Những hành vi nào bị nghiêm cấm trong hoạt động thanh tra?

Hoạt động thanh tra là công cụ quan trọng để giám sát, phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Để đảm bảo hiệu quả và minh bạch, pháp luật quy định các nguyên tắc hoạt động và những hành vi bị nghiêm cấm, nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của đối tượng thanh tra và duy trì trật tự trong hoạt động thanh tra.

1. Nguyên tắc hoạt động thanh tra

Căn cứ theo Điều 4 Luật Thanh tra 2025 quy định:

 Luật Thanh tra 2025

Điều 4. Nguyên tắc hoạt động thanh tra

1. Tuân theo pháp luật, dân chủ, công khai, khách quan, kịp thời, chính xác.

2. Không làm cản trở hoạt động bình thường của đối tượng thanh tra và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác.

3. Không trùng lặp về phạm vi, thời gian giữa các cơ quan thanh tra, giữa cơ quan thanh tra với cơ quan kiểm toán nhà nước; không trùng lặp trong việc thực hiện quyền khi tiến hành thanh tra.

Nguyên tắc hoạt động thanh tra đảm bảo quá trình thanh tra minh bạch, khách quan và hiệu quả. Các cơ quan thanh tra phải phối hợp, tránh trùng lặp quyền hạn, không gây trở ngại hay phiền hà cho đối tượng thanh tra và các tổ chức, cá nhân liên quan.

Tình huống giả định

• Tiến hành thanh tra

  Ngày 5/8/2025, Thanh tra Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Hà Nội tiến hành thanh tra Công ty TNHH Môi trường Xanh về việc chấp hành quy định về bảo vệ môi trường.

• Thực hiện thanh tra

  Trưởng đoàn thanh tra Phạm Thị Lan chỉ đạo các thành viên kiểm tra hồ sơ, hiện trường, đồng thời đảm bảo không làm gián đoạn hoạt động sản xuất bình thường của công ty.

• Kết quả

  Đoàn thanh tra hoàn thành báo cáo đúng thời hạn, tuân thủ nguyên tắc pháp luật và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công ty.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

2. Những hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động thanh tra

Căn cứ theo Điều 6 Luật Thanh tra 2025 quy định:

 Luật Thanh tra 2025

Điều 6. Các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động thanh tra

1. Cố ý không ra quyết định thanh tra khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật mà theo quy định của pháp luật phải tiến hành thanh tra; thanh tra không đúng thẩm quyền, không đúng với nội dung quyết định thanh tra, kế hoạch tiến hành thanh tra đã được phê duyệt.

2. Nhận hối lộ, môi giới hối lộ, đưa hối lộ trong hoạt động thanh tra; lợi dụng chức vụ, quyền hạn thanh tra để thực hiện hành vi trái pháp luật, sách nhiễu, gây khó khăn, phiền hà cho đối tượng thanh tra và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác; lạm quyền trong quá trình tiến hành thanh tra.

3. Bao che, cố ý bỏ lọt hành vi vi phạm pháp luật, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; cố ý kết luận sai sự thật, không có căn cứ pháp luật; cố ý quyết định, xử lý trái pháp luật; không kiến nghị khởi tố và chuyển hồ sơ vụ việc có dấu hiệu tội phạm được phát hiện qua thanh tra đến cơ quan điều tra theo quy định; không xử lý hoặc kiến nghị xử lý đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; không xử lý hoặc kiến nghị xử lý, thu hồi tiền, tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát, lãng phí được phát hiện qua thanh tra theo quy định.

4. Tiết lộ thông tin, tài liệu liên quan đến cuộc thanh tra khi kết luận thanh tra chưa được công khai.

5. Can thiệp trái pháp luật vào hoạt động thanh tra; tác động làm sai lệch kết quả thanh tra, kết luận, kiến nghị thanh tra.

6. Không cung cấp thông tin, tài liệu hoặc cung cấp không kịp thời, không đầy đủ, không trung thực, thiếu chính xác; chiếm đoạt, tiêu hủy, làm sai lệch tài liệu, vật chứng liên quan đến nội dung thanh tra.

7. Chống đối, cản trở, mua chuộc, đe dọa, trả thù, trù dập người tiến hành thanh tra, người giám sát, người thẩm định, người cung cấp thông tin, tài liệu cho cơ quan thanh tra; gây khó khăn cho hoạt động thanh tra.

8. Hành vi khác bị nghiêm cấm theo quy định của luật.

Các hành vi này nhằm đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong hoạt động thanh tra. Thanh tra phải thực hiện đúng thẩm quyền, kế hoạch và nội dung đã được phê duyệt, không lợi dụng chức vụ, quyền hạn để trục lợi hoặc gây khó khăn cho đối tượng thanh tra.

Tình huống giả định 

• Phát hiện vi phạm

  Ngày 12/9/2025, Đoàn thanh tra Bộ Tài chính và Đầu tư phát triển phát hiện ông Trần Ngọc Hùng, thành viên đoàn thanh tra, cố tình bỏ lọt hành vi kê khai sai thuế của Công ty TNHH Minh Phát nhằm trục lợi cá nhân.

• Xử lý vi phạm

  Trưởng đoàn thanh tra Nguyễn Hoàng Minh lập biên bản vi phạm và kiến nghị kỷ luật nội bộ, đồng thời yêu cầu báo cáo Bộ trưởng Bộ Tài chính và Đầu tư phát triển.

• Kết quả

  Ông Trần Ngọc Hùng bị xử lý kỷ luật theo quy định, các vi phạm của công ty được xử lý đúng pháp luật, đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong thanh tra.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

3. Kết luận

Hoạt động thanh tra phải tuân thủ nguyên tắc pháp luật, khách quan và minh bạch, đồng thời tránh các hành vi bị nghiêm cấm như nhận hối lộ, bao che vi phạm, tiết lộ thông tin, làm sai lệch kết quả, hoặc cản trở hoạt động. Việc thực hiện đúng giúp nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan và tăng uy tín hoạt động thanh tra.