Ngành, nghề đặc thù theo Bộ luật Lao động 2019 gồm hàng không, quản lý doanh nghiệp, thuyền viên và áp dụng thời hạn báo trước riêng khi chấm dứt hợp đồng.
Trong quan hệ lao động, pháp luật quy định thời hạn báo trước khi đơn phương chấm dứt hợp đồng nhằm bảo đảm quyền và lợi ích của các bên. Tuy nhiên, đối với một số ngành, nghề, công việc có tính chất đặc thù, thời hạn báo trước được áp dụng theo quy định riêng. Việc xác định đúng ngành, nghề đặc thù và thời hạn báo trước tương ứng có ý nghĩa quan trọng trong quá trình thực hiện và chấm dứt hợp đồng lao động.
1. Các ngành, nghề đặc thù theo quy định là ngành, nghề nào?
Điều 7 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Điều 7. Thời hạn báo trước khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với một số ngành, nghề, công việc đặc thù
Ngành, nghề, công việc đặc thù và thời hạn báo trước khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động quy định tại điểm d khoản 1 Điều 35 và điểm d khoản 2 Điều 36 của Bộ luật Lao động như sau:
1. Ngành, nghề, công việc đặc thù gồm:
a) Thành viên tổ lái tàu bay; nhân viên kỹ thuật bảo dưỡng tàu bay, nhân viên sửa chữa chuyên ngành hàng không; nhân viên điều độ, khai thác bay;
b) Người quản lý doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp; Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp;
c) Thuyền viên thuộc thuyền bộ làm việc trên tàu Việt Nam đang hoạt động ở nước ngoài; thuyền viên được doanh nghiệp Việt Nam cho thuê lại làm việc trên tàu biển nước ngoài;
d) Trường hợp khác do pháp luật quy định.
...
Các ngành, nghề đặc thù được xác định dựa trên tính chất công việc đòi hỏi trình độ chuyên môn cao hoặc ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động an toàn, liên tục của doanh nghiệp và xã hội. Những công việc này thường khó thay thế nhân sự trong thời gian ngắn. Vì vậy, pháp luật đặt ra quy định riêng để bảo đảm sự ổn định trong quá trình tổ chức lao động.
Tình huống giả định
- Người lao động làm việc trong ngành hàng không
Anh Phạm Văn Hùng là nhân viên kỹ thuật bảo dưỡng tàu bay tại một doanh nghiệp hàng không. Công việc của anh Hùng thuộc nhóm ngành, nghề đặc thù theo quy định. - Áp dụng quy định đặc thù
Khi xem xét việc chấm dứt hợp đồng lao động, các bên phải căn cứ vào quy định riêng về ngành, nghề đặc thù. Thời hạn báo trước không áp dụng theo quy định chung. -
Căn cứ pháp lý rõ ràng
Việc xác định này phù hợp với Điều 7 Bộ luật Lao động 2019.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Thời hạn báo trước khi chấm dứt hợp đồng đối với ngành, nghề đặc thù được quy định như thế nào?
Điều 7 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Điều 7. Thời hạn báo trước khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với một số ngành, nghề, công việc đặc thù
Ngành, nghề, công việc đặc thù và thời hạn báo trước khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động quy định tại điểm d khoản 1 Điều 35 và điểm d khoản 2 Điều 36 của Bộ luật Lao động như sau:
...
2. Khi người lao động làm ngành, nghề, công việc quy định tại khoản 1 Điều này đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động hoặc người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với những người lao động này thì thời hạn báo trước như sau:
a) Ít nhất 120 ngày đối với hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc hợp đồng lao động xác định thời hạn từ 12 tháng trở lên;
b) Ít nhất bằng một phần tư thời hạn của hợp đồng lao động đối với hợp đồng lao động có thời hạn dưới 12 tháng.
Đối với ngành, nghề đặc thù, thời hạn báo trước được kéo dài nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người lao động có đủ thời gian chuẩn bị phương án thay thế. Quy định này giúp hạn chế rủi ro gián đoạn hoạt động sản xuất, kinh doanh hoặc ảnh hưởng đến an toàn lao động. Việc áp dụng đúng thời hạn báo trước là điều kiện để việc chấm dứt hợp đồng được coi là hợp pháp.
Tình huống giả định
- Chấm dứt hợp đồng không xác định thời hạn
Một thuyền viên làm việc trên tàu biển Việt Nam hoạt động ở nước ngoài ký hợp đồng lao động không xác định thời hạn. Người lao động có nhu cầu chấm dứt hợp đồng. - Xác định thời hạn báo trước
Trong trường hợp này, người lao động phải báo trước ít nhất 120 ngày. Thời hạn báo trước dài hơn so với hợp đồng lao động thông thường. -
Áp dụng đúng quy định pháp luật
Việc xác định thời hạn báo trước phù hợp với Điều 7 Bộ luật Lao động 2019.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Ngành, nghề đặc thù là những ngành, nghề, công việc được pháp luật xác định riêng do tính chất lao động đặc biệt. Đối với các ngành, nghề này, thời hạn báo trước khi chấm dứt hợp đồng lao động được áp dụng theo quy định riêng, dài hơn so với thông thường. Việc tuân thủ đúng quy định giúp bảo đảm tính hợp pháp và ổn định trong quan hệ lao động.
