Nuôi trồng thủy sản trên lòng hồ phải bảo đảm an toàn đập, chất lượng nước và có biện pháp phòng, chống nhiễm mặn để duy trì hệ sinh thái bền vững.
Hoạt động nuôi trồng thủy sản trên lòng hồ đang ngày càng phổ biến, góp phần tận dụng hiệu quả mặt nước và phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, để bảo đảm an toàn công trình và chất lượng nguồn nước, pháp luật đặt ra các yêu cầu chặt chẽ đối với tổ chức, cá nhân thực hiện hình thức nuôi này. Bên cạnh đó, quy định cũng nêu rõ nghĩa vụ bảo vệ nguồn nước khi khai thác phục vụ nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là phòng, chống nhiễm mặn nhằm duy trì hệ sinh thái bền vững.
Nuôi trồng thủy sản trên lòng hồ cần đảm bảo những yêu cầu nào?
Khoản 3 Điều 46 Luật Tài nguyên nước 2023 quy định như sau:
Điều 46. Khai thác tài nguyên nước cho sản xuất muối và nuôi trồng thủy sản
1. Nhà nước khuyến khích đầu tư khai thác nước biển cho sản xuất muối. Tổ chức, cá nhân khai thác nước biển để sản xuất muối không được gây xâm nhập mặn, ảnh hưởng xấu đến sản xuất nông nghiệp và môi trường.
2. Tổ chức, cá nhân khai thác tài nguyên nước cho nuôi trồng thủy sản không được gây suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm nguồn nước, cản trở dòng chảy, hư hại công trình trên sông, gây trở ngại cho giao thông thủy và không được gây nhiễm mặn nguồn nước.
3. Việc nuôi trồng thủy sản trên lòng hồ không được gây ảnh hưởng đến an toàn đập, hồ chứa, chất lượng nguồn nước, nhiệm vụ phòng, chống lũ, cấp nước cho hạ du của đập, hồ chứa.
Việc nuôi trồng thủy sản trong lòng hồ phải được quy hoạch và quản lý chặt chẽ, đảm bảo không xâm phạm kết cấu công trình thủy lợi và không làm suy giảm chất lượng nguồn nước. Các chủ thể tham gia hoạt động này phải tuân thủ quy trình kỹ thuật, bố trí mật độ nuôi hợp lý, hạn chế sử dụng thức ăn công nghiệp gây ô nhiễm, đồng thời phối hợp với cơ quan quản lý hồ chứa để duy trì chức năng phòng lũ và cung cấp nước cho khu vực hạ du.
Tình huống giả định
Doanh nghiệp nuôi cá lồng bè trên hồ thủy điện
-
Doanh nghiệp mở rộng diện tích nuôi cá trên lòng hồ
Công ty TNHH Thủy sản Bắc Á, đầu tư 120 lồng bè nuôi cá lăng và cá chiên trên khu vực lòng hồ thủy điện. Quá trình nuôi diễn ra thuận lợi nhưng doanh nghiệp tự ý mở rộng thêm khu vực đặt lồng, gần hành lang bảo vệ đập. -
Cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra
Đội quản lý an toàn kiểm tra và xác định hành vi này gây nguy cơ ảnh hưởng đến an toàn công trình đập cũng như làm suy giảm chất lượng nước tại vùng hạ lưu. -
Doanh nghiệp bị yêu cầu khắc phục và di dời lồng bè
Công ty bị buộc di dời toàn bộ số lồng bè ra khỏi khu vực hành lang an toàn đập và phải xây dựng phương án nuôi phù hợp quy hoạch được phê duyệt. Sau khi khắc phục, doanh nghiệp được phép tiếp tục hoạt động dưới sự giám sát của cơ quan chức năng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Tổ chức khai thác tài nguyên nước cho nuôi trồng thủy sản có phải thực hiện biện pháp phòng, chống nhiễm mặn không?
Khoản 4 Điều 64 Luật Tài nguyên nước 2023 quy định như sau:
Điều 64. Phòng, chống xâm nhập mặn
1. Nhà nước đầu tư và khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư xây dựng công trình ngăn mặn, giữ ngọt để chủ động ứng phó với tình trạng hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; ưu tiên dự án trồng rừng phòng hộ chắn sóng tại vùng thường xuyên xảy ra xâm nhập mặn.
2. Việc thăm dò, khai thác nước dưới đất ở vùng đồng bằng, ven biển phải bảo đảm phòng, chống xâm nhập mặn cho các tầng chứa nước dưới đất.
3. Việc khai thác nước biển để sử dụng cho phát triển kinh tế - xã hội không được gây nhiễm mặn nguồn nước.
4. Tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tài nguyên nước cho sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản phải có biện pháp phòng, chống nhiễm mặn nguồn nước.
...
Mọi hoạt động khai thác, sử dụng nước mặt hoặc nước ngầm phục vụ nuôi trồng thủy sản đều phải được thiết kế và vận hành sao cho không làm gia tăng nguy cơ nhiễm mặn nguồn nước xung quanh. Các biện pháp phòng, chống nhiễm mặn có thể bao gồm xây dựng hệ thống tách mặn, duy trì độ mặn hợp lý, và quản lý chặt chẽ nước thải từ hoạt động nuôi. Việc thực hiện đúng quy định giúp bảo vệ nguồn nước sinh hoạt, nông nghiệp và hệ sinh thái ven hồ, ven sông khỏi tác động tiêu cực của xâm nhập mặn.
Tình huống giả định
Cơ sở nuôi tôm bị xử lý vì không có biện pháp phòng, chống nhiễm mặn nguồn nước
-
Doanh nghiệp nuôi tôm sử dụng nước ngọt không qua kiểm soát
Công ty TNHH Thủy sản Hưng Phát, khai thác nguồn nước từ sông Hàm Luông để nuôi tôm thẻ chân trắng. Trong quá trình hoạt động, công ty xả nước thải có độ mặn cao ra môi trường mà không qua xử lý hoặc trung hòa. -
Cơ quan quản lý phát hiện và kiểm tra thực tế
Sở Tài nguyên và Môi trường tiến hành kiểm tra, xác định độ mặn tại khu vực xả thải vượt mức cho phép và gây ảnh hưởng đến vùng canh tác lúa của người dân lân cận. -
Cơ sở bị yêu cầu khắc phục và lập phương án phòng, chống nhiễm mặn
Doanh nghiệp bị xử phạt hành chính và buộc xây dựng hệ thống xử lý tách mặn, giám sát độ mặn định kỳ theo hướng dẫn của cơ quan chức năng. Sau khi khắc phục, cơ sở được phép hoạt động trở lại nhưng phải báo cáo kết quả kiểm tra định kỳ hằng quý.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hoạt động nuôi trồng thủy sản trên lòng hồ và khai thác nguồn nước liên quan đều phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về bảo vệ tài nguyên nước. Về yêu cầu kỹ thuật, việc nuôi trên lòng hồ không được gây ảnh hưởng đến an toàn đập, hồ chứa và chất lượng nguồn nước. Về nghĩa vụ quản lý, tổ chức, cá nhân khai thác nước phục vụ nuôi trồng thủy sản phải thực hiện đầy đủ biện pháp phòng, chống nhiễm mặn để bảo đảm cân bằng sinh thái và phát triển bền vững.
