Những hành vi nào vi phạm bình đẳng giới trong gia đình?

Bình đẳng giới trong gia đình là nền tảng để bảo đảm quyền và nghĩa vụ của mỗi thành viên được tôn trọng như nhau. Tuy nhiên, không ít hành vi mang tính định kiến giới vẫn xuất hiện trong các gia đình, gây cản trở quyền phát triển, học tập và tham gia đời sống kinh tế - xã hội của một số thành viên. Pháp luật đã quy định rõ những hành vi bị cấm và chế tài xử lý nhằm bảo vệ quyền lợi và thúc đẩy môi trường gia đình công bằng, tiến bộ.

1. Những hành vi nào vi phạm bình đẳng giới trong gia đình?

Căn cứ theo Điều 41 Luật Bình đẳng giới 2006 quy định:

Luật Bình đẳng giới 2006

Điều 41. Các hành vi vi phạm pháp luật về bình đẳng giới trong gia đình

1. Cản trở thành viên trong gia đình có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật tham gia định đoạt tài sản thuộc sở hữu chung của hộ gia đình vì lý do giới tính.

2. Không cho phép hoặc cản trở thành viên trong gia đình tham gia ý kiến vào việc sử dụng tài sản chung của gia đình, thực hiện các hoạt động tạo thu nhập hoặc đáp ứng các nhu cầu khác của gia đình vì định kiến giới.

3. Đối xử bất bình đẳng với các thành viên trong gia đình vì lý do giới tính.

4. Hạn chế việc đi học hoặc ép buộc thành viên trong gia đình bỏ học vì lý do giới tính.

5. Áp đặt việc thực hiện lao động gia đình, thực hiện biện pháp tránh thai, triệt sản như là trách nhiệm của thành viên thuộc một giới nhất định.

Các hành vi vi phạm bình đẳng giới trong gia đình phản ánh sự tồn tại của định kiến giới và cách nhìn nhận sai lệch về vai trò nam - nữ trong đời sống hàng ngày. Những hành vi như cản trở quyền tham gia quyết định tài sản, đối xử không công bằng, hạn chế học tập hay áp đặt trách nhiệm lao động gia đình đều làm giảm cơ hội phát triển của một giới và ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định của gia đình. Việc nhận diện đầy đủ các hành vi bị cấm giúp nâng cao nhận thức, đồng thời tạo cơ sở để mỗi gia đình xây dựng môi trường tôn trọng, công bằng và hỗ trợ lẫn nhau theo đúng tinh thần của pháp luật.

Tình huống giả định

• Ông Minh cản trở quyền tham gia ý kiến của bà Lan

  Gia đình bà Nguyễn Thị Lan (TP. Đà Nẵng) có dự định sửa chữa nhà nhưng ông Trần Văn Minh là chủ hộ không cho bà Lan tham gia quyết định vì cho rằng “việc lớn do đàn ông quyết”. Quan điểm này khiến bà Lan không được xem xét ý kiến dù bà cũng là người đóng góp tài chính.

• Bà Lan trình bày sự việc với tổ hòa giải địa phương

  Khi mâu thuẫn xảy ra, bà Lan trình bày sự việc với tổ hòa giải địa phương. Sau khi đối chiếu Luật Bình đẳng giới, tổ hòa giải giải thích rằng việc cản trở ý kiến của thành viên vì giới tính là hành vi vi phạm. Gia đình được yêu cầu điều chỉnh cách thảo luận và bảo đảm mọi thành viên đều được tham gia.

• Gia đình ông Minh thống nhất sửa lại nhà 

  Gia đình thống nhất sửa lại nhà theo phương án đã được cả hai vợ chồng đồng thuận. Tình huống cho thấy định kiến giới trong đời sống gia đình có thể bị xử lý khi được phát hiện và đối thoại đúng cách.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

2. Xử lý các hành vi vi phạm bình đẳng giới trong gia đình

Căn cứ theo Điều 42 Luật Bình đẳng giới 2006 quy định:

Luật Bình đẳng giới 2006

Điều 42. Các hình thức xử lý vi phạm pháp luật về bình đẳng giới

1. Người nào có hành vi vi phạm pháp luật về bình đẳng giới thì tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử lý hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

2. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật về bình đẳng giới mà gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

Việc xử lý hành vi vi phạm bình đẳng giới trong gia đình giữ vai trò quan trọng trong bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của từng thành viên. Pháp luật quy định rõ ràng các chế tài từ kỷ luật, xử phạt hành chính cho đến truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy mức độ và hậu quả do hành vi gây ra. Bên cạnh đó, cơ chế bồi thường thiệt hại giúp khắc phục hậu quả và tăng trách nhiệm của người vi phạm. Nhờ hệ thống chế tài đầy đủ này, hoạt động bảo vệ bình đẳng giới được thực thi hiệu quả hơn, góp phần xây dựng gia đình văn minh, tiến bộ và giảm thiểu các hành vi phân biệt đối xử dựa trên giới tính.

Tình huống giả định

• Ông An ép buộc cháu Mai bỏ học vì là con gái

  Tại tỉnh Quảng Ngãi, ông Trần Hoàng An quyết định không cho con gái là cháu Trần Ngọc Mai tiếp tục học lên cấp 3 vì cho rằng “con gái học nhiều cũng không để làm gì”. Quyết định này ảnh hưởng nghiêm trọng đến tương lai của cháu.

• Giáo viên chủ nhiệm phối hợp cùng UBND xã gặp ông An

  Giáo viên chủ nhiệm phối hợp cùng UBND xã gặp gia đình để tuyên truyền quy định pháp luật về bình đẳng giới. Cơ quan chức năng xác định hành vi của ông An là vi phạm Điều 41 và yêu cầu khắc phục ngay; nếu tái diễn sẽ xử phạt hành chính theo mức tương ứng.

• Ông An đồng ý cho cháu Mai tiếp tục đi học
  

  Gia đình đồng ý cho cháu Mai tiếp tục đi học. Vụ việc góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về việc không được hạn chế học tập vì giới tính, bảo đảm trẻ em có cơ hội bình đẳng trong phát triển.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

3. Kết bài

Những hành vi vi phạm bình đẳng giới trong gia đình thường bắt nguồn từ định kiến giới và quan niệm truyền thống lỗi thời. Pháp luật quy định rõ các hành vi bị cấm và chế tài xử lý nhằm bảo vệ quyền lợi của mọi thành viên, tạo môi trường gia đình công bằng và tôn trọng lẫn nhau. Nhận thức đúng và hành động đúng sẽ giúp xây dựng gia đình văn minh, tiến bộ và bình đẳng.