Trong nhiều trường hợp, việc bịa đặt hay loan truyền thông tin sai sự thật về giới tính của người khác, ví dụ như cố ý nói họ là người đồng tính dù không có căn cứ, có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của nạn nhân. Pháp luật hiện hành quy định rõ các chế tài xử phạt với hành vi vu khống, từ xử phạt hành chính cho đến truy cứu trách nhiệm hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm.
Bịa đặt người khác là người đồng tính có thể bị xử phạt hành chính không?
Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 7. Vi phạm quy định về trật tự công cộng
...
3. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Có hành vi khiêu khích, trêu ghẹo, xúc phạm, lăng mạ, bôi nhọ danh dự, nhân phẩm của người khác, trừ trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 21 và Điều 54 Nghị định này;
...
14. Biện pháp khắc phục hậu quả:
a) Buộc cải chính thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn đối với hành vi quy định tại điểm a khoản 3 Điều này.
...
Việc tung tin hoặc lan truyền thông tin sai sự thật về giới tính, khuynh hướng tình dục của người khác, dù không sử dụng ngôn ngữ lăng mạ nhưng nếu khiến danh dự, nhân phẩm của họ bị ảnh hưởng thì vẫn bị coi là hành vi xúc phạm, bôi nhọ và sẽ bị xử phạt hành chính.
Ngoài mức phạt tiền, người vi phạm còn bị buộc phải công khai cải chính thông tin, xóa nội dung sai sự thật (nếu đăng trên mạng) hoặc có hình thức đính chính rõ ràng theo yêu cầu của cơ quan chức năng.
Tình huống giả định
Chị Hằng bị hàng xóm tung tin là người đồng tính để nói xấu
-
Hàng xóm tung tin không đúng về giới tính
Chị Trần Phương Hằng, sống tại phường Lộc Thọ, thành phố Nha Trang, thường xuyên bị một người hàng xóm lan truyền thông tin chị “là người đồng tính”, không lấy chồng vì “giới tính lệch lạc”. Những lời đồn này lan rộng khắp khu phố. -
Chị Hằng làm đơn gửi cơ quan công an
Cho rằng danh dự bị xúc phạm nặng nề, ảnh hưởng đến công việc và các mối quan hệ, chị Hằng gửi đơn đến Công an phường Lộc Thọ yêu cầu xử lý hành vi bịa đặt, vu khống. -
Cơ quan chức năng xử phạt và yêu cầu cải chính
Sau khi làm việc với các bên liên quan, công an xác định hành vi của người hàng xóm thuộc nhóm xúc phạm danh dự người khác theo điểm a khoản 3 Điều 7 Nghị định 144/2021/NĐ-CP. Người này bị phạt 3.000.000 đồng và buộc phải công khai xin lỗi, cải chính thông tin sai sự thật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Khi nào hành vi vu khống bị truy cứu trách nhiệm hình sự?
Bộ luật Hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 156. Tội vu khống
1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm:
a) Bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác;
b) Bịa đặt người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:
a) Có tổ chức;
b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
c) Đối với 02 người trở lên;
d) Đối với ông, bà, cha, mẹ, người dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh cho mình;
đ) Đối với người đang thi hành công vụ;
e) Sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội;
g) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân từ 11% đến 45%;
h) Vu khống người khác phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
a) Vì động cơ đê hèn;
b) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân 46% trở lên;
c) Làm nạn nhân tự sát.
...
Hành vi vu khống người khác là người đồng tính sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu hội đủ các yếu tố sau đây:
-
Có hành vi bịa đặt hoặc loan truyền thông tin sai sự thật về người khác (biết rõ là sai);
-
Nhằm mục đích xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm, hoặc gây thiệt hại rõ ràng đến quyền lợi (việc làm, danh tiếng, thu nhập…);
-
Gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần, khiến nạn nhân rơi vào khủng hoảng tâm lý, trầm cảm, nghỉ việc,...
Nếu hành vi diễn ra trên mạng xã hội, lan truyền rộng, có tổ chức hoặc chủ đích làm nhục, thì được xem là tình tiết tăng nặng theo khoản 2 Điều 156. Nạn nhân không cần chứng minh hậu quả nặng nề, chỉ cần đủ dấu hiệu cấu thành là có thể bị khởi tố.
Tình huống giả định
Nam sinh bị vu khống là người đồng tính và tìm đến cái chết
-
Thông tin bịa đặt được phát tán trên mạng xã hội
Em Nguyễn Hoàng Minh, học lớp 11 tại phường Hưng Bình, thành phố Vinh, là học sinh giỏi nhiều năm liền. Do mâu thuẫn cá nhân, một bạn cùng lớp đã tạo tài khoản Facebook ẩn danh để tung tin rằng Minh “là người đồng tính, từng có quan hệ với bạn nam khác trong lớp”. -
Tin giả lan rộng, áp lực học đường đẩy nạn nhân vào bế tắc
Chỉ trong vài ngày, bài viết bịa đặt lan truyền rộng rãi trong trường và cộng đồng mạng, kéo theo hàng loạt bình luận xúc phạm, châm chọc. Minh bị bạn bè xa lánh, giáo viên thì né tránh nhắc đến sự việc. Dù gia đình và nhà trường cố gắng can thiệp, em rơi vào trạng thái trầm cảm nặng. -
Bi kịch xảy ra vì không chịu nổi áp lực
Đến đầu tháng 9/2025, Hoàng Minh được phát hiện tự tử tại nhà riêng, để lại thư tuyệt mệnh nói rõ “không thể chịu nổi sự sỉ nhục và bịa đặt về giới tính”. Vụ việc gây chấn động dư luận và được báo chí đưa tin rộng rãi. - Cơ quan công an khởi tố vụ án hình sự
Sau điều tra, Công an thành phố Vinh xác định người phát tán tin giả là một học sinh cùng trường, hành vi có chủ đích, lan truyền trên mạng và gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Vụ án được khởi tố theo khoản 3 Điều 156 Bộ luật Hình sự với tội danh “vu khống dẫn đến nạn nhân tự sát”. Người gây ra vụ việc đối mặt với hình phạt từ 03 năm đến 07 năm tù giam.
