Người lao động dưới 18 tuổi thuộc nhóm lao động chưa thành niên, được pháp luật bảo vệ đặc biệt về điều kiện làm việc và danh mục công việc được phép thực hiện. Việc sử dụng lao động dưới 18 tuổi vào những công việc nặng nhọc, nguy hiểm hoặc tại nơi làm việc bị cấm là hành vi vi phạm pháp luật và sẽ bị xử phạt nghiêm khắc. Nếu vi phạm, mức phạt hành chính có thể lên đến 150 triệu đồng.
1. Những công việc và nơi làm việc nào cấm sử dụng người lao động dưới 18 tuổi?
Điều 147 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Điều 147. Công việc và nơi làm việc cấm sử dụng người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi
1. Cấm sử dụng người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi làm các công việc sau đây:
a) Mang, vác, nâng các vật nặng vượt quá thể trạng của người chưa thành niên;
b) Sản xuất, kinh doanh cồn, rượu, bia, thuốc lá, chất tác động đến tinh thần hoặc chất gây nghiện khác;
c) Sản xuất, sử dụng hoặc vận chuyển hóa chất, khí gas, chất nổ;
d) Bảo trì, bảo dưỡng thiết bị, máy móc;
đ) Phá dỡ các công trình xây dựng;
e) Nấu, thổi, đúc, cán, dập, hàn kim loại;
g) Lặn biển, đánh bắt thủy, hải sản xa bờ;
h) Công việc khác gây tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa thành niên.
2. Cấm sử dụng người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi làm việc ở các nơi sau đây:
a) Dưới nước, dưới lòng đất, trong hang động, trong đường hầm;
b) Công trường xây dựng;
c) Cơ sở giết mổ gia súc;
d) Sòng bạc, quán bar, vũ trường, phòng hát karaoke, khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở tắm hơi, cơ sở xoa bóp; điểm kinh doanh xổ số, dịch vụ trò chơi điện tử;
đ) Nơi làm việc khác gây tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa thành niên.
3. Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quy định danh mục tại điểm h khoản 1 và điểm đ khoản 2 Điều này.
Danh mục này nhằm bảo đảm môi trường lao động an toàn cho người chưa thành niên, hạn chế tối đa nguy cơ tai nạn và tác động tiêu cực đến sức khỏe, tâm sinh lý. Không chỉ công việc, pháp luật còn cấm sử dụng người dưới 18 tuổi tại một số địa điểm như: dưới nước, trong lòng đất, công trường xây dựng, cơ sở giết mổ gia súc, quán bar, vũ trường, khách sạn, nhà nghỉ, sòng bạc, điểm kinh doanh trò chơi điện tử, và những nơi khác gây hại cho sự phát triển của người chưa thành niên.
Tình huống giả định
- Công ty Minh Phát không tuyển lao động dưới 18 tuổi vào công trường
Công ty TNHH Minh Phát, trụ sở tại phường Trường Vinh, tỉnh Nghệ An, đang triển khai một dự án xây dựng nhà xưởng tại Khu công nghiệp Đông Hồi. Trong quá trình tiếp nhận hồ sơ ứng tuyển, công ty phát hiện có một số bạn trẻ mới 16–17 tuổi nộp đơn xin làm thợ phụ tại công trường xây dựng. - Người quản lý giải thích quy định
Bộ phận nhân sự của Công ty Minh Phát đã trực tiếp giải thích cho các ứng viên này rằng, theo Điều 147 Bộ luật Lao động 2019, người từ đủ 15 đến dưới 18 tuổi không được làm việc tại công trường xây dựng vì đây là môi trường tiềm ẩn nhiều rủi ro, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển thể lực, trí lực. -
Công ty hướng dẫn công việc phù hợp
Thay vì từ chối hoàn toàn, công ty đã giới thiệu các bạn đến bộ phận kho văn phòng để làm công việc nhẹ nhàng như sắp xếp chứng từ, phân loại vật tư nhỏ, phù hợp với lứa tuổi và tuân thủ đúng quy định pháp luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Mức xử phạt hành chính khi sử dụng lao động dưới 18 tuổi vào công việc bị cấm là bao nhiêu?
Khoản 3 Điều 29, khoản 1 Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 29. Vi phạm quy định về lao động chưa thành niên
...
3. Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
...
c) Sử dụng người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi làm các công việc bị cấm hoặc làm việc tại nơi làm việc bị cấm quy định tại Điều 147 của Bộ luật Lao động nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.
...
Điều 6. Mức phạt tiền, thẩm quyền xử phạt và nguyên tắc áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính nhiều lần
1. Mức phạt tiền quy định đối với các hành vi vi phạm quy định tại Chương II, Chương III và Chương IV Nghị định này là mức phạt đối với cá nhân, trừ trường hợp quy định tại khoản 1, 2, 3, 5 Điều 7; khoản 3, 4, 6 Điều 13; khoản 2 Điều 25; khoản 1 Điều 26; khoản 1, 5, 6, 7 Điều 27; khoản 8 Điều 39; khoản 5 Điều 41; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 Điều 42; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 Điều 43; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6 Điều 45; khoản 3 Điều 46 Nghị định này. Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Theo Khoản 3 Điều 29 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, nếu người sử dụng lao động bố trí người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi làm các công việc hoặc tại nơi làm việc bị cấm theo Điều 147 Bộ luật Lao động 2019, thì sẽ bị xử phạt hành chính. Mức phạt áp dụng là từ 50 – 75 triệu đồng đối với cá nhân và từ 100 – 150 triệu đồng đối với tổ chức (do mức phạt đối với tổ chức gấp đôi cá nhân theo Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP).
Tình huống giả định
- Sử dụng lao động 16 tuổi làm việc tại cơ sở giết mổ gia súc
Ngày 12/6/2025, Công ty TNHH Chế biến Thực phẩm An Phát, trụ sở tại phường Xóm Chiếu, TPHCM, ký hợp đồng lao động thời vụ với em Lê Văn Hòa, 16 tuổi, làm công việc phân loại và vận chuyển thịt tại xưởng giết mổ gia súc của công ty. Công việc này thuộc danh mục bị cấm đối với người dưới 18 tuổi theo Điều 147 Bộ luật Lao động 2019. - Phát hiện và lập biên bản vi phạm
Trong đợt kiểm tra định kỳ, Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội TPHCM phát hiện em Hòa đang làm việc tại khu vực giết mổ. Hồ sơ tuyển dụng thể hiện rõ ngày sinh của em và không có bất kỳ văn bản chấp thuận đặc biệt nào từ cơ quan có thẩm quyền. -
Quyết định xử phạt
Căn cứ khoản 3 Điều 29 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, Công ty TNHH Chế biến Thực phẩm An Phát bị xử phạt hành chính 100.000.000 đồng (do là tổ chức vi phạm).
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Pháp luật quy định rõ danh mục công việc và nơi làm việc bị cấm sử dụng người lao động dưới 18 tuổi. Người sử dụng lao động tuyệt đối không được sử dụng người dưới 18 tuổi làm việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hay tại môi trường dễ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, sự phát triển thể chất và tinh thần. Nếu vi phạm, người sử dụng lao động sẽ bị xử phạt hành chính rất nặng: cá nhân từ 50 – 75 triệu đồng, tổ chức từ 100 – 150 triệu đồng.
