kỳ thị và bảo đảm sự bình đẳng trong tình cảm, chăm sóc, nuôi dưỡng. Hành vi có thể bị xem xét xử phạt khi cơ quan chức năng xác định có sự thiên vị rõ rệt như cố tình tước bỏ quyền học tập, thừa kế, hoặc ngược đãi tinh thần đối với con nuôi. Quy định này không chỉ mang tính răn đe mà còn nhằm bảo đảm môi trường nuôi dưỡng an toàn, bình đẳng và nhân văn cho mọi trẻ em, dù là con đẻ hay con nuôi.
Tình huống giả định
Xử phạt hành vi phân biệt con nuôi tại Thành phố Huế
-
Gia đình có hành vi đối xử không bình đẳng
Tháng 5/2025, tại phường Thuận Hòa, Thành phố Huế, bà Trần Thị Mai (45 tuổi) có hai con gái: Nguyễn Ngọc Hân (con đẻ) và Nguyễn Thảo Nhi (con nuôi, nhận nuôi từ năm 2016). Trong thời gian dài, bà Mai thường xuyên mắng chửi, bắt Thảo Nhi làm việc nhà nặng nhọc, không cho đi học thêm dù Hân được học đầy đủ. -
Can thiệp của cơ quan chức năng
Hàng xóm phản ánh sự việc lên Ủy ban nhân dân phường Thuận Hòa. Qua kiểm tra, cán bộ xã hội ghi nhận hành vi phân biệt đối xử rõ ràng, gây tổn thương tâm lý nghiêm trọng cho cháu Thảo Nhi. Cơ quan chức năng xác định hành vi của bà Mai vi phạm điểm b khoản 1 Điều 62 Nghị định 82/2020/NĐ-CP. -
Quyết định xử phạt và biện pháp khắc phục
Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Thuận Hòa đã ra quyết định xử phạt hành chính bà Trần Thị Mai số tiền 2.500.000 đồng. Đồng thời, Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội Thành phố Huế phối hợp với trường học để hỗ trợ tâm lý, đảm bảo quyền học tập bình thường cho cháu Thảo Nhi.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc bảo đảm đối xử bình đẳng giữa con đẻ và con nuôi không chỉ là yêu cầu về đạo đức mà còn là nghĩa vụ pháp lý được quy định rõ trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Cha mẹ có hành vi phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi bị xem là hành vi vi phạm pháp luật, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ. Tùy theo mức độ vi phạm, người thực hiện hành vi này có thể bị xử phạt hành chính từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng để răn đe và bảo vệ quyền trẻ em, duy trì sự công bằng, nhân văn trong mối quan hệ gia đình.
