Khai sinh là quyền nhân thân đầu tiên gắn liền với mỗi cá nhân ngay từ khi chào đời. Việc đăng ký khai sinh không chỉ xác lập danh tính pháp lý cho trẻ mà còn là căn cứ để thực hiện các quyền khác như hộ khẩu, y tế, giáo dục. Để đảm bảo quyền lợi cho trẻ, pháp luật đã quy định rõ về thời hạn và thủ tục đăng ký khai sinh.
1. Thời hạn làm giấy khai sinh cho con là bao lâu?
Khoản 1 Điều 15 Luật Hộ tịch 2014 quy định cụ thể:
Điều 15. Trách nhiệm đăng ký khai sinh
1. Trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày sinh con, cha hoặc mẹ có trách nhiệm đăng ký khai sinh cho con; trường hợp cha, mẹ không thể đăng ký khai sinh cho con thì ông hoặc bà hoặc người thân thích khác hoặc cá nhân, tổ chức đang nuôi dưỡng trẻ em có trách nhiệm đăng ký khai sinh cho trẻ em....
Theo quy định tại khoản 1 Điều 15 Luật Hộ tịch 2014, trong vòng 60 ngày kể từ ngày đứa trẻ được sinh ra, cha hoặc mẹ có trách nhiệm thực hiện thủ tục đăng ký khai sinh.
Trường hợp vì lý do khách quan mà cha hoặc mẹ không thể đi đăng ký, thì trách nhiệm này được chuyển giao cho ông, bà, người thân thích khác hoặc cá nhân, tổ chức đang trực tiếp nuôi dưỡng trẻ. Quy định này bảo đảm mọi trẻ em sinh ra đều được khai sinh đúng hạn, không bị bỏ sót quyền nhân thân quan trọng này, kể cả trong các hoàn cảnh đặc biệt như trẻ mồ côi, trẻ bị bỏ rơi, hay khi cha mẹ vắng mặt.
Tình huống giả định
- Bà Nguyễn Thị Lệ chăm sóc con gái sau sinh tại nhà
Tháng 4/2025, bà Lệ đến xã Ba Trang (Quảng Ngãi) chăm sóc chị Hoa – con gái ruột vừa sinh bé trai tại nhà do không kịp chuyển viện - Bà Nguyễn Thị Lệ quyết định đi đăng ký khai sinh thay
Cuối tháng 5/2025, khi gần hết thời hạn 60 ngày kể từ ngày sinh, chị Hoa vẫn chưa thể đi lại nên ủy quyền miệng cho mẹ ruột đi đăng ký khai sinh thay con - Bà Nguyễn Thị Lệ nộp hồ sơ tại UBND xã Ba Trang
Ngày 28/5/2025, bà Lệ mang theo giấy xác nhận sinh của trạm y tế và giấy tờ tùy thân của cha mẹ bé để nộp hồ sơ khai sinh cho cháu ngoại. - Bà Nguyễn Thị Lệ được cấp giấy khai sinh cho cháu hợp lệ
Căn cứ Điều 15 Luật Hộ tịch 2014, UBND xã lập giấy khai sinh hợp pháp, xác nhận mẹ là Trần Thị Hoa, bà là người thân thích thực hiện thay vì cha mẹ không thể đăng ký
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Thủ tục đăng ký khai sinh cho con như thế nào?
Điều 16 Luật Hộ tịch 2014 quy định cụ thể:
Điều 16. Thủ tục đăng ký khai sinh
1. Người đi đăng ký khai sinh nộp tờ khai theo mẫu quy định và giấy chứng sinh cho cơ quan đăng ký hộ tịch. Trường hợp không có giấy chứng sinh thì nộp văn bản của người làm chứng xác nhận về việc sinh; nếu không có người làm chứng thì phải có giấy cam đoan về việc sinh; trường hợp khai sinh cho trẻ em bị bỏ rơi phải có biên bản xác nhận việc trẻ bị bỏ rơi do cơ quan có thẩm quyền lập; trường hợp khai sinh cho trẻ em sinh ra do mang thai hộ phải có văn bản chứng minh việc mang thai hộ theo quy định pháp luật.2. Ngay sau khi nhận đủ giấy tờ theo quy định tại khoản 1 Điều này, nếu thấy thông tin khai sinh đầy đủ và phù hợp, công chức tư pháp - hộ tịch ghi nội dung khai sinh theo quy định tại khoản 1 Điều 14 của Luật này vào Sổ hộ tịch; cập nhật vào Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để lấy Số định danh cá nhân.
Công chức tư pháp - hộ tịch và người đi đăng ký khai sinh cùng ký tên vào Sổ hộ tịch. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp Giấy khai sinh cho người được đăng ký khai sinh.
3. Chính phủ quy định chi tiết việc đăng ký khai sinh cho trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em chưa xác định được cha, mẹ, trẻ em sinh ra do mang thai hộ; việc xác định quê quán của trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em chưa xác định được cha, mẹ.
Điều 16 Luật Hộ tịch 2014 quy định cụ thể người đăng ký khai sinh cần nộp tờ khai theo mẫu và giấy chứng sinh do cơ sở y tế cấp. Nếu không có giấy chứng sinh thì có thể thay bằng văn bản xác nhận của người làm chứng, hoặc giấy cam đoan về việc sinh nếu không có người làm chứng.
Trong trường hợp đặc biệt như trẻ bị bỏ rơi, hồ sơ cần có biên bản xác nhận của cơ quan có thẩm quyền; còn nếu là trẻ sinh ra từ mang thai hộ thì phải có văn bản chứng minh việc mang thai hộ. Sau khi nhận đủ giấy tờ hợp lệ và thấy thông tin đầy đủ, công chức tư pháp – hộ tịch sẽ ghi nội dung vào sổ hộ tịch, cập nhật dữ liệu điện tử để lấy số định danh cá nhân, sau đó Chủ tịch UBND cấp xã cấp Giấy khai sinh cho trẻ.
Tình huống giả định
- Anh Nguyễn Văn Thắng chuẩn bị hồ sơ đăng ký khai sinh
Ngày 12/6/2025, anh Thắng cùng vợ là chị Hồng đưa con mới sinh đến UBND xã Tân Thạnh, mang theo tờ khai và giấy chứng sinh do Trạm Y tế xã cấp - Anh Nguyễn Văn Thắng nộp hồ sơ cho công chức tư pháp – hộ tịch
Tại bộ phận một cửa, anh Thắng nộp đầy đủ hồ sơ, bao gồm giấy chứng sinh, giấy tờ tùy thân và tờ khai theo mẫu, đúng thời hạn 60 ngày. - Anh Nguyễn Văn Thắng được cán bộ kiểm tra và tiếp nhận hồ sơ
Sau khi kiểm tra thấy thông tin khai sinh chính xác, công chức hộ tịch tiến hành ghi sổ đăng ký khai sinh, cập nhật vào hệ thống dữ liệu dân cư - Anh Nguyễn Văn Thắng nhận Giấy khai sinh cho con hợp pháp
Chủ tịch UBND xã Tân Thạnh ký và cấp Giấy khai sinh, chính thức xác lập nhân thân cho cháu bé theo quy định tại Điều 16 Luật Hộ tịch 2014.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Pháp luật quy định cha mẹ hoặc người giám hộ phải đăng ký khai sinh cho trẻ trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày sinh. Trình tự đăng ký cần thực hiện đúng để thông tin được ghi nhận chính xác. Việc thực hiện đúng hạn không chỉ giúp trẻ có đầy đủ quyền công dân mà còn thể hiện trách nhiệm của gia đình với xã hội.
