Việc quan trắc công trình có phải do nhà thầu thi công đảm nhiệm không?

Công tác quan trắc đóng vai trò quan trọng để theo dõi biến động của công trình và kịp thời phát hiện rủi ro. Đối với trách nhiệm của nhà thầu, pháp luật đã có quy định cụ thể về việc tổ chức và thực hiện hoạt động quan trắc trong suốt quá trình thi công. Pháp luật cũng quy định rõ các nội dung kiểm định xây dựng nhằm bảo đảm chất lượng và an toàn của công trình sau khi hoàn thành.

Việc quan trắc công trình có phải do nhà thầu thi công đảm nhiệm không?

Khoản 3 Điều 3 Thông tư 10/2021/TT-BXD quy định như sau:

Thông tư 10/2021/TT-BXD

Điều 3. Quan trắc công trình trong quá trình thi công xây dựng
…
3. Nhà thầu thi công xây dựng có trách nhiệm tổ chức thực hiện công tác quan trắc, tổng hợp kết quả quan trắc đối với từng chu kỳ theo đề cương quan trắc đã được chấp thuận. Trường hợp kết quả quan trắc có giá trị vượt giá trị giới hạn thiết kế cho phép hoặc có dấu hiệu bất thường khác ảnh hưởng đến chất lượng, an toàn chịu lực của công trình thì nhà thầu thi công xây dựng có trách nhiệm kịp thời báo cáo bằng văn bản gửi chủ đầu tư, nhà thầu thiết kế xây dựng để có ý kiến đánh giá và đưa ra biện pháp xử lý kịp thời.
4. Trường hợp kết quả quan trắc do nhà thầu thi công xây dựng thực hiện có dấu hiệu không trung thực hoặc không đảm bảo độ tin cậy thì chủ đầu tư có thể lựa chọn nhà thầu quan trắc độc lập để thực hiện một số nội dung quan trắc cần thiết nhằm đánh giá lại kết quả quan trắc. Nếu kết quả quan trắc độc lập chứng minh được sai sót hoặc vi phạm của nhà thầu thi công xây dựng thì nhà thầu này phải kịp thời xử lý, khắc phục và chi trả chi phí phát sinh cho công tác quan trắc độc lập.
…

Nhà thầu thi công phải tổ chức quan trắc công trình và đảm bảo kết quả chính xác, trung thực. Nếu phát hiện bất thường hoặc vượt giới hạn thiết kế, họ phải báo cáo ngay cho chủ đầu tư và nhà thầu thiết kế, kết quả không đáng tin cậy, chủ đầu tư có thể thuê đơn vị quan trắc độc lập kiểm tra. Trường hợp lỗi thuộc về nhà thầu, họ phải chịu chi phí phát sinh và khắc phục, đảm bảo an toàn cho công trình và người liên quan.

Tình huống giả định

Nhà thầu chậm báo cáo kết quả quan trắc tại công trình cầu đường

• Nhà thầu thực hiện quan trắc nhưng phát hiện dấu hiệu bất thường
  Công ty TNHH Xây dựng Minh Thành là nhà thầu thi công tuyến đường ven biển. Trong quá trình quan trắc, kỹ sư của công ty ghi nhận nền móng cầu vượt tại Km12 có độ lún vượt giới hạn cho phép theo thiết kế.

• Nhà thầu không kịp thời báo cáo chủ đầu tư
  Thay vì lập tức gửi văn bản thông báo cho chủ đầu tư, công ty trì hoãn xử lý để tiếp tục thi công. Việc này khiến kết cấu cầu có nguy cơ mất ổn định, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng công trình.

• Chủ đầu tư phát hiện vi phạm và yêu cầu xử lý
  Qua kiểm tra định kỳ, Ban Quản lý dự án phát hiện sự cố lún bất thường chưa được báo cáo. Căn cứ Thông tư 10/2021/TT-BXD, cơ quan này yêu cầu Công ty Minh Thành lập tức khắc phục, đồng thời chịu toàn bộ chi phí quan trắc bổ sung do một đơn vị độc lập thực hiện.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Nội dung kiểm định xây dựng được quy định như thế nào?

Khoản 3 Điều 5 Nghị định 06/2021/NĐ-CP quy định như sau:

Nghị định 06/2021/NĐ-CP

Điều 5. Thí nghiệm đối chứng, kiểm định xây dựng, thử nghiệm khả năng chịu lực của kết cấu công trình
…
3. Nội dung kiểm định xây dựng:

a) Kiểm định chất lượng bộ phận công trình, công trình xây dựng;
b) Kiểm định xác định nguyên nhân hư hỏng, xác định nguyên nhân sự cố, thời hạn sử dụng của bộ phận công trình, công trình xây dựng;
c) Kiểm định chất lượng vật liệu xây dựng, cấu kiện xây dựng, sản phẩm xây dựng.

...

Kiểm định xây dựng không chỉ đánh giá tổng thể chất lượng công trình mà còn xác định nguyên nhân sự cố, làm cơ sở cho sửa chữa, gia cố hoặc kéo dài tuổi thọ. Công tác kiểm định cũng bao gồm kiểm tra chất lượng vật liệu và cấu kiện để đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, tránh rủi ro khi khai thác. Đây là phần quan trọng trong quản lý công trình và nâng cao an toàn sử dụng.

Tình huống giả định

Kiểm định công trình nhà xưởng sau sự cố hư hỏng

• Nhà xưởng xuất hiện sự cố nghiêm trọng
  Công ty TNHH Sản xuất Thiên Phú. Sau nhiều năm hoạt động, một số hạng mục trong nhà xưởng bất ngờ bị nứt và sụt lún nền, gây lo lắng cho toàn bộ công nhân.

• Chủ sở hữu yêu cầu kiểm định để xác định nguyên nhân
  Trước tình hình này, công ty đã mời một đơn vị kiểm định xây dựng độc lập tiến hành khảo sát toàn bộ kết cấu. Quá trình kiểm định tập trung vào việc đánh giá chất lượng bộ phận chịu lực chính và kiểm tra độ bền vật liệu được sử dụng.

• Kết quả kiểm định làm cơ sở xử lý
  Báo cáo cuối cùng cho thấy nguyên nhân chính là nền đất yếu không được xử lý triệt để từ giai đoạn thi công. Căn cứ kết quả này, cơ quan chuyên môn về xây dựng yêu cầu công ty thực hiện gia cố nền móng và cải tạo lại kết cấu để bảo đảm an toàn cho người lao động.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Quan trắc và kiểm định xây dựng gắn liền với trách nhiệm pháp lý của nhà thầu và chủ đầu tư để đảm bảo an toàn công trình. Nhà thầu thi công phải tổ chức quan trắc, tổng hợp kết quả và báo cáo kịp thời khi phát hiện bất thường, trong khi kiểm định được pháp luật quy định cụ thể về chất lượng, nguyên nhân sự cố và đánh giá vật liệu, cấu kiện. Những quy định này là cơ sở quan trọng để duy trì tính ổn định, bền vững và an toàn cho công trình.