Bên ủy thác mua bán hàng hóa có quyền yêu cầu thông tin và chỉ liên đới trách nhiệm nếu biết hoặc cùng cố ý vi phạm, đồng thời phải trả thù lao và giao hàng đúng thỏa thuận.
Trong hoạt động thương mại, hợp đồng ủy thác là một phương thức quen thuộc để các bên thực hiện giao dịch hàng hóa. Pháp luật hiện hành quy định rõ quyền của bên ủy thác nhằm bảo đảm lợi ích hợp pháp trong quan hệ hợp đồng. Bên cạnh đó, nghĩa vụ của bên ủy thác cũng được xác định để bảo đảm sự cân bằng và trách nhiệm khi tham gia giao dịch.
1. Bên ủy thác mua bán hàng hóa có quyền gì?
Điều 162 Luật Thương mại 2005 quy định cụ thể:
Điều 162. Quyền của bên uỷ thác
Trừ trường hợp có thoả thuận khác, bên uỷ thác có các quyền sau đây:1. Yêu cầu bên nhận uỷ thác thông báo đầy đủ về tình hình thực hiện hợp đồng uỷ thác;
2. Không chịu trách nhiệm trong trường hợp bên nhận uỷ thác vi phạm pháp luật, trừ trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 163 của Luật này.
Khi ký hợp đồng ủy thác, bên ủy thác được quyền yêu cầu bên nhận ủy thác cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác về tình hình thực hiện công việc đã giao. Đồng thời, bên ủy thác không phải chịu trách nhiệm về những hành vi vi phạm pháp luật do bên nhận ủy thác gây ra, ngoại trừ trường hợp được quy định đặc biệt tại khoản 4 Điều 163. Quy định này giúp bảo đảm quyền lợi của bên ủy thác và giới hạn phạm vi trách nhiệm của họ trong quan hệ ủy thác.
Tình huống giả định
- Công ty Thương mại Minh Tâm ký hợp đồng ủy thác
Minh Tâm ký hợp đồng ủy thác với Công ty Logistics Hòa Phát, giao cho Hòa Phát thực hiện việc nhập khẩu 1.000 tấn phân bón từ Thái Lan. Hợp đồng quy định rõ bên nhận ủy thác phải báo cáo thường xuyên tiến độ công việc. - Công ty Thương mại Minh Tâm yêu cầu báo cáo
Trong quá trình thực hiện, Minh Tâm gửi văn bản yêu cầu Hòa Phát cung cấp thông tin về tình trạng vận chuyển, chi phí phát sinh và thời điểm dự kiến giao hàng. Hòa Phát có nghĩa vụ phản hồi chính xác. - Công ty Thương mại Minh Tâm phát hiện hành vi vi phạm
Cơ quan chức năng thông báo Hòa Phát đã tự ý làm giả chứng từ để thông quan nhanh lô hàng. Minh Tâm khẳng định mình không liên quan và không phải chịu trách nhiệm cho hành vi vi phạm này. - Công ty Thương mại Minh Tâm được bảo đảm quyền lợi
Theo pháp luật và hợp đồng, Minh Tâm chỉ là bên ủy thác nên không bị xử lý trách nhiệm về hành vi vi phạm pháp luật của Hòa Phát, ngoại trừ trường hợp đặc biệt tại khoản 4 Điều 163. Điều này giúp giới hạn phạm vi trách nhiệm và bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho bên ủy thác.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Bên ủy thác mua bán hàng hóa có nghĩa vụ gì?
Điều 163 Luật Thương mại 2005 quy định cụ thể:
Điều 163. Nghĩa vụ của bên uỷ thác
Trừ trường hợp có thoả thuận khác, bên uỷ thác có các nghĩa vụ sau đây:1. Cung cấp thông tin, tài liệu và phương tiện cần thiết cho việc thực hiện hợp đồng uỷ thác;
2. Trả thù lao uỷ thác và các chi phí hợp lý khác cho bên nhận ủy thác;
3. Giao tiền, giao hàng theo đúng thoả thuận;
4. Liên đới chịu trách nhiệm trong trường hợp bên nhận uỷ thác vi phạm pháp luật mà nguyên nhân do bên uỷ thác gây ra hoặc do các bên cố ý làm trái pháp luật.
Để hợp đồng ủy thác được thực hiện, bên ủy thác phải chuẩn bị và cung cấp đầy đủ thông tin, tài liệu cũng như các phương tiện cần thiết. Bên ủy thác phải trả thù lao và chi phí hợp lý phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng. Ngoài ra, họ có nghĩa vụ giao tiền hoặc hàng hóa đúng với thỏa thuận đã ký. Đặc biệt, nếu hành vi vi phạm pháp luật xuất phát từ nguyên nhân do bên ủy thác hoặc do sự cố ý giữa hai bên, bên ủy thác phải liên đới chịu trách nhiệm cùng bên nhận ủy thác.
Tình huống giả định
- Công ty Xuất nhập khẩu Hoàng Long ký hợp đồng ủy thác
Hoàng Long ký hợp đồng ủy thác với Công ty Vận tải Đại Phát để nhập khẩu 2.000 tấn gạo từ Campuchia. Hợp đồng quy định rõ Hoàng Long phải cung cấp đầy đủ hồ sơ, tài liệu và thanh toán chi phí phát sinh hợp lý. - Công ty Xuất nhập khẩu Hoàng Long cung cấp tài liệu
Hoàng Long bàn giao cho Đại Phát toàn bộ giấy phép, chứng từ hải quan và cam kết thanh toán phí vận chuyển, đồng thời chuyển trước một phần tiền hàng để thực hiện hợp đồng. - Công ty Xuất nhập khẩu Hoàng Long thực hiện nghĩa vụ chi trả
Sau khi lô hàng được thông quan, Hoàng Long thanh toán thù lao ủy thác và chi phí phát sinh đúng theo thỏa thuận. Hàng hóa được bàn giao tại kho theo hợp đồng. - Công ty Xuất nhập khẩu Hoàng Long liên đới trách nhiệm
Cơ quan chức năng phát hiện lô hàng có giấy tờ gian dối, vi phạm pháp luật do lỗi cố ý thống nhất giữa Hoàng Long và Đại Phát. Theo quy định, Hoàng Long phải liên đới chịu trách nhiệm pháp lý cùng bên nhận ủy thác.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Quyền của bên ủy thác thể hiện ở việc được yêu cầu cung cấp thông tin và không phải chịu trách nhiệm về vi phạm của bên nhận ủy thác, trừ trường hợp đặc biệt. Nghĩa vụ của bên ủy thác bao gồm việc chuẩn bị tài liệu, phương tiện, thanh toán thù lao và giao đúng tiền hoặc hàng hóa. Qua đó có thể thấy, pháp luật đã đặt ra cơ chế cân bằng, vừa bảo vệ quyền lợi vừa ràng buộc trách nhiệm của bên ủy thác trong quan hệ hợp đồng.
