Quy trình thương lượng tập thể tại doanh nghiệp diễn ra như thế nào?

Trong quan hệ lao động, thương lượng tập thể giúp dung hòa lợi ích giữa người lao động và người sử dụng lao động. Quy trình thương lượng đã được quy định chặt chẽ để bảo đảm công bằng và minh bạch. Đồng thời, pháp luật cũng xác định rõ khi nào thương lượng không thành nhằm nâng cao hiệu quả thực tiễn.

1. Quy trình thương lượng tập thể tại doanh nghiệp diễn ra như thế nào?

Điề 70 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định như sau: 

Bộ luật Lao động năm 2019

Điều 70. Quy trình thương lượng tập thể tại doanh nghiệp 

1. Khi có yêu cầu thương lượng tập thể của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở có quyền yêu cầu thương lượng tập thể theo quy định tại Điều 68 của Bộ luật này hoặc yêu cầu của người sử dụng lao động thì bên nhận được yêu cầu không được từ chối việc thương lượng.

Trong thời hạn 07 ngày làm việc kể từ ngày nhận được yêu cầu và nội dung thương lượng, các bên thỏa thuận về địa điểm, thời gian bắt đầu thương lượng.

Người sử dụng lao động có trách nhiệm bố trí thời gian, địa điểm và các điều kiện cần thiết để tổ chức các phiên họp thương lượng tập thể.

Thời gian bắt đầu thương lượng không được quá 30 ngày kể từ ngày nhận được yêu cầu thương lượng tập thể.

2. Thời gian thương lượng tập thể không được quá 90 ngày kể từ ngày bắt đầu thương lượng, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.

Thời gian tham gia các phiên họp thương lượng tập thể của đại diện bên người lao động được tính là thời gian làm việc có hưởng lương. Trường hợp người lao động là thành viên của tổ chức đại diện người lao động tham gia các phiên họp thương lượng tập thể thì thời gian tham gia các phiên họp không tính vào thời gian quy định tại khoản 2 Điều 176 của Bộ luật này.

3. Trong quá trình thương lượng tập thể, nếu có yêu cầu của bên đại diện người lao động thì trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được yêu cầu, bên người sử dụng lao động có trách nhiệm cung cấp thông tin về tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh và nội dung khác liên quan trực tiếp đến nội dung thương lượng trong phạm vi doanh nghiệp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho thương lượng tập thể, trừ thông tin về bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ của người sử dụng lao động.

4. Tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở có quyền tổ chức thảo luận, lấy ý kiến người lao động về nội dung, cách thức tiến hành và kết quả của quá trình thương lượng tập thể.

Tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở quyết định về thời gian, địa điểm và cách thức tiến hành thảo luận, lấy ý kiến người lao động nhưng không được làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh bình thường của doanh nghiệp.

Người sử dụng lao động không được gây khó khăn, cản trở hoặc can thiệp vào quá trình tổ chức đại diện người lao động thảo luận, lấy ý kiến người lao động.

5. Việc thương lượng tập thể phải được lập biên bản, trong đó ghi rõ nội dung đã được các bên thống nhất, nội dung còn ý kiến khác nhau. Biên bản thương lượng tập thể phải có chữ ký của đại diện các bên thương lượng và của người ghi biên bản. Tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở công bố rộng rãi, công khai biên bản thương lượng tập thể đến toàn bộ người lao động.

Quy trình thương lượng tập thể được xây dựng chặt chẽ để bảo đảm công bằng cho cả hai bên. Người sử dụng lao động phải tạo điều kiện về thời gian, địa điểm, đồng thời cung cấp thông tin cần thiết. Người lao động thông qua tổ chức đại diện có quyền thảo luận, lấy ý kiến tập thể để bảo đảm thương lượng phản ánh đúng nguyện vọng.

Tình huống giả định 

• Yêu cầu thương lượng
  Ngày 05/6/2025, Công đoàn cơ sở Công ty CP Hòa Bình gửi yêu cầu thương lượng tập thể về phụ cấp tăng ca. Văn bản yêu cầu được gửi kèm danh sách chữ ký ủng hộ của hơn 60% người lao động trong công ty.

• Sắp xếp phiên họp
  Ngày 12/6/2025, ban giám đốc và công đoàn thống nhất địa điểm, thời gian thương lượng, đồng thời công ty cung cấp số liệu chi phí liên quan. Hai bên cam kết làm việc trên tinh thần công khai, bình đẳng và hợp tác.

• Thương lượng và lập biên bản
  Trong tháng 6/2025, các bên họp nhiều phiên và đến ngày 28/6/2025 ký biên bản thương lượng, thống nhất tăng phụ cấp thêm 15%. Thỏa thuận được xem là kết quả tích cực, góp phần củng cố niềm tin và quan hệ lao động ổn định trong công ty.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo. 

2. Thương lượng tập thể không thành là gì? 

Khoản 1 Điều 71 Bộ luật Lao động quy định như sau: 

Bộ luật Lao động năm 2019 

Điều 71. Thương lượng tập thể không thành 

1. Thương lượng tập thể không thành thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Một bên từ chối thương lượng hoặc không tiến hành thương lượng trong thời hạn quy định tại khoản 1 Điều 70 của Bộ luật này;

b) Đã hết thời hạn quy định tại khoản 2 Điều 70 của Bộ luật này mà các bên không đạt được thỏa thuận;

c) Chưa hết thời hạn quy định tại khoản 2 Điều 70 của Bộ luật này nhưng các bên cùng xác định và tuyên bố về việc thương lượng tập thể không đạt được thỏa thuận.

...

Trong thực tế, không phải mọi thương lượng đều thành công. Trường hợp một bên cố tình né tránh hoặc sau nhiều phiên họp mà không đạt thống nhất, thương lượng được coi là không thành. Điều này mở ra khả năng các bên có thể tiếp tục giải quyết tranh chấp bằng hòa giải lao động, trọng tài lao động hoặc đình công theo đúng quy định. Đây là cơ chế dự phòng để bảo đảm quyền lợi của người lao động không bị bỏ ngỏ.

Tình huống giả định 

• Đề nghị thương lượng
  Ngày 01/8/2025, Công đoàn cơ sở Công ty TNHH Đại Việt yêu cầu thương lượng về mức thưởng Tết. Yêu cầu được tập thể người lao động ủng hộ mạnh mẽ vì đây là vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền lợi cuối năm.

• Không đạt được thống nhất
  Sau nhiều phiên họp, đến ngày 25/9/2025, hai bên vẫn bất đồng về tỷ lệ thưởng. Ban giám đốc cho rằng tình hình kinh doanh khó khăn, trong khi công đoàn đề xuất mức thưởng cao hơn để bảo đảm động lực làm việc.

• Tuyên bố thương lượng không thành
  Ngày 26/9/2025, cả công đoàn và ban giám đốc cùng ký biên bản xác nhận thương lượng tập thể không thành. Hồ sơ vụ việc sau đó được gửi đến Hòa giải viên lao động cấp tỉnh để tiếp tục xử lý theo quy định.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo. 

3. Kết luận

Quy trình thương lượng tập thể tại doanh nghiệp được thiết kế chặt chẽ với mốc thời hạn, yêu cầu công khai và lập biên bản rõ ràng. Tuy nhiên, nếu một bên từ chối hoặc sau thời hạn vẫn không đạt thỏa thuận, thương lượng sẽ được coi là không thành. Đây là cơ chế quan trọng để bảo đảm quyền lợi người lao động đồng thời giữ sự minh bạch trong quan hệ lao động.