Hành vi báo cháy giả không chỉ gây hoang mang trong cộng đồng mà còn làm tiêu tốn nguồn lực xã hội, ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác phòng cháy chữa cháy. Pháp luật hiện hành đã có những quy định rõ ràng, nghiêm khắc để xử lý hành vi này. Cụ thể, báo cháy giả là hành vi bị nghiêm cấm, và người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính với mức tiền khá cao. Ngoài ra, nếu hành vi đi kèm với việc cản trở xe ưu tiên như xe chữa cháy, người vi phạm cũng có thể bị xử phạt riêng biệt.
Hành vi báo cháy giả có bị pháp luật nghiêm cấm không?
Dựa theo quy định tại khoản 6 Điều 14 Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ 2024 như sau:
Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ 2024
Điều 14. Các hành vi bị nghiêm cấm
...
6. Báo cháy giả; báo tình huống cứu nạn, cứu hộ giả.
...
Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ 2024 quy định rõ danh mục các hành vi bị nghiêm cấm, trong đó hành vi “báo cháy giả” được liệt kê cụ thể. Việc báo cháy giả không chỉ gây hoang mang tâm lý cho người dân, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả hoạt động của lực lượng chữa cháy. Nhiều trường hợp, lực lượng chức năng bị điều động khẩn cấp đến địa điểm báo cháy giả, gây lãng phí nguồn lực và làm chậm trễ việc cứu chữa những sự cố thật sự xảy ra ở nơi khác.
Tình trạng báo cháy giả thường xuất hiện dưới nhiều hình thức: gọi điện thoại đến tổng đài báo cháy mà không có sự việc thật, giả danh người khác để báo tin cháy hoặc cố tình tạo hiện trường cháy giả để trêu chọc lực lượng chức năng. Những hành vi này đều bị nghiêm cấm tuyệt đối và có thể bị xử lý nghiêm theo pháp luật.
Tình huống giả định
Nguyễn Văn Quân (24 tuổi, trú tại quận Tân Bình, TP.HCM) trong một lần uống bia cùng nhóm bạn đã dùng điện thoại gọi đến tổng đài 114 báo có cháy lớn tại khu vực chợ Tân Phú. Ngay lập tức, lực lượng phòng cháy chữa cháy đã điều động hai xe chữa cháy đến hiện trường. Tuy nhiên, khi đến nơi, không phát hiện sự việc nào bất thường. Qua tra soát thông tin cuộc gọi, cơ quan chức năng xác định Quân là người báo cháy giả.
Căn cứ quy định pháp luật, Quân bị lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính vì hành vi báo cháy giả. Đồng thời bị mời lên cơ quan công an để răn đe và tuyên truyền pháp luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Mức xử phạt đối với hành vi báo cháy giả là bao nhiêu?
Mức phạt đối với hành vi báo cháy giả được quy định tại khoản 2 Điều 42 Nghị định 144/2021/NĐ-CP như sau:
Điều 42. Vi phạm quy định về thông tin báo cháy, sự cố, tai nạn
...
2. Phạt tiền từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Không báo cháy, sự cố, tai nạn hoặc ngăn cản, gây cản trở việc thông tin báo cháy, sự cố, tai nạn;
b) Báo cháy giả; báo tin sự cố, tai nạn giả.
Mức xử phạt hành chính đối với hành vi báo cháy giả sẽ là phạt tiền từ 4 đến 6 triệu đồng. Ngoài phạt tiền, người vi phạm còn có thể bị xử lý bổ sung như buộc xin lỗi công khai, cam kết không tái phạm.
Ngoài ra, nếu hành vi báo cháy giả gây hậu quả nghiêm trọng – ví dụ gây tai nạn cho xe chữa cháy đang đi làm nhiệm vụ, làm gián đoạn việc cứu người trong một vụ cháy thực sự – thì người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo các tội danh liên quan.
Tình huống giả định
Lê Hữu Toàn (31 tuổi, Hà Nội) vì mâu thuẫn cá nhân với chủ quán karaoke nên đã gọi điện báo cháy tại quán này với mục đích gây rối. Khi lực lượng chữa cháy đến hiện trường và đang làm thủ tục triển khai thì nhận được tin báo cháy thực sự tại một nhà dân gần đó. Tuy nhiên, do bị chiếm dụng lực lượng, việc triển khai đến địa điểm thứ hai bị chậm gần 10 phút, khiến việc cứu người gặp khó khăn.
Hành vi của Toàn bị cơ quan công an lập biên bản xử phạt hành chính mức cao nhất trong khung quy định. Ngoài ra, người này còn bị xem xét trách nhiệm bồi thường nếu chứng minh được thiệt hại thực tế do sự trì hoãn gây ra.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Người điều khiển phương tiện cản trở xe chữa cháy có bị xử phạt không?
Căn cứ theo khoản 1, 2 Điều 27 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 và điểm b khoản 6 Điều 6, điểm đ khoản 7 Điều 7,điểm b khoản 16 Điều 6 và điểm b khoản 15 Điều 7 Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định như sau:
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024
Điều 27. Xe ưu tiên
1. Xe ưu tiên gồm xe chữa cháy của Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ và xe chữa cháy của các lực lượng khác được huy động đi làm nhiệm vụ chữa cháy; xe của lực lượng quân sự, công an và kiểm sát đi làm nhiệm vụ khẩn cấp; đoàn xe có xe Cảnh sát giao thông dẫn đường; xe cứu thương đi làm nhiệm vụ cấp cứu; xe hộ đê đi làm nhiệm vụ; xe đi làm nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ, khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật; đoàn xe tang.2. Xe ưu tiên được quyền đi trước xe khác khi qua đường giao nhau từ bất kỳ hướng nào tới theo thứ tự ưu tiên từ trên xuống dưới như sau:
a) Xe chữa cháy của Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ và xe chữa cháy của các lực lượng khác được huy động đi làm nhiệm vụ chữa cháy;
b) Xe của lực lượng quân sự, công an, kiểm sát đi làm nhiệm vụ khẩn cấp; đoàn xe có xe Cảnh sát giao thông dẫn đường;
c) Xe cứu thương đi làm nhiệm vụ cấp cứu;
d) Xe hộ đê đi làm nhiệm vụ; xe đi làm nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ, khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật;
đ) Đoàn xe tang.
...
Điều 6. Xử phạt, trừ điểm giấy phép lái xe của người điều khiển xe ô tô, xe chở người bốn bánh có gắn động cơ, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ và các loại xe tương tự xe ô tô vi phạm quy tắc giao thông đường bộ.
...
6. Phạt tiền từ 6.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
...
b) Không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ;
...
...
16. Ngoài việc bị áp dụng hình thức xử phạt, người điều khiển xe thực hiện hành vi vi phạm còn bị trừ điểm giấy phép lái xe như sau:
...
b) Thực hiện hành vi quy định tại điểm h khoản 5; khoản 6; điểm b khoản 7; điểm b, điểm c, điểm d khoản 9 Điều này bị trừ điểm giấy phép lái xe 04 điểm;
...
Điều 7. Xử phạt, trừ điểm giấy phép lái của người điều khiển xe mô tô, xe gắn máy, các loại xe tương tự xe mô tô và các loại xe tương tự xe gắn máy vi phạm quy tắc giao thông đường bộ
...
7, Phạt tiền từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
...
đ) Không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ.
...
13. Ngoài việc bị áp dụng hình thức xử phạt, người điều khiển xe thực hiện hành vi vi phạm còn bị trừ điểm giấy phép lái xe như sau:
...
b) Thực hiện hành vi quy định tại điểm đ khoản 4; điểm a khoản 6; điểm c, điểm d, điểm đ khoản 7; điểm a khoản 8 Điều này bị trừ điểm giấy phép lái xe 04 điểm;
...
...
Xe chữa cháy là một trong những phương tiện được pháp luật Việt Nam trao quyền ưu tiên tuyệt đối khi tham gia giao thông. Điều này được quy định tại Điều 27 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024. Theo đó, người tham gia giao thông khi phát hiện xe chữa cháy đang làm nhiệm vụ phải nhanh chóng nhường đường, không gây cản trở.
Nếu người tham gia giao thông không nhường đường cho xe cứu hỏa thì sẽ bị xử phạt cụ thể như sau:
- Đối với ô tô: mức phạt từ 6.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng, kèm theo hình thức trừ 4 điểm giấy phép lái xe.
- Đối với xe máy, xe gắn máy: mức phạt từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng, cũng kèm theo trừ 4 điểm GPLX.
Tình huống giả định
Nguyễn Quốc Lâm (sinh năm 1995, trú tại Hà Đông – Hà Nội) điều khiển xe ô tô riêng trên tuyến đường Nguyễn Xiển vào giờ cao điểm. Trong lúc ùn tắc, anh Lâm vẫn cố chèn lên vạch dừng, không nhường đường cho xe chữa cháy dù đã nghe tiếng còi và thấy đèn ưu tiên. Hành vi này bị tổ CSGT ghi nhận qua camera giao thông và ra hiệu dừng xe.
Sau khi lập biên bản, anh Lâm bị xử phạt 7.000.000 đồng và trừ 4 điểm giấy phép lái xe theo quy định tại Nghị định 168/2024/NĐ-CP. Đồng thời, anh được yêu cầu viết cam kết không tái phạm và được tuyên truyền pháp luật về nhường đường cho xe ưu tiên.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hành vi báo cháy giả không chỉ bị nghiêm cấm trong Luật Phòng cháy chữa cháy mà còn bị xử phạt nghiêm khắc từ 4 đến 6 triệu đồng. Nếu hành vi báo cháy giả gây ảnh hưởng thực tế, người vi phạm còn có thể bị bồi thường hoặc xử lý hình sự. Ngoài ra, hành vi cản trở xe chữa cháy cũng sẽ bị xử phạt từ 4 đến 8 triệu đồng.
