Cơ cấu tổ chức và chỉ huy trong Quân đội nhân dân Việt Nam được xây dựng chặt chẽ nhằm bảo đảm sự thống nhất tuyệt đối về mệnh lệnh và kỷ luật trong toàn quân. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng là người chỉ huy cao nhất của Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ, trực tiếp lãnh đạo, điều hành mọi hoạt động của lực lượng vũ trang. Trong đó, Bộ đội địa phương cùng với Bộ đội chủ lực là hai thành phần của lực lượng thường trực, giữ vai trò quan trọng trong việc bảo vệ an ninh, quốc phòng và củng cố thế trận quốc phòng toàn dân.
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng là người chỉ huy cao nhất trong Quân đội nhân dân. Ngoài ra, Bộ đội địa phương cùng với Bộ đội chủ lực là lực lượng thường trực của Quân đội nhân dân Việt Nam.
Trong cơ cấu tổ chức của Quân đội nhân dân Việt Nam, việc xác định ai là người giữ quyền chỉ huy cao nhất có ý nghĩa đặc biệt quan trọng để bảo đảm sự thống nhất về mệnh lệnh, kỷ luật và quản lý lực lượng vũ trang. Vấn đề này không chỉ liên quan đến vai trò của Bộ Quốc phòng mà còn phản ánh cơ chế lãnh đạo, chỉ huy trong toàn quân. Bên cạnh đó, pháp luật cũng quy định cụ thể vị trí và thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đối với Quân đội nhân dân và lực lượng Dân quân tự vệ.
Chỉ huy cao nhất trong Quân đội nhân dân là ai?
Trả lời vắn tắt: Bộ trưởng Bộ Quốc phòng là người chỉ huy cao nhất trong Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ.
Điều 28 Luật Quốc phòng 2018 quy định như sau:
Điều 28. Chỉ huy Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và Dân quân tự vệ
1. Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và Dân quân tự vệ có hệ thống chỉ huy được tổ chức theo quy định của pháp luật.
2. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng là người chỉ huy cao nhất trong Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ.
3. Bộ trưởng Bộ Công an là người chỉ huy cao nhất trong Công an nhân dân.
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng là người đứng đầu hệ thống chỉ huy của Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ, chịu trách nhiệm trực tiếp chỉ đạo, điều hành và quản lý mọi hoạt động của lực lượng này theo quy định của pháp luật. Bộ trưởng không chỉ là người lãnh đạo hành chính quân sự cấp cao, mà còn là người chịu trách nhiệm trước Đảng.
Tình huống giả định
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng trực tiếp chỉ đạo xử lý tình huống khẩn cấp quốc phòng
-
Phát sinh tình huống quốc phòng đặc biệt tại khu vực biên giới
Tháng 5/2025, xuất hiện tình huống phức tạp liên quan đến an ninh biên giới. Các đơn vị Bộ đội Biên phòng và lực lượng Dân quân tự vệ địa phương được lệnh tăng cường tuần tra, bảo vệ khu vực trọng điểm. -
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ra chỉ thị trực tiếp
Trước diễn biến nhanh, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ban hành mệnh lệnh điều động lực lượng tăng cường, phối hợp giữa Quân khu 1, Bộ Tư lệnh Biên phòng và cơ quan chức năng địa phương để bảo đảm an ninh, ổn định khu vực. -
Lệnh chỉ huy được triển khai thống nhất toàn quân
Ngay sau chỉ đạo, toàn bộ lực lượng thực hiện nghiêm túc, bảo đảm nguyên tắc mệnh lệnh từ cấp chỉ huy cao nhất được chấp hành thống nhất và kịp thời, thể hiện rõ vai trò chỉ huy tối cao của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng trong việc điều hành, kiểm soát lực lượng Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Bộ đội địa phương có phải là lực lượng thường trực của Quân đội nhân dân hay không?
Trả lời vắn tắt: Bộ đội địa phương cùng với Bộ đội chủ lực là lực lượng thường trực của Quân đội nhân dân Việt Nam.
Điều 25 Luật Quốc phòng 2018 quy định như sau:
Điều 25. Quân đội nhân dân
1. Quân đội nhân dân là lực lượng nòng cốt của lực lượng vũ trang nhân dân trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, bao gồm lực lượng thường trực và lực lượng dự bị động viên. Lực lượng thường trực của Quân đội nhân dân có Bộ đội chủ lực và Bộ đội địa phương.
Ngày 22 tháng 12 hằng năm là ngày truyền thống của Quân đội nhân dân, ngày hội quốc phòng toàn dân.
2. Quân đội nhân dân có chức năng, nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu bảo vệ Tổ quốc; thực hiện công tác vận động, tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; lao động sản xuất, kết hợp quốc phòng với kinh tế - xã hội, tham gia phòng thủ dân sự, cùng toàn dân xây dựng đất nước; thực hiện nghĩa vụ quốc tế.
3. Nhà nước xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, có lực lượng thường trực hợp lý, lực lượng dự bị động viên hùng hậu; một số lực lượng tiến thẳng lên hiện đại.
4. Tổ chức, nhiệm vụ, chế độ phục vụ và chế độ, chính sách của Quân đội nhân dân theo quy định của Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam, Luật Quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng, Luật Nghĩa vụ quân sự và quy định khác của pháp luật có liên quan.
Bộ đội địa phương là một trong hai thành phần cấu thành lực lượng thường trực của Quân đội nhân dân, cùng với Bộ đội chủ lực. Nếu Bộ đội chủ lực chịu trách nhiệm cơ động, sẵn sàng chiến đấu trên phạm vi cả nước thì Bộ đội địa phương đóng vai trò bảo vệ, giữ vững an ninh, quốc phòng tại địa bàn tỉnh, thành phố.
Tình huống giả định
Bộ đội địa phương phối hợp xử lý tình huống an ninh khu vực biên giới
-
Phát hiện tình huống phức tạp tại khu vực biên giới
Tháng 3/2025, xuất hiện nhóm đối tượng vượt biên trái phép gây mất an ninh trật tự trên địa bàn. Chỉ huy Quân sự đã chỉ đạo lực lượng Bộ đội địa phương phối hợp với Công an tỉnh triển khai phương án kiểm soát tình hình. -
Bộ đội địa phương triển khai lực lượng ứng trực
Ngay trong đêm, đơn vị Tiểu đoàn Bộ binh 1 Chỉ huy Quân sự đã huy động quân số, thiết lập chốt kiểm soát, phối hợp tuần tra với lực lượng biên phòng và dân quân xã. -
Bảo đảm an ninh, ổn định địa bàn
Sau hai ngày xử lý, tình hình khu vực được ổn định, các đối tượng vi phạm bị bàn giao cho cơ quan chức năng. Tư lệnh Quân khu 2 đã biểu dương lực lượng Bộ đội địa phương vì thể hiện tốt vai trò là lực lượng thường trực bảo vệ địa bàn, đúng tinh thần Luật Quốc phòng 2018.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
