Hành vi lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức đang là vấn đề pháp lý và đạo đức được đặc biệt quan tâm. Việc phụ nữ mang thai cố tình loại bỏ thai nhi chỉ vì không đúng giới tính mong muốn vi phạm nghiêm trọng các quy định về dân số và bình đẳng giới. Đồng thời, pháp luật đã quy định chế tài xử lý rõ ràng đối với hành vi này nhằm ngăn chặn sự mất cân bằng giới tính khi sinh.
1. Phụ nữ mang thai có được loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính không?
Khoản 3 Điều 10 Nghị định 104/2003/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 10. Nghiêm cấm các hành vi lựa chọn giới tính thai nhi, bao gồm:
...
3. Loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính bằng các biện pháp phá thai, cung cấp, sử dụng các loại hóa chất, thuốc và các biện pháp khác.
Theo khoản 3 Điều 10 Nghị định số 104/2003/NĐ-CP, hành vi loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính bị pháp luật nghiêm cấm. Cụ thể, pháp luật cấm việc phá thai với mục đích lựa chọn giới tính thai nhi, bao gồm cả việc sử dụng các biện pháp như phá thai, cung cấp hoặc sử dụng hóa chất, thuốc hoặc các hình thức can thiệp khác nhằm chấm dứt thai kỳ do giới tính thai nhi không phù hợp với mong muốn của người mang thai hoặc gia đình.
Quy định này áp dụng đối với cả cá nhân mang thai và các tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ y tế có liên quan. Việc xác định giới tính thai nhi và tiến hành phá thai chỉ vì lý do giới tính bị coi là vi phạm pháp luật và bị xử lý theo quy định hiện hành.
Tình huống giả định
Chị Nguyễn Thị Thùy Linh, 29 tuổi, đang sinh sống tại huyện Đông Anh, Hà Nội, mang thai lần thứ hai được 14 tuần. Sau khi siêu âm tại một phòng khám tư nhân, bác sĩ tiết lộ giới tính thai nhi là nữ. Do gia đình chồng mong muốn có con trai để “nối dõi”, chị Linh chịu áp lực tinh thần nặng nề từ mẹ chồng và chồng là anh Phạm Văn Dương. Sau nhiều lần bị thúc ép, chị Linh đồng ý đến một cơ sở y tế không phép để thực hiện phá thai.
Quá trình thực hiện bị phát hiện trong một cuộc kiểm tra của Thanh tra Sở Y tế Hà Nội. Cơ sở y tế bị xử phạt vì hành vi phá thai trái phép và vi phạm quy định cấm lựa chọn giới tính thai nhi. Riêng hành vi loại bỏ thai nhi do lý do giới tính của chị Nguyễn Thị Thùy Linh bị xác định vi phạm khoản 3 Điều 10 Nghị định 104/2003/NĐ-CP, dù không bị xử phạt hành chính vì là đối tượng trực tiếp mang thai, nhưng bị lập biên bản cảnh cáo và chuyển hồ sơ cho cơ quan chức năng xem xét hậu quả y tế và xã hội liên quan.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Phụ nữ mang thai loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính có bị xử phạt không?
Khoản 1 Điều 100 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 100. Hành vi loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính
1. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính của người mang thai mà không bị ép buộc phải loại bỏ thai nhi....
Theo khoản 1 Điều 100 Nghị định số 117/2020/NĐ-CP, người mang thai tự nguyện loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính sẽ bị xử phạt hành chính. Cụ thể, nếu người phụ nữ mang thai chủ động quyết định phá thai do không hài lòng với giới tính của thai nhi, và không bị ai ép buộc, cưỡng ép hay uy hiếp tinh thần, thì hành vi này bị xử phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng.
Quy định này chỉ áp dụng trong trường hợp người mang thai là người tự mình thực hiện hành vi lựa chọn giới tính thai nhi thông qua phá thai, không có yếu tố ép buộc từ bên ngoài. V
Tình huống giả định
Chị Đào Thị Thu Hà, 31 tuổi, hiện cư trú tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương, mang thai lần thứ ba sau khi đã có hai con gái. Trong lần khám thai định kỳ tại một phòng khám tư nhân, bác sĩ siêu âm tiết lộ giới tính thai nhi là nữ. Không chịu áp lực từ chồng hay gia đình, nhưng do bản thân chị Hà mong muốn có con trai, chị đã quyết định tự nguyện phá thai tại một cơ sở y tế không công khai giới tính nhưng vẫn thực hiện thủ thuật theo yêu cầu.
Sau đó, thông tin vụ việc được phát hiện trong một đợt kiểm tra hành chính của Thanh tra Sở Y tế tỉnh Bình Dương đối với các cơ sở phá thai. Khi làm việc với cơ quan chức năng, chị Đào Thị Thu Hà thừa nhận đã phá thai vì không muốn sinh thêm con gái. Căn cứ khoản 1 Điều 100 Nghị định số 117/2020/NĐ-CP, chị Hà bị xử phạt hành chính số tiền 4.000.000 đồng do hành vi tự nguyện loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính mà không có yếu tố ép buộc.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Việc loại bỏ thai nhi vì lý do giới tính là hành vi vi phạm nghiêm trọng và bị cấm tuyệt đối trong pháp luật Việt Nam. Phụ nữ mang thai không được phép thực hiện việc phá thai vì lý do lựa chọn giới tính. Nếu vi phạm, người thực hiện hành vi có thể bị xử phạt hành chính từ 3.000.000 đến 5.000.000 đồng, tùy theo mức độ và tính chất của hành vi.
