Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) là một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực hỗ trợ sinh sản, giúp nhiều cặp vợ chồng vượt qua tình trạng vô sinh, hiếm muộn. Pháp luật hiện hành đã có quy định rõ ràng về khái niệm phương pháp IVF trong hoạt động y tế. Đồng thời, các đối tượng được phép thực hiện kỹ thuật này cũng được giới hạn nhằm bảo đảm đúng mục đích nhân đạo và phù hợp với điều kiện pháp lý.
1. Phương pháp thụ tinh IVF là gì?
Khoản 1 Điều 2 Nghị định 10/2015/NĐ-CP quy định cụ thể
Điều 2. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:1. Thụ tinh trong ống nghiệm là sự kết hợp giữa noãn và tinh trùng trong ống nghiệm để tạo thành phôi;
...
Theo khoản 1 Điều 2 Nghị định 10/2015/NĐ-CP, thụ tinh trong ống nghiệm (IVF – In Vitro Fertilization) là quá trình kết hợp giữa noãn và tinh trùng trong ống nghiệm để tạo thành phôi. Khác với quá trình thụ tinh tự nhiên diễn ra bên trong cơ thể người phụ nữ, phương pháp IVF thực hiện sự kết hợp bên ngoài cơ thể, trong môi trường phòng thí nghiệm chuyên biệt. Sau khi tạo thành phôi, bác sĩ sẽ chuyển phôi vào buồng tử cung của người phụ nữ để làm tổ và phát triển thành thai nhi nếu điều kiện thuận lợi.
Phương pháp này thường được áp dụng cho các cặp vợ chồng gặp vấn đề về vô sinh, hiếm muộn, như tắc vòi trứng, tinh trùng yếu, lạc nội mạc tử cung, hoặc không rõ nguyên nhân. IVF là một trong những kỹ thuật hỗ trợ sinh sản hiện đại nhất hiện nay, có tỷ lệ thành công tương đối cao và đã giúp hàng triệu cặp vợ chồng trên thế giới có con.
Tình huống giả định
Vợ chồng anh Nguyễn Văn Trí (35 tuổi) và chị Lê Thị Mai Hương (33 tuổi), trú tại phường Bến Nghé, Quận 1, TP.HCM, kết hôn từ năm 2017 nhưng sau nhiều năm vẫn chưa có con dù không sử dụng biện pháp tránh thai. Sau khi đi khám tại Bệnh viện Từ Dũ, bác sĩ kết luận chị Hương bị tắc cả hai vòi trứng, còn anh Trí có tinh trùng yếu, số lượng thấp. Cả hai được tư vấn không thể có con theo phương pháp tự nhiên và được chỉ định thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) theo phác đồ chuyên môn.
Tháng 3/2025, cặp đôi bắt đầu quá trình IVF tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản của bệnh viện. Bác sĩ tiến hành kích thích buồng trứng, chọc hút noãn từ chị Hương và lấy tinh trùng của anh Trí để kết hợp bên ngoài cơ thể trong môi trường phòng thí nghiệm. Sau ba ngày nuôi cấy, có ba phôi phát triển tốt và một phôi được chuyển vào buồng tử cung của chị Hương.
Hai tuần sau, kết quả thử thai cho thấy chị đã đậu thai thành công. Vợ chồng anh Trí vỡ òa trong hạnh phúc sau gần 8 năm chờ đợi.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Những ai được phép làm IVF theo quy định pháp luật?
Khoản 1 Điều 3 Nghị định 10/2015/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 3. Nguyên tắc áp dụng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm và mang thai hộ vì mục đích nhân đạo
1. Cặp vợ chồng vô sinh và phụ nữ độc thân có quyền sinh con bằng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa; cặp vợ chồng vô sinh có quyền nhờ mang thai hộ vì mục đích nhân đạo.
...
Theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 10/2015/NĐ-CP, cặp vợ chồng vô sinh và phụ nữ độc thân đều được phép sinh con bằng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) khi có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Đây là một trong những nguyên tắc cơ bản nhằm đảm bảo việc áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản đúng đối tượng, có cơ sở y khoa rõ ràng.
Việc xác định tình trạng vô sinh đối với cặp vợ chồng hoặc tình trạng sức khỏe sinh sản của phụ nữ độc thân sẽ do bác sĩ chuyên ngành sản phụ khoa thực hiện thông qua các bước khám, xét nghiệm và hội chẩn. Chỉ khi có đủ điều kiện về mặt y tế, người bệnh mới được tiến hành IVF tại cơ sở y tế có giấy phép thực hiện kỹ thuật này.
Tình huống giả định
Tháng 4/2025, vợ chồng anh Nguyễn Minh Tuấn (36 tuổi, kỹ sư cầu đường) và chị Phạm Thùy Linh (34 tuổi, nhân viên kế toán) sống tại phường Trần Hưng Đạo, Hoàn Kiếm, Hà Nội kết thúc ba năm điều trị hiếm muộn nhưng không thành công. Kết quả hội chẩn tại Khoa Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội xác định anh Tuấn bị thiểu năng tinh trùng nặng, còn chị Linh tắc cả hai vòi trứng. Bác sĩ chuyên khoa lập chỉ định y khoa hợp lệ cho cặp đôi được thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 10/2015/NĐ-CP. Sau chu kỳ kích thích buồng trứng, ngày 12/5/2025, đội ngũ y bác sĩ đã chọc hút 10 noãn từ chị Linh, kết hợp với tinh trùng của anh Tuấn trong phòng thí nghiệm. Ba phôi chất lượng tốt được nuôi cấy, một phôi được chuyển vào tử cung và hai phôi còn lại được trữ lạnh. Ngày 27/5, chị Linh thử máu hCG dương tính, xác nhận thai sớm, chính thức mở ra hy vọng làm cha mẹ sau nhiều năm chờ đợi.
Cùng thời điểm, chị Trần Thanh Hà (38 tuổi, giảng viên đại học, độc thân) ngụ tại phường Bến Nghé, Quận 1, TP.HCM hoàn tất xét nghiệm tổng quát tại Trung tâm IVF Hùng Vương. Kết quả cho thấy sức khỏe sinh sản của chị Hà đủ điều kiện nhưng dự trữ buồng trứng giảm mạnh. Chị nộp đơn cam kết nuôi con và được bác sĩ sản khoa ký chỉ định IVF với tinh trùng hiến tặng. Ngày 5/6/2025, quy trình chọc hút noãn diễn ra, kết hợp với mẫu tinh trùng từ ngân hàng tinh trùng đủ điều kiện pháp lý. Hai phôi hình thành, một phôi được chuyển ngay, phôi còn lại lưu trữ. Ngày 20/6, siêu âm xác nhận túi thai trong buồng tử cung, đánh dấu bước ngoặt để chị Hà đảm nhận thiên chức làm mẹ theo quyền được pháp luật công nhận.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Thụ tinh trong ống nghiệm là kỹ thuật hỗ trợ sinh sản hiện đại mang lại hy vọng làm cha mẹ cho nhiều trường hợp vô sinh, hiếm muộn. Đây là quá trình kết hợp giữa noãn và tinh trùng trong phòng thí nghiệm để tạo phôi, sau đó chuyển vào tử cung để phát triển. Theo quy định pháp luật, kỹ thuật IVF chỉ được áp dụng cho cặp vợ chồng vô sinh hoặc phụ nữ độc thân có chỉ định chuyên khoa, và phải được thực hiện tại cơ sở y tế đủ điều kiện theo quy định.
