Những trường hợp nào không được bổ nhiệm Thừa phát lại?

Thừa phát lại là chủ thể quan trọng trong hệ thống tố tụng, thực hiện các nhiệm vụ như tống đạt, lập vi bằng và tổ chức thi hành án dân sự. Tuy nhiên, để đảm bảo tính chuyên nghiệp, minh bạch và độc lập, pháp luật quy định rõ những trường hợp không đủ điều kiện bổ nhiệm Thừa phát lại. 

1. Quy trình và tiêu chuẩn bổ nhiệm Thừa phát lại

Căn cứ theo Điều 10 Nghị định 08/2020/NĐ-CP quy định:

Nghị định 08/2020/NĐ-CP

Điều 10. Bổ nhiệm Thừa phát lại

1. Người có đủ tiêu chuẩn quy định tại Điều 6 của Nghị định này nộp trực tiếp hoặc gửi qua hệ thống bưu chính 01 bộ hồ sơ đề nghị bổ nhiệm Thừa phát lại đến Sở Tư pháp nơi đăng ký tập sự. Hồ sơ bao gồm:

a) Đơn đề nghị bổ nhiệm Thừa phát lại theo mẫu do Bộ trưởng Bộ Tư pháp quy định;

b) Phiếu lý lịch tư pháp được cấp trong thời hạn 06 tháng tính đến ngày nộp hồ sơ;

c) Bản sao có chứng thực hoặc bản chụp kèm bản chính bằng tốt nghiệp đại học hoặc sau đại học chuyên ngành luật để đối chiếu;

d) Giấy tờ chứng minh về thời gian công tác pháp luật bao gồm: Quyết định tuyển dụng, hợp đồng làm việc hoặc hợp đồng lao động kèm theo giấy tờ chứng minh thời gian đóng bảo hiểm xã hội; giấy tờ chứng minh đã miễn nhiệm, thu hồi chứng chỉ hành nghề hoặc thu hồi thẻ đối với các trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 11 của Nghị định này; giấy tờ chứng minh đã nghỉ hưu hoặc thôi việc đối với trường hợp thuộc khoản 3 Điều 11 của Nghị định này;

đ) Bản sao có chứng thực hoặc bản chụp kèm bản chính giấy chứng nhận kết quả kiểm tra tập sự hành nghề Thừa phát lại để đối chiếu.

2. Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, Sở Tư pháp có văn bản đề nghị Bộ trưởng Bộ Tư pháp bổ nhiệm Thừa phát lại kèm theo hồ sơ đề nghị bổ nhiệm; trường hợp từ chối đề nghị phải thông báo bằng văn bản có nêu rõ lý do.

3. Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày nhận được văn bản và hồ sơ đề nghị bổ nhiệm Thừa phát lại của Sở Tư pháp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp xem xét, quyết định bổ nhiệm Thừa phát lại; trường hợp từ chối phải thông báo bằng văn bản có nêu rõ lý do.

Trong trường hợp cần thiết, Bộ trưởng Bộ Tư pháp tiến hành xác minh hoặc có văn bản đề nghị Sở Tư pháp, cơ quan, tổ chức có liên quan xác minh tiêu chuẩn bổ nhiệm, thông tin trong hồ sơ đề nghị bổ nhiệm trước khi xem xét, quyết định việc bổ nhiệm. Thời gian xác minh không quá 45 ngày, kể từ ngày Bộ trưởng Bộ Tư pháp có văn bản xác minh; thời gian xác minh không tính vào thời hạn xem xét bổ nhiệm Thừa phát lại nêu tại khoản này.

4. Người đề nghị bổ nhiệm Thừa phát lại phải nộp phí thẩm định tiêu chuẩn, điều kiện hành nghề Thừa phát lại theo quy định của pháp luật về phí, lệ phí.

Quy trình bổ nhiệm được thiết lập nhằm kiểm tra đầy đủ năng lực, kinh nghiệm và đạo đức nghề nghiệp của ứng viên. Hồ sơ bao gồm đơn đề nghị, phiếu lý lịch tư pháp, bằng cấp, giấy tờ chứng minh kinh nghiệm pháp lý và kết quả kiểm tra tập sự hành nghề. Bộ trưởng Bộ Tư pháp có quyền xác minh thông tin bổ sung nếu cần thiết.

Tình huống giả định 

• Nộp hồ sơ đề nghị bổ nhiệm

  Ngày 5/9/2025, ông Nguyễn Hồng Phát công dân TP. Hà Nội, nộp hồ sơ đề nghị bổ nhiệm Thừa phát lại tại Sở Tư pháp TP. Hà Nội, kèm phiếu lý lịch tư pháp, bằng luật đại học, chứng minh thời gian công tác pháp luật 5 năm và giấy chứng nhận hoàn thành khóa tập sự.

• Cơ quan thẩm định

  Sở Tư pháp kiểm tra hồ sơ, gửi đề nghị bổ nhiệm kèm hồ sơ đầy đủ tới Bộ trưởng Bộ Tư pháp.

• Kết quả

  Bộ trưởng xem xét, quyết định bổ nhiệm ông Phát làm Thừa phát lại, bảo đảm tất cả tiêu chuẩn nghề nghiệp và pháp lý được đáp ứng.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

2. Những trường hợp không được bổ nhiệm Thừa phát lại

Căn cứ theo Điều 11 Nghị định 08/2020/NĐ-CP quy định:

Nghị định 08/2020/NĐ-CP

Điều 11. Những trường hợp không được bổ nhiệm Thừa phát lại

1. Người bị mất hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định của Bộ luật Dân sự.

2. Người đã được bổ nhiệm công chứng viên, được cấp chứng chỉ hành nghề luật sư, đấu giá, quản tài viên, được cấp thẻ thẩm định viên về giá mà chưa miễn nhiệm công chứng viên, thu hồi chứng chỉ hành nghề luật sư, đấu giá, quản tài viên, thẻ thẩm định viên về giá.

3. Người đang là cán bộ, công chức, viên chức, sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân, sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân.

4. Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự; người đã bị kết án về tội phạm do vô ý, tội phạm ít nghiêm trọng do cố ý mà chưa được xóa án tích; người đã bị kết án về tội phạm liên quan đến chiếm đoạt tài sản, trục lợi, gian lận, gian dối, xâm phạm an ninh quốc gia, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý, kể cả trường hợp đã được xóa án tích.

5. Người quy định tại khoản 3 Điều này bị bãi nhiệm, bị xử lý kỷ luật bằng hình thức cách chức, buộc thôi việc, tước danh hiệu hoặc đưa ra khỏi ngành.

6. Người bị xử lý kỷ luật bằng hình thức xóa tên khỏi danh sách luật sư của Đoàn luật sư do vi phạm pháp luật hoặc vi phạm quy tắc đạo đức nghề nghiệp luật sư; người bị xử phạt vi phạm hành chính bằng hình thức tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề luật sư mà chưa hết thời hạn 03 năm, kể từ ngày chấp hành xong quyết định xử phạt vi phạm hành chính đó.

7. Người bị xử phạt vi phạm hành chính bằng hình thức tước quyền sử dụng thẻ công chứng viên, thẻ thẩm định viên về giá, chứng chỉ hành nghề đấu giá, chứng chỉ hành nghề quản tài viên mà chưa hết thời hạn 03 năm, kể từ ngày chấp hành xong quyết định xử phạt vi phạm hành chính đó.

8. Người đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc.

Những hạn chế này nhằm đảm bảo thừa phát lại hành nghề độc lập, minh bạch và không có xung đột lợi ích. Các trường hợp bị hạn chế bao gồm: Người không đủ năng lực hành vi dân sự hoặc đang kiêm nhiệm nghề khác có thể dẫn đến xung đột lợi ích; Người có án tích, đang bị truy cứu hình sự hoặc kỷ luật chưa được xử lý xong không đủ phẩm chất đạo đức; Các cán bộ, sĩ quan trong lực lượng vũ trang không được bổ nhiệm nhằm tránh xung đột lợi ích và đảm bảo tính chuyên nghiệp.

Tình huống giả định

• Ứng viên Thừa phát lại

  Ngày 12/10/2025, ông Trần Nguyên Bình, ứng viên Thừa phát lại tại TP. Hồ Chí Minh, đang là cán bộ công chức đồng thời có án tích về tội gian lận tài sản chưa được xóa.

• Xem xét hồ sơ

  Sở Tư pháp TP. Hồ Chí Minh kiểm tra hồ sơ và phát hiện các yếu tố hạn chế theo Điều 11 Nghị định 08/2020/NĐ-CP.

• Kết quả

  Sở Tư pháp từ chối đề nghị bổ nhiệm và gửi văn bản thông báo nêu rõ lý do tới ông Trần Nguyên Bình.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

3. Kết luận

Pháp luật Việt Nam quy định rõ những tiêu chuẩn bổ nhiệm và các trường hợp không được bổ nhiệm Thừa phát lại nhằm đảm bảo nghề nghiệp này hoạt động minh bạch, độc lập và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên tham gia tố tụng. Những hạn chế này giúp nâng cao tính chuyên nghiệp, uy tín và hiệu quả trong công việc của Thừa phát lại.