Bỏ hoang đất trồng cây hằng năm liên tục 12 tháng mà không canh tác và không khắc phục sau khi bị xử phạt sẽ bị Nhà nước thu hồi để bảo đảm sử dụng đúng mục đích.
Đất trồng cây hằng năm là loại đất nông nghiệp được sử dụng theo mùa vụ, đóng vai trò quan trọng trong bảo đảm nguồn lương thực và sinh kế cho người dân. Pháp luật quy định rõ về đặc điểm của loại đất này cũng như nghĩa vụ của người sử dụng đất trong việc duy trì canh tác. Đồng thời, cũng nêu cụ thể thời hạn và hậu quả khi đất bị bỏ hoang không sử dụng trong thời gian dài.
1. Đất trồng cây hằng năm là gì?
Khoản 1 Điều 4 Nghị định 102/2024/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 4. Quy định chi tiết loại đất trong nhóm đất nông nghiệp
1. Đất trồng cây hằng năm là đất trồng các loại cây được gieo trồng, cho thu hoạch và kết thúc chu kỳ sản xuất trong thời gian không quá một năm, kể cả cây hằng năm được lưu gốc. Đất trồng cây hằng năm gồm đất trồng lúa và đất trồng cây hằng năm khác, cụ thể như sau:
a) Đất trồng lúa là đất trồng từ một vụ lúa trở lên hoặc trồng lúa kết hợp với các mục đích sử dụng đất khác được pháp luật cho phép nhưng trồng lúa là chính. Đất trồng lúa bao gồm đất chuyên trồng lúa và đất trồng lúa còn lại, trong đó đất chuyên trồng lúa là đất trồng từ 02 vụ lúa trở lên;
b) Đất trồng cây hằng năm khác là đất trồng các cây hằng năm không phải là trồng lúa.
...
Đất trồng cây hằng năm bao gồm đất trồng lúa và đất trồng các loại cây khác có thời gian gieo trồng, thu hoạch ngắn như ngô, khoai, đậu hay rau màu. Đối với đất trồng lúa, đây là loại đất được trồng từ một vụ trở lên, có thể kết hợp với mục đích khác nhưng trồng lúa vẫn là chính. Loại đất này thường được sử dụng liên tục theo mùa vụ và có thể lưu gốc cho cây sau thu hoạch.
Tình huống giả định
- Ông Hòa được giao đất trồng lúa
Ông Nguyễn Văn Hòa được Nhà nước giao 5.000 m² đất tại xã Tân Lợi để trồng lúa hai vụ mỗi năm, thuộc loại đất trồng cây hằng năm. - Ông Hòa tận dụng đất trồng thêm hoa màu sau vụ lúa
Sau khi thu hoạch lúa, ông trồng xen ngô và đậu xanh trên phần đất để tận dụng thời gian giữa hai mùa vụ. - Cán bộ nông nghiệp kiểm tra việc canh tác
Đoàn kiểm tra xã xác nhận ông Hòa sử dụng đất đúng mục đích, không chuyển đổi trái phép hay gây thoái hóa đất. - Ông Hòa được biểu dương trong phong trào sản xuất giỏi
Nhờ sử dụng đất hiệu quả và tuân thủ quy định, ông Hòa được địa phương khen thưởng vì mô hình canh tác bền vững.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Bỏ hoang đất trồng cây hằng năm trong bao lâu thì bị thu hồi đất?
Khoản 7 Điều 81 Luật Đất đai 2024 quy định cụ thể:
Điều 81. Các trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai
...
7. Đất trồng cây hằng năm, đất nuôi trồng thủy sản không được sử dụng trong thời gian 12 tháng liên tục, đất trồng cây lâu năm không được sử dụng trong thời gian 18 tháng liên tục, đất trồng rừng không được sử dụng trong thời gian 24 tháng liên tục và đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà không đưa đất vào sử dụng theo thời hạn ghi trong quyết định xử phạt vi phạm hành chính;
...
Khi người sử dụng đất trồng cây hằng năm để đất không canh tác trong suốt 12 tháng liền, cơ quan chức năng có thể xử phạt hành chính vì vi phạm nghĩa vụ sử dụng đất. Nếu sau khi bị xử phạt mà vẫn không khôi phục việc trồng trọt trong thời hạn ghi trong quyết định xử phạt, Nhà nước sẽ tiến hành thu hồi diện tích đất đó. Quy định này nhằm bảo đảm đất nông nghiệp được sử dụng đúng mục đích và không bị bỏ hoang.
Tình huống giả định
- Ông Bình ngừng canh tác đất trồng lúa
Sau khi thu hoạch vụ mùa cuối cùng, ông Lê Văn Bình để 3.000 m² đất lúa của gia đình bỏ không, với lý do muốn chuyển sang xây chuồng trại chăn nuôi nhưng chưa xin phép. - Cơ quan chức năng kiểm tra hiện trạng đất
Đoàn kiểm tra xã ghi nhận khu đất cỏ mọc um tùm, không gieo trồng trong suốt 12 tháng, vi phạm nghĩa vụ sử dụng đất nông nghiệp. - Ông Bình bị xử phạt hành chính
Ủy ban nhân dân huyện ra quyết định xử phạt 15.000.000 đồng và yêu cầu ông Bình khôi phục việc canh tác trong thời hạn quy định. - Nhà nước thu hồi đất do ông Bình không khắc phục
Sau thời hạn được gia hạn nhưng ông Bình vẫn không trồng trọt lại, cơ quan chức năng ra quyết định thu hồi toàn bộ diện tích đất bỏ hoang.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Đất trồng cây hằng năm là loại đất được dùng cho các loại cây có thời gian gieo trồng ngắn như lúa, ngô, đậu hay rau màu. Nếu người sử dụng để đất không canh tác liên tục trong 12 tháng và không khắc phục sau khi bị xử phạt, Nhà nước có quyền thu hồi. Quy định này nhằm bảo đảm quỹ đất nông nghiệp được khai thác đúng mục đích và tránh tình trạng bỏ hoang gây lãng phí.
