Rượu là mặt hàng nhập khẩu có điều kiện và chịu sự quản lý chặt chẽ về số lượng, nồng độ, nguồn gốc cũng như thủ tục thông quan. Có nhiều trường hợp người nhập khẩu cố tình không thực hiện thủ tục hải quan khi mang rượu vào Việt Nam, đặc biệt là các loại rượu vượt quá mức miễn thuế. Hành vi nhập khẩu rượu không làm thủ tục hải quan đúng quy định có thể bị xem là nhập lậu. Kể cả trong trường hợp rượu có giá trị dưới 3 triệu đồng, người vi phạm vẫn có thể bị xử phạt hành chính và tịch thu tang vật.
1. Nhập khẩu rượu nhưng không làm thủ tục hải quan có vi phạm pháp luật không?
Khoản 6 Điều 3 Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Theo Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
6. “Hàng hóa nhập lậu” gồm:
a) Hàng hóa nhập khẩu thuộc danh mục hàng hóa cấm nhập khẩu hoặc tạm ngừng nhập khẩu theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp do Thủ tướng Chính phủ quyết định cho phép nhập khẩu;
b) Hàng hóa nhập khẩu theo giấy phép mà không có giấy phép nhập khẩu hoặc hàng hóa nhập khẩu theo điều kiện mà không đáp ứng điều kiện theo quy định của pháp luật;
c) Hàng hóa nhập khẩu không đi qua cửa khẩu quy định, không làm thủ tục hải quan theo quy định của pháp luật hoặc gian lận số lượng, chủng loại hàng hóa khi làm thủ tục hải quan;
d) Hàng hóa nhập khẩu lưu thông trên thị trường không có hóa đơn, chứng từ kèm theo theo quy định của pháp luật hoặc có hóa đơn, chứng từ nhưng hóa đơn, chứng từ là không hợp pháp theo quy định của pháp luật về quản lý hóa đơn;
đ) Hàng hóa nhập khẩu theo quy định của pháp luật phải dán tem nhập khẩu nhưng không có tem dán vào hàng hóa theo quy định của pháp luật hoặc có tem dán nhưng là tem giả, tem đã qua sử dụng.
...
Hàng hóa nhập khẩu không làm thủ tục hải quan đúng quy định, bao gồm cả rượu, sẽ bị coi là hàng nhập lậu, không phân biệt giá trị hay mục đích sử dụng. Điều này có nghĩa là, dù rượu được nhập với mục đích cá nhân, biếu tặng hay kinh doanh, thì người mang hàng vào Việt Nam vẫn phải khai báo và làm thủ tục hải quan đầy đủ nếu vượt ngưỡng miễn thuế hoặc nằm trong danh mục kiểm soát.
Rượu là mặt hàng thuộc diện kiểm soát đặc biệt, không chỉ vì yếu tố thuế mà còn do liên quan đến sức khỏe cộng đồng. Việc không thực hiện thủ tục hải quan sẽ khiến cơ quan quản lý không thể xác minh nguồn gốc, thành phần, nồng độ cồn và mức thuế cần nộp.
Người vi phạm có thể bị xử lý bằng các hình thức như phạt hành chính, tịch thu tang vật, buộc tiêu hủy hàng hóa, và trong trường hợp nghiêm trọng, nếu có dấu hiệu tổ chức buôn lậu thì còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Tình huống giả định:
Người đàn ông mang rượu ngoại từ nước ngoài về nhưng bị xử phạt vì không khai báo hải quan
-
Xách tay rượu về từ chuyến du lịch Châu Âu
Tháng 5/2025, ông Lê Thành Đạt, cư trú tại phường Lộc Thọ, thành phố Nha Trang, đi du lịch Pháp cùng gia đình. Khi trở về Việt Nam qua sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất, ông mang theo 4 chai rượu mạnh loại 750ml/chai (tổng cộng 3 lít) làm quà biếu cho người thân. Do nghĩ rằng số lượng không nhiều và không dùng để bán nên ông không khai báo hải quan. -
Bị phát hiện tại cửa kiểm tra ngẫu nhiên
Khi qua khu vực hải quan, ông Đạt được chọn kiểm tra hành lý ngẫu nhiên. Tại đây, cán bộ hải quan phát hiện 4 chai rượu ngoại không có tờ khai nhập khẩu, hóa đơn mua hàng hoặc giấy tờ hải quan kèm theo. Mặc dù ông Đạt trình bày rằng đây chỉ là quà biếu cá nhân, cơ quan chức năng xác định số rượu vượt hạn mức miễn thuế và ông không làm thủ tục hải quan bắt buộc. -
Bị xử lý vì hành vi nhập lậu rượu
Căn cứ khoản 6 Điều 3 Nghị định 98/2020/NĐ-CP, hành vi của ông Đạt bị xác định là nhập khẩu hàng hóa không làm thủ tục hải quan, thuộc diện hàng hóa nhập lậu. Ông bị phạt vi phạm hành chính, tịch thu toàn bộ số rượu mang về, và bị cảnh báo bằng văn bản từ cơ quan hải quan. Đây là bài học về việc cần tuân thủ đầy đủ thủ tục hải quan, kể cả với hàng hóa mang về từ nước ngoài với mục đích phi thương mại.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Nhập khẩu rượu dưới 3 triệu đồng không làm thủ tục hải quan có bị xử phạt không?
Điểm a khoản 1 và khoản 4 Điều 15 Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định:
Điều 15. Hành vi kinh doanh hàng hóa nhập lậu
1. Đối với hành vi kinh doanh hàng hóa nhập lậu, mức phạt tiền như sau:
a) Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng trong trường hợp hàng hóa nhập lậu có trị giá dưới 3.000.000 đồng;
...
4. Hình thức xử phạt bổ sung:
a) Tịch thu tang vật đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều này, trừ trường hợp áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại điểm a khoản 5 Điều này;
b) Tịch thu phương tiện vận tải vi phạm đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều này trong trường hợp tang vật vi phạm có giá trị từ 200.000.000 đồng trở lên hoặc vi phạm nhiều lần hoặc tái phạm.
...
Ngay cả khi rượu có giá trị nhỏ dưới 3 triệu đồng, nhưng nếu không có hóa đơn, chứng từ hợp lệ hoặc không làm thủ tục hải quan theo quy định, thì vẫn bị xem là hàng hóa nhập lậu.
Mức phạt đối với trường hợp rượu nhập khẩu có giá trị dưới 3 triệu đồng là từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng có quyền tịch thu tang vật, tức toàn bộ số rượu vi phạm, bất kể mục đích sử dụng là để uống, làm quà hay kinh doanh.
Ngoài ra, nếu rượu vi phạm là loại không rõ nguồn gốc, không đảm bảo an toàn, hoặc thuộc danh mục hàng hóa bị kiểm soát, người vi phạm còn có thể bị buộc tiêu hủy. Trường hợp thu được lợi nhuận từ việc bán rượu nhập lậu, người vi phạm cũng sẽ bị buộc nộp lại toàn bộ số tiền thu lợi bất hợp pháp.
Tình huống giả định:
Mang rượu ngoại về làm quà nhưng bị phạt vì không khai báo hải quan
-
Xách tay một chai rượu ngoại trị giá 2,8 triệu đồng
Tháng 4/2025, chị Nguyễn Hoàng Phương, nhân viên văn phòng sống tại phường Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên, đi công tác Singapore và mua một chai rượu mạnh 700ml, trị giá khoảng 2,8 triệu đồng, tại cửa hàng miễn thuế trong sân bay Changi để làm quà biếu. Khi về đến sân bay Nội Bài, chị Phương nghĩ rằng chỉ mang một chai nên không cần khai báo hải quan. -
Bị kiểm tra ngẫu nhiên tại cửa khẩu
Tại khu vực kiểm tra hành lý, chị Phương được chọn kiểm tra ngẫu nhiên. Cán bộ hải quan phát hiện chai rượu nằm trong hành lý ký gửi không có hóa đơn mua hàng kèm theo và không khai báo qua khu vực hải quan, trong khi sản phẩm vượt ngưỡng miễn thuế theo quy định. Dù chị khẳng định mang về dùng cá nhân, cơ quan chức năng xác định hành vi thuộc trường hợp nhập lậu hàng hóa. -
Bị xử phạt hành chính theo quy định
Căn cứ Điều 15 Nghị định 98/2020/NĐ-CP, hành vi của chị Phương bị xử phạt 1.000.000 đồng do mang hàng hóa nhập lậu có giá trị dưới 3 triệu đồng. Ngoài ra, cơ quan hải quan tịch thu chai rượu và lập biên bản cảnh báo. Mặc dù đây là vi phạm lần đầu và giá trị không lớn, nhưng vẫn bị xử lý để đảm bảo nguyên tắc minh bạch và đúng luật.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Rượu là mặt hàng nhập khẩu có điều kiện, do đó mọi trường hợp nhập khẩu mà không làm thủ tục hải quan đều bị coi là vi phạm pháp luật. Dù giá trị hàng hóa lớn hay nhỏ, người vi phạm vẫn có thể bị xử phạt hành chính theo quy định tại Nghị định 98/2020/NĐ-CP. Cụ thể, nhập khẩu rượu không khai báo hải quan có thể bị coi là nhập lậu và bị xử phạt từ 500.000 đồng trở lên, kèm theo hình thức tịch thu hoặc tiêu hủy hàng hóa.
