Trường hợp nào thì bị xóa đăng ký thường trú?

Đăng ký thường trú xác định nơi công dân sinh sống ổn định và lâu dài, là cơ sở để thực hiện nhiều quyền lợi về hành chính, giáo dục, y tế và an sinh xã hội. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, pháp luật quy định việc xóa đăng ký thường trú nhằm bảo đảm thông tin cư trú luôn chính xác, phản ánh đúng nơi ở thực tế của công dân. Việc nắm rõ các trường hợp bị xóa thường trú giúp người dân chủ động trong thay đổi chỗ ở và tránh rủi ro về thủ tục sau này.

1. Nơi thường trú là gì? 

Căn cứ theo khoản 8 Điều 2 Luật Cư trú 2020 quy định:

Luật Cư trú 2020

Điều 2. Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

...
8. Nơi thường trú là nơi công dân sinh sống ổn định, lâu dài và đã được đăng ký thường trú;

...

Khái niệm nơi thường trú không chỉ là thông tin để xác định nơi sinh sống ổn định của công dân mà còn là nền tảng để thực hiện nhiều quyền và nghĩa vụ liên quan đến hành chính, an sinh và dân sự. Việc hiểu đúng nơi thường trú giúp mỗi cá nhân chủ động trong quản lý thông tin cư trú của mình, tránh phát sinh sai lệch khi thực hiện các thủ tục công. Nhìn chung, quy định này góp phần xây dựng hệ thống dữ liệu dân cư thống nhất, minh bạch và phục vụ hiệu quả cho cả công dân lẫn cơ quan quản lý.

Tình huống giả định

• Anh Hoàng chuyển nơi thường trú

  Anh Nguyễn Minh Hoàng (TP. Hồ Chí Minh) đã sinh sống ổn định cùng cha mẹ trong nhiều năm và được đăng ký thường trú tại địa chỉ hộ khẩu gia đình. Khi mua căn hộ mới gần nơi làm việc, anh muốn chuyển nơi thường trú để thuận tiện hơn cho sinh hoạt và các giao dịch hành chính. Việc này cũng giúp anh xác lập nơi cư trú chính thức phù hợp với nơi ở thực tế.

• Anh Hoàng chuẩn bị giấy tờ và thủ tục theo quy định

  Anh Hoàng chuẩn bị giấy tờ theo quy định, gồm giấy tờ chứng minh chỗ ở hợp pháp và thông tin cá nhân, rồi đến cơ quan đăng ký cư trú nộp hồ sơ. Cán bộ tiếp nhận kiểm tra điều kiện cư trú và tiến hành nhập thông tin vào Cơ sở dữ liệu quốc gia. Toàn bộ quy trình diễn ra khá thuận lợi vì hồ sơ, thông tin của anh đầy đủ và rõ ràng.

  Anh Hoàng nhận được xác nhận nơi thường trú mới

  Anh Hoàng nhận được xác nhận nơi thường trú mới sau khi hệ thống hoàn tất cập nhật. Từ đó, anh dễ dàng thực hiện các thủ tục liên quan như đăng ký xe, bảo hiểm y tế và giao dịch tài chính tại địa phương nơi ở mới. Tình huống cho thấy việc có nơi thường trú hợp pháp giúp công dân thuận tiện hơn trong đời sống và được pháp luật bảo vệ.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

2. Trường hợp nào thì bị xóa đăng ký thường trú?

Căn cứ theo Điều 24 Luật Cư trú 2020 quy định:

Luật Cư trú 2020

Điều 24. Xóa đăng ký thường trú

1. Người thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị xóa đăng ký thường trú:

a) Chết; có quyết định của Tòa án tuyên bố mất tích hoặc đã chết;

b) Ra nước ngoài để định cư;

c) Đã có quyết định hủy bỏ đăng ký thường trú quy định tại Điều 35 của Luật này;

d) Vắng mặt liên tục tại nơi thường trú từ 12 tháng trở lên mà không đăng ký tạm trú tại chỗ ở khác hoặc không khai báo tạm vắng, trừ trường hợp xuất cảnh ra nước ngoài nhưng không phải để định cư hoặc trường hợp đang chấp hành án phạt tù, chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng;

đ) Đã được cơ quan có thẩm quyền cho thôi quốc tịch Việt Nam, tước quốc tịch Việt Nam, hủy bỏ quyết định cho nhập quốc tịch Việt Nam;

e) Người đã đăng ký thường trú tại chỗ ở do thuê, mượn, ở nhờ nhưng đã chấm dứt việc thuê, mượn, ở nhờ mà sau 12 tháng kể từ ngày chấm dứt việc thuê, mượn, ở nhờ vẫn chưa đăng ký thường trú tại chỗ ở mới, trừ trường hợp quy định tại điểm h khoản này;

g) Người đã đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp nhưng sau đó quyền sở hữu chỗ ở đó đã chuyển cho người khác mà sau 12 tháng kể từ ngày chuyển quyền sở hữu vẫn chưa đăng ký thường trú tại chỗ ở mới, trừ trường hợp được chủ sở hữu mới đồng ý tiếp tục cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ và cho đăng ký thường trú tại chỗ ở đó hoặc trường hợp quy định tại điểm h khoản này;

h) Người đã đăng ký thường trú tại chỗ ở do thuê, mượn, ở nhờ nhưng đã chấm dứt việc thuê, mượn, ở nhờ và không được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý cho giữ đăng ký thường trú tại chỗ ở đó; người đã đăng ký thường trú tại chỗ ở thuộc quyền sở hữu của mình nhưng đã chuyển quyền sở hữu chỗ ở cho người khác và không được chủ sở hữu mới đồng ý cho giữ đăng ký thường trú tại chỗ ở đó;

i) Người đã đăng ký thường trú tại chỗ ở đã bị phá dỡ, tịch thu theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc tại phương tiện đã bị xóa đăng ký phương tiện theo quy định của pháp luật.

2. Cơ quan đã đăng ký thường trú có thẩm quyền xóa đăng ký thường trú và phải ghi rõ lý do, thời điểm xóa đăng ký thường trú trong Cơ sở dữ liệu về cư trú.

3. Chính phủ quy định chi tiết hồ sơ, thủ tục xóa đăng ký thường trú.

Quy định về các trường hợp bị xóa đăng ký thường trú nhằm bảo đảm dữ liệu cư trú phản ánh đúng nơi ở thực tế, tránh tình trạng “thường trú ảo” gây khó khăn cho cơ quan quản lý và ảnh hưởng đến quyền lợi của chính công dân. Khi thuộc một trong các trường hợp như chấm dứt nơi ở hợp pháp, vắng mặt kéo dài hoặc không còn quyền cư trú tại địa chỉ đã đăng ký, công dân cần kịp thời thực hiện đăng ký mới để bảo đảm tính liên tục của thông tin cá nhân. Nhờ cơ chế xóa đăng ký thường trú rõ ràng, việc quản lý dân cư trở nên chính xác hơn và người dân cũng được bảo vệ tốt hơn trong quá trình thực hiện các giao dịch hành chính và dịch vụ công.

Tình huống giả định

• Chị Mai chuyển chỗ ở mới

  Chị Nguyễn Thị Mai (TP. Đà Nẵng) thuê căn hộ và được đăng ký thường trú tại đó. Sau khi chuyển đi nơi khác, chị không đăng ký thường trú mới và cũng không còn quyền cư trú tại địa chỉ cũ. Điều này khiến thông tin cư trú của chị không còn phù hợp với thực tế.

• Cơ quan chức năng xử lý trường hợp của chị Mai

  Sau 12 tháng kể từ khi chấm dứt hợp đồng thuê, cơ quan cư trú rà soát và xác định chị Mai đã rời chỗ ở cũ. Do chủ nhà mới không đồng ý giữ đăng ký thường trú cho chị, cơ quan chức năng tiến hành xóa đăng ký thường trú theo Điều 24 Luật Cư trú.

  Chị Mai đã đăng ký nơi thường trú mới

  Chị Mai gặp khó khăn tạm thời khi cần xác nhận cư trú nhưng sau đó đã đăng ký nơi thường trú mới để ổn định thông tin. Tình huống cho thấy việc chậm cập nhật nơi ở có thể dẫn đến bị xóa thường trú theo quy định.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

3. Kết bài

Việc xóa đăng ký thường trú được quy định nhằm bảo đảm thông tin cư trú chính xác, công khai và phản ánh đúng nơi ở thực tế của công dân. Nắm rõ các trường hợp bị xóa thường trú giúp mỗi người chủ động cập nhật nơi cư trú, tránh gián đoạn quyền lợi trong các thủ tục hành chính và dịch vụ công. Khi thực hiện đúng quy định, hệ thống quản lý cư trú hoạt động minh bạch, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý dân cư trên toàn quốc.