Ai là người có thẩm quyền quyết định bắt giữ tàu biển?

Trong hoạt động hàng hải, việc bắt giữ tàu biển là biện pháp pháp lý quan trọng nhằm bảo đảm giải quyết khiếu nại, thi hành án hoặc tương trợ tư pháp. Tuy nhiên, không phải cơ quan nào cũng có quyền ra quyết định này, theo quy định chỉ Tòa án nhân dân có thẩm quyền mới được phép quyết định bắt giữ tàu biển, tùy thuộc vào nơi tàu đang hoạt động và tính chất vụ việc.

1. Bắt giữ tàu biển là gì?

ChatGPT đã nói:

Căn cứ theo Điều 129 Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015 quy định:

Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015

Điều 129. Bắt giữ tàu biển

Bắt giữ tàu biển là việc không cho phép tàu biển di chuyển hoặc hạn chế di chuyển tàu biển bằng quyết định của Tòa án để bảo đảm giải quyết khiếu nại hàng hải, áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, thi hành án dân sự và thực hiện tương trợ tư pháp.

Bắt giữ tàu biển là một biện pháp pháp lý đặc biệt do Tòa án có thẩm quyền quyết định, nhằm ngăn chặn việc tàu biển rời khỏi vùng biển hoặc cảng nơi đang neo đậu khi có tranh chấp hoặc nghĩa vụ pháp lý chưa được giải quyết. Việc bắt giữ có thể bao gồm cấm tàu di chuyển hoàn toàn hoặc hạn chế phạm vi di chuyển của tàu, tùy theo tính chất của vụ việc và yêu cầu của người có quyền lợi liên quan.

Tình huống giả định

• Phát sinh tranh chấp hàng hải
  Ngày 12/6/2025, Công ty Vận tải Biển Đông thuê tàu “Hoàng Hải 07” để chở container từ Thành phố Hồ Chí Minh đi Hải Phòng. Sau khi giao hàng, phía thuê tàu phát hiện hàng hóa bị hư hỏng và nộp đơn khởi kiện yêu cầu bồi thường.

• Yêu cầu bắt giữ tàu
  Để bảo đảm thi hành nghĩa vụ bồi thường, Tòa án nhân dân Thành phố Hải Phòng ra quyết định bắt giữ tàu “Hoàng Hải 07” đang neo tại cảng Lạch Huyện.

• Kết quả
  Tàu bị tạm dừng hoạt động cho đến khi vụ việc được giải quyết. Quyết định bắt giữ được thực hiện đúng theo quy định tại Điều 129 Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

2. Ai có thẩm quyền quyết định bắt giữ tàu biển?

Căn cứ theo Điều 130 Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015 quy định:

Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015

Điều 130. Thẩm quyền quyết định bắt giữ tàu biển
1. Tòa án nhân dân khu vực nơi có cảng mà tàu biển bị yêu cầu bắt giữ đang hoạt động hàng hải có thẩm quyền quyết định bắt giữ tàu biển.
Trường hợp cảng có nhiều bến cảng tại địa phận các xã, phường, đặc khu thuộc phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa án nhân dân khu vực khác nhau thì Tòa án nhân dân khu vực nơi có bến cảng mà tàu biển bị yêu cầu bắt giữ đang hoạt động hàng hải có thẩm quyền quyết định bắt giữ tàu biển đó.
2. Tòa án nhân dân đang giải quyết vụ án dân sự, Tòa án nhân dân khu vực nơi Hội đồng Trọng tài thụ lý vụ tranh chấp có thẩm quyền quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời bắt giữ tàu biển.
Quyết định bắt giữ tàu biển của Tòa án được giao cho cảng vụ hai bản, một bản để thực hiện và một bản để cảng vụ giao cho thuyền trưởng tàu bị bắt giữ để thực hiện.
3. Chánh án Tòa án nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định Tòa án có thẩm quyền quyết định bắt giữ tàu biển trong trường hợp có tranh chấp về thẩm quyền giữa các Tòa án nhân dân khu vực trong cùng một tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao xem xét, quyết định Tòa án có thẩm quyền quyết định bắt giữ tàu biển trong trường hợp có tranh chấp về thẩm quyền giữa các Tòa án nhân dân khu vực thuộc các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương khác nhau.

Việc bắt giữ tàu biển chỉ được thực hiện bởi Tòa án có thẩm quyền đúng địa bàn, nhằm phân định thẩm quyền rõ ràng, tránh việc hai hoặc nhiều Tòa án cùng ra quyết định về cùng một con tàu, gây rối loạn trong thi hành và xâm phạm quyền lợi của chủ tàu, người thuê tàu và đảm bảo quyền lợi cho các bên liên quan. Đồng thời, quy trình này giúp Cảng vụ hàng hải dễ dàng phối hợp trong việc thi hành quyết định.

Tình huống giả định

• Phát sinh yêu cầu bắt giữ tàu
  Ngày 10/8/2025, tàu “Pacific Sky” bị khiếu nại do nợ phí dịch vụ cảng trong quá trình hoạt động tại Cảng Đà Nẵng.

• Xác định thẩm quyền
  Theo quy định, Tòa án nhân dân khu vực Đà Nẵng có thẩm quyền ra quyết định bắt giữ tàu vì tàu đang hoạt động trong vùng cảng thuộc quản lý của thành phố.

• Kết quả
  Sau khi nhận quyết định, Cảng vụ Hàng hải Đà Nẵng lập biên bản thực hiện bắt giữ và thông báo cho thuyền trưởng. Việc thi hành đúng quy trình bảo đảm quyền và nghĩa vụ của các bên.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

3. Kết luận

Biện pháp bắt giữ tàu biển nhằm bảo đảm cho việc giải quyết khiếu nại hàng hải, thi hành án hoặc tương trợ tư pháp được thực hiện hiệu quả. Thẩm quyền bắt giữ tàu biển thuộc Tòa án nhân dân khu vực nơi tàu đang hoạt động hàng hải. Trong trường hợp có tranh chấp về thẩm quyền, Tòa án cấp tỉnh hoặc Tòa án nhân dân tối cao sẽ quyết định.