Sáng chế được bảo hộ khi đáp ứng tính mới, có trình độ sáng tạo và khả năng áp dụng công nghiệp theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ.
Sáng chế là kết quả của hoạt động sáng tạo mang giá trị kỹ thuật, đóng vai trò thúc đẩy đổi mới công nghệ và phát triển kinh tế. Pháp luật quy định cụ thể những điều kiện để một sáng chế được bảo hộ nhằm bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người sáng tạo và khuyến khích hoạt động nghiên cứu, phát minh trong xã hội.
1. Điều kiện để sáng chế được bảo hộ là gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 58 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 58. Điều kiện chung đối với sáng chế được bảo hộ
1. Sáng chế được bảo hộ dưới hình thức cấp Bằng độc quyền sáng chế nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:
a) Có tính mới;
b) Có trình độ sáng tạo;
c) Có khả năng áp dụng công nghiệp.
2. Sáng chế được bảo hộ dưới hình thức cấp Bằng độc quyền giải pháp hữu ích nếu không phải là hiểu biết thông thường và đáp ứng các điều kiện sau đây:
a) Có tính mới;
b) Có khả năng áp dụng công nghiệp.
Ba điều kiện nêu tại Điều 58 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 được xem là nền tảng để xác định một sáng chế được pháp luật bảo hộ. Tính mới nghĩa là giải pháp kỹ thuật chưa từng được công bố công khai dưới bất kỳ hình thức nào tại Việt Nam hoặc ở nước ngoài trước ngày nộp đơn đăng ký. Trình độ sáng tạo phản ánh mức độ đóng góp kỹ thuật mới mẻ, thể hiện rằng sáng chế không đơn thuần là sự kết hợp hoặc thay đổi nhỏ của các giải pháp đã biết. Còn khả năng áp dụng công nghiệp cho thấy sáng chế phải có tính thực tiễn, có thể chế tạo, sản xuất hàng loạt hoặc áp dụng lặp đi lặp lại trong thực tế mà vẫn cho kết quả ổn định.
Tình huống giả định
- Kỹ sư Hoàng Minh phát minh ra sáng chế mới
Kỹ sư Nguyễn Hoàng Minh đã phát minh ra cơ chế tự động làm mát pin cho xe điện nhằm tăng tuổi thọ pin. - Anh Minh nộp đơn đăng ký sáng chế
Anh Minh nộp đơn đăng ký sáng chế cho phát minh của mình tại Cục Sở hữu trí tuệ. - Cục Sở hữu trí tuệ thẩm định nội dung và hình thức của sáng chế
Cơ quan thẩm định xác định sáng chế của anh Minh có tính mới so với công nghệ hiện có, có trình độ sáng tạo và khả năng ứng dụng trong sản xuất xe điện. - Sáng chế của anh Minh được cấp bằng bảo hộ
Sáng chế của anh Minh được Cục Sở hữu trí tuệ cấp Bằng độc quyền sáng chế. Điều này đã giúp công ty sản xuất xe điện Việt Auto cải thiện hiệu suất pin 20% và thu hút thêm nhiều khách hàng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Khả năng áp dụng công nghiệp của sáng chế là gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 62 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 62. Khả năng áp dụng công nghiệp của sáng chế
Sáng chế được coi là có khả năng áp dụng công nghiệp nếu có thể thực hiện được việc chế tạo, sản xuất hàng loạt sản phẩm hoặc áp dụng lặp đi lặp lại quy trình là nội dung của sáng chế và thu được kết quả ổn định.
Khả năng áp dụng công nghiệp là yếu tố thể hiện giá trị thực tế của một sáng chế. Một giải pháp kỹ thuật dù độc đáo đến đâu nhưng không thể áp dụng trong sản xuất hoặc không cho kết quả ổn định thì không được bảo hộ. Tiêu chí này đảm bảo rằng sáng chế có thể biến từ ý tưởng thành sản phẩm cụ thể và phục vụ được cho đời sống, kinh tế.
Trong thực tế, để chứng minh khả năng áp dụng công nghiệp, người nộp đơn phải cung cấp bản mô tả kỹ thuật chi tiết, thể hiện cách thức chế tạo hoặc vận hành sáng chế. Khi quy trình hoặc sản phẩm có thể được lặp lại nhiều lần mà vẫn cho ra kết quả đồng nhất thì sáng chế được coi là đáp ứng điều kiện có khả năng áp dụng công nghiệp.
Tình huống giả định
- Nhóm nghiên cứu công ty GreenTech phát triển sáng chế
Nhóm nghiên cứu của Công ty GreenTech phát triển sáng chế về quy trình lọc nước thải sinh học sử dụng vi sinh vật tái tạo. - Quy trình này được thử nghiệm và đưa ra kết quả tương đồng
Quy trình này được áp dụng thử nghiệm tại ba nhà máy xử lý nước thải công nghiệp và đều cho ra kết quả tương đồng về hiệu suất. - Công ty GreenTech sản xuất hàng loạt
Công ty GreenTech tiến hành sản xuất hệ thống lọc này hàng loạt nhằm cung cấp cho nhiều khu công nghiệp khác nhau. - Cục Sở hữu trí tuệ xác nhập điều kiện về khả năng áp dụng công nghệ của sáng chế
Cục Sở hữu trí tuệ xác nhận sáng chế đáp ứng điều kiện về khả năng áp dụng công nghiệp vì có thể triển khai rộng rãi và cho kết quả ổn định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Sáng chế chỉ được bảo hộ khi đáp ứng đủ các điều kiện về tính mới, trình độ sáng tạo và khả năng áp dụng công nghiệp. Những giải pháp kỹ thuật không có tính sáng tạo hoặc không thể triển khai thực tế sẽ không được công nhận.
