Trong hoạt động giao thông đường bộ, việc sử dụng điện thoại khi điều khiển phương tiện luôn tiềm ẩn rủi ro và bị xử phạt nghiêm theo quy định. Một số người chỉ cầm điện thoại mà không thao tác trong lúc lái xe, khiến người điều khiển ô tô lo ngại về khả năng bị xử phạt. Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 cũng đặt ra 7 nguyên tắc quan trọng mà mọi người tham gia giao thông đều phải tuân thủ.
1. Cầm điện thoại khi điều khiển xe ô tô nhưng không sử dụng có bị phạt không?
Theo điểm h khoản 5 Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP:
Điều 6. Xử phạt, trừ điểm giấy phép lái xe của người điều khiển xe ô tô, xe chở người bốn bánh có gắn động cơ, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ và các loại xe tương tự xe ô tô vi phạm quy tắc giao thông đường bộ
...
5. Phạt tiền từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
a) Vượt xe trong những trường hợp không được vượt, vượt xe tại đoạn đường có biển báo hiệu có nội dung cấm vượt (đối với loại phương tiện đang điều khiển); không có tín hiệu trước khi vượt hoặc có tín hiệu vượt xe nhưng không sử dụng trong suốt quá trình vượt xe; vượt bên phải xe khác trong trường hợp không được phép;
b) Điều khiển xe không đi bên phải theo chiều đi của mình; đi không đúng phần đường hoặc làn đường quy định (làn cùng chiều hoặc làn ngược chiều) trừ hành vi quy định tại điểm a khoản 4 Điều này; điều khiển xe đi qua dải phân cách cố định ở giữa hai phần đường xe chạy;
c) Tránh xe đi ngược chiều không đúng quy định (trừ hành vi vi phạm sử dụng đèn chiếu xa khi tránh xe đi ngược chiều quy định tại điểm b khoản 3 Điều này); không nhường đường cho xe đi ngược chiều theo quy định tại nơi đường hẹp, đường dốc, nơi có chướng ngại vật;
d) Không tuân thủ quy định khi vào hoặc ra đường cao tốc; điều khiển xe chạy ở làn dừng xe khẩn cấp hoặc phần lề đường của đường cao tốc; không tuân thủ quy định về khoảng cách an toàn đối với xe chạy liền trước khi chạy trên đường cao tốc;
đ) Điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định từ 10 km/h đến 20 km/h;
e) Xe không được quyền ưu tiên lắp đặt, sử dụng thiết bị phát tín hiệu của xe được quyền ưu tiên;
g) Chuyển làn đường không đúng nơi cho phép hoặc không có tín hiệu báo trước hoặc chuyển làn đường không đúng quy định “mỗi lần chuyển làn đường chỉ được phép chuyển sang một làn đường liền kề” khi chạy trên đường cao tốc;
h) Dùng tay cầm và sử dụng điện thoại hoặc các thiết bị điện tử khác khi điều khiển phương tiện tham gia giao thông đang di chuyển trên đường bộ;
i) Đi vào khu vực cấm, đường có biển báo hiệu có nội dung cấm đi vào đối với loại phương tiện đang điều khiển, trừ các hành vi vi phạm quy định tại điểm d khoản 9, điểm đ khoản 11 Điều này, hành vi bị cấm đi vào công trình thủy lợi và các trường hợp xe ưu tiên đang đi làm nhiệm vụ khẩn cấp theo quy định;
k) Dừng xe, đỗ xe, quay đầu xe trái quy định gây ùn tắc giao thông;
l) Chuyển hướng không nhường quyền đi trước cho: người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật qua đường tại nơi có vạch kẻ đường dành cho người đi bộ; xe thô sơ đang đi trên phần đường dành cho xe thô sơ;
m) Chuyển hướng không nhường đường cho: các xe đi ngược chiều; người đi bộ, xe thô sơ đang qua đường tại nơi không có vạch kẻ đường cho người đi bộ;
n) Không giảm tốc độ (hoặc dừng lại) và nhường đường khi điều khiển xe đi từ đường không ưu tiên ra đường ưu tiên, từ đường nhánh ra đường chính;
o) Không giảm tốc độ và nhường đường cho xe đi đến từ bên phải tại nơi đường giao nhau không có báo hiệu đi theo vòng xuyến; không giảm tốc độ và nhường đường cho xe đi đến từ bên trái tại nơi đường giao nhau có báo hiệu đi theo vòng xuyến;
p) Chở người trên thùng xe trái quy định; chở người trên nóc xe; để người đu bám ở cửa xe, bên ngoài thành xe khi xe đang chạy;
q) Mở cửa xe, để cửa xe mở không bảo đảm an toàn.
Quy định pháp luật hiện hành chỉ xử phạt đối với hành vi dùng tay cầm và đồng thời sử dụng điện thoại khi đang điều khiển phương tiện di chuyển. Tức là, để bị xử phạt theo khoản này, tài xế phải vừa cầm điện thoại bằng tay vừa thao tác sử dụng như gọi, nhắn tin, lướt web, xem màn hình…
Trong khi đó, hành vi chỉ cầm điện thoại trên tay mà không thực hiện bất kỳ thao tác sử dụng nào thì không bị quy vào lỗi vi phạm. Tương tự, nếu người lái sử dụng điện thoại qua thiết bị rảnh tay, tai nghe bluetooth hoặc giá đỡ điện thoại, mà không trực tiếp cầm tay, cũng không bị xử phạt theo điều khoản này.
Tuy nhiên, việc cầm điện thoại mà không sử dụng vẫn có thể bị xử lý trong các tình huống khác nếu gây mất tập trung, vi phạm quy tắc an toàn hoặc dẫn đến tai nạn. Ngoài ra, trong quá trình kiểm tra, nếu không chứng minh được là “không sử dụng”, người điều khiển xe vẫn có thể bị lập biên bản.
Tình huống giả định:
Tài xế bị lập biên bản vì cầm điện thoại khi lái xe, nhưng không bị phạt
-
Bị kiểm tra tại nút giao thông lớn
Ngày 10/7/2025, ông Trần Đức Linh đang điều khiển xe ô tô cá nhân qua nút giao Cầu Giấy - Trần Thái Tông (TP. Hà Nội) thì bị lực lượng CSGT yêu cầu dừng xe kiểm tra. Lý do là camera giám sát giao thông phát hiện ông Linh cầm điện thoại trên tay khi xe đang lăn bánh. -
Giải trình không sử dụng điện thoại
Tại chốt kiểm tra, ông Linh trình bày rằng ông chỉ cầm điện thoại từ bệ tì tay sang giá đỡ phía trước để chuẩn bị kết nối GPS, hoàn toàn không thao tác hoặc nhìn vào màn hình. Sau khi kiểm tra lịch sử cuộc gọi và camera hành trình, tổ công tác xác nhận lời trình bày phù hợp với tình huống thực tế. -
Không bị xử phạt vì không sử dụng
Căn cứ theo điểm h khoản 5 Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP, hành vi chỉ cầm mà không sử dụng điện thoại không cấu thành vi phạm. Tổ công tác đã giải thích rõ quy định và yêu cầu ông Linh đặt điện thoại cố định để tránh hiểu lầm, sau đó cho tiếp tục lưu thông.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Nguyên tắc bắt buộc khi tham gia giao thông đường bộ là gì?
Theo Điều 3 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024:
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024
Điều 3. Nguyên tắc bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ
1. Tuân thủ Hiến pháp, pháp luật Việt Nam và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
2. Bảo đảm giao thông đường bộ được trật tự, an toàn, thông suốt, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi trường; phòng ngừa vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ, tai nạn giao thông đường bộ và ùn tắc giao thông; bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản của cá nhân và tài sản của cơ quan, tổ chức.
3. Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ là trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
4. Người tham gia giao thông đường bộ phải chấp hành các quy định của pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ và quy định khác của pháp luật có liên quan, có trách nhiệm giữ an toàn cho mình và cho người khác.
5. Mọi hành vi vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật.
6. Hoạt động bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ phải công khai, minh bạch và thuận lợi cho người dân.
7. Công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ được thực hiện thống nhất trên cơ sở phân công, phân cấp, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.
Bảy nguyên tắc này là nền tảng quan trọng để đảm bảo hoạt động giao thông diễn ra an toàn, có trật tự và hiệu quả. Mỗi nguyên tắc nhấn mạnh một khía cạnh khác nhau trong quản lý và tham gia giao thông, từ quy định pháp luật đến trách nhiệm của từng cá nhân, tổ chức.
Thứ nhất, mọi hành vi trong giao thông phải phù hợp với Hiến pháp và pháp luật Việt Nam, đồng thời tôn trọng các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia.
Thứ hai, đảm bảo giao thông được an toàn, thông suốt là mục tiêu xuyên suốt, không chỉ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội mà còn bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.
Thứ ba, nguyên tắc nhấn mạnh rằng trách nhiệm đảm bảo an toàn giao thông không chỉ thuộc về Nhà nước, mà cả cá nhân, tổ chức cũng phải có nghĩa vụ.
Thứ tư, người tham gia giao thông phải tự ý thức tuân thủ luật lệ và có trách nhiệm bảo vệ mình cũng như những người xung quanh. Không thể biện minh bằng lý do thiếu hiểu biết hoặc sơ suất cá nhân.
Thứ năm, pháp luật yêu cầu mọi hành vi vi phạm phải được xử lý nghiêm minh và kịp thời, bảo đảm công bằng và răn đe.
Thứ sáu, hoạt động đảm bảo an toàn giao thông phải minh bạch, dễ tiếp cận, không gây khó khăn hoặc phiền hà cho người dân.
Cuối cùng, công tác quản lý phải được thực hiện đồng bộ, rõ ràng về phân công, phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng như CSGT, chính quyền địa phương, đơn vị vận tải...
Tình huống giả định:
Cảnh báo tài xế vi phạm do không tuân thủ nguyên tắc an toàn giao thông
-
Chạy xe sai làn trên cao tốc
Ngày 18/6/2025, anh Lê Thành Tín điều khiển xe ô tô cá nhân trên cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây. Do vội về quê, anh Tín chạy vào làn dừng khẩn cấp trong khoảng 5 km để vượt các xe khác. -
Bị camera ghi lại và gửi phạt nguội
Hệ thống camera tự động của Cục CSGT ghi nhận hành vi vi phạm. Sau ba ngày, anh Tín nhận thông báo xử phạt với mức tiền 4.000.000 đồng vì hành vi vi phạm điểm d khoản 5 Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP. -
Vi phạm nguyên tắc trách nhiệm và an toàn
Hành vi của anh Tín vi phạm trực tiếp nguyên tắc số 4 và số 5 trong Luật Trật tự, an toàn giao thông không đảm bảo an toàn cho người khác, và không tuân thủ đúng quy định của pháp luật.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Việc sử dụng điện thoại khi đang điều khiển ô tô là hành vi vi phạm rõ ràng và có thể bị xử phạt nặng. Tuy nhiên, nếu người điều khiển chỉ cầm mà không sử dụng điện thoại thì không bị xử phạt theo quy định hiện hành. Bên cạnh đó, khi tham gia giao thông đường bộ, mỗi cá nhân cần ghi nhớ và tuân thủ 7 nguyên tắc quan trọng được Luật Trật tự, an toàn giao thông 2024 quy định.
