Việc nhà thuốc tư nhân kinh doanh thêm mỹ phẩm, thực phẩm chức năng hay dụng cụ y tế là hoàn toàn hợp pháp nếu đáp ứng đủ điều kiện theo quy định. Tuy nhiên, mỹ phẩm không được phép bày bán lẫn với thuốc mà phải có khu vực riêng kèm biển hiệu phân biệt rõ ràng. Trường hợp nhà thuốc để lẫn mỹ phẩm với thuốc có thể bị xử phạt hành chính theo quy định pháp luật.
1. Nhà thuốc tư nhân có được trưng bày mỹ phẩm chung với thuốc không?
Tiểu mục 2 Mục II Phụ lục I – 1a ban hành kèm theo Thông tư 02/2018/TT-BYT quy định như sau:
Phụ lục I – 1a. Cơ sở vật chất, kỹ thuật đối với nhà thuốc
...
c) Trường hợp kinh doanh thêm mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, dụng cụ y tế thì phải có khu vực riêng, không bày bán cùng với thuốc và không gây ảnh hưởng đến thuốc; phải có biển hiệu khu vực ghi rõ “Sản phẩm này không phải là thuốc”....
Quy định trên nhằm đảm bảo rõ ràng về công năng và đặc tính của từng loại sản phẩm, giúp người tiêu dùng không bị nhầm lẫn giữa thuốc – là sản phẩm điều trị – với mỹ phẩm – là sản phẩm chăm sóc, làm đẹp không có tác dụng điều trị bệnh. Việc phân chia khu vực rõ ràng còn thể hiện tiêu chuẩn chuyên môn và thực hành tốt trong cơ sở bán lẻ thuốc (GPP).
Ngoài ra, yêu cầu này còn góp phần đảm bảo điều kiện bảo quản phù hợp cho từng nhóm sản phẩm. Một số loại thuốc cần điều kiện nhiệt độ, ánh sáng và độ ẩm ổn định, trong khi mỹ phẩm có thể chứa các hoạt chất, mùi hương dễ bay hơi hoặc tác động qua lại nếu để gần thuốc. Do đó, bố trí riêng biệt là yêu cầu bắt buộc.
Không chỉ với mỹ phẩm, nếu nhà thuốc kinh doanh thêm thực phẩm chức năng hoặc thiết bị y tế, tất cả các nhóm sản phẩm này đều phải được đặt tại khu vực riêng, cách biệt hoàn toàn với khu vực trưng bày thuốc. Việc không thực hiện đúng sẽ bị xử phạt theo quy định pháp luật, kể cả khi sản phẩm vẫn còn nguyên tem, mác và bao bì.
Tình huống giả định
Tháng 5/2025, nhà thuốc tư nhân Hòa An tại TP. Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai bắt đầu mở rộng hoạt động kinh doanh với nhóm sản phẩm mỹ phẩm chăm sóc da và thực phẩm bổ sung vitamin. Ngay từ giai đoạn lên kế hoạch, dược sĩ phụ trách nhà thuốc đã chủ động rà soát các quy định chuyên môn, đặc biệt là tiểu mục 2 Mục II Phụ lục I – 1a Thông tư 02/2018/TT-BYT để đảm bảo bố trí đúng chuẩn cơ sở bán lẻ thuốc.
Theo đó, khu vực mỹ phẩm và thực phẩm chức năng được thiết kế tách biệt hoàn toàn với khu vực trưng bày thuốc. Tại đây, nhà thuốc lắp đặt biển hiệu riêng có dòng chữ: “Sản phẩm này không phải là thuốc”, đồng thời phân khu rõ ràng bằng vách ngăn kính và nhãn dán phân loại. Các sản phẩm đều được bố trí theo nhóm công dụng, kèm bảng giá và thông tin hướng dẫn sử dụng rõ ràng.
Trong đợt kiểm tra định kỳ cuối quý II/2025, Thanh tra Sở Y tế tỉnh Đồng Nai đánh giá cao việc tuân thủ quy định của nhà thuốc Hòa An. Biên bản kiểm tra ghi nhận cơ sở đáp ứng tốt tiêu chuẩn thực hành GPP, bảo đảm nguyên tắc chuyên môn, phân loại sản phẩm rõ ràng, đồng thời thể hiện sự chuyên nghiệp trong hoạt động bán lẻ dược phẩm và hàng hóa liên quan.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Bày bán mỹ phẩm lẫn với thuốc sẽ bị xử phạt như thế nào?
Điểm b khoản 2 Điều 59 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 59. Vi phạm quy định về bán lẻ thuốc, dược liệu
...
2. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
...
b) Không có khu vực riêng cho các sản phẩm không phải là thuốc hoặc không có biển hiệu tại khu vực riêng ghi rõ "Sản phẩm này không phải là thuốc" hoặc để lẫn sản phẩm không phải là thuốc cùng với thuốc đối với trường hợp có kinh doanh thêm mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, trang thiết bị y tế theo quy định của pháp luật;
Ngoài ra, khoản 5 Điều 4 Nghị định 117/2020/NĐ-CP cũng quy định:
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
...
5. Mức phạt tiền được quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt tiền đối với cá nhân. Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Theo quy định trên, nếu nhà thuốc tư nhân để lẫn mỹ phẩm với thuốc, không phân khu vực riêng biệt, hoặc không treo biển hiệu phân biệt, thì đây là hành vi vi phạm quy định về điều kiện bán lẻ thuốc. Dù không có sự cố gây nhầm lẫn hay thiệt hại thực tế, hành vi này vẫn bị xử phạt vì làm sai lệch chức năng và tiêu chuẩn chuyên môn của nhà thuốc.
Mức phạt cụ thể:
-
Cá nhân vi phạm: bị xử phạt từ 3.000.000 – 5.000.000 đồng;
-
Tổ chức vi phạm: bị xử phạt gấp đôi, tức từ 6.000.000 – 10.000.000 đồng.
Bên cạnh việc bị xử phạt, cơ sở bán lẻ thuốc có thể bị yêu cầu khắc phục hậu quả như: sắp xếp lại hàng hóa, bổ sung biển hiệu, điều chỉnh lại cách bố trí không gian theo tiêu chuẩn GPP (thực hành tốt nhà thuốc). Trong trường hợp tái phạm hoặc vi phạm có tính hệ thống, nhà thuốc còn có thể bị xem xét đình chỉ hoạt động theo quy định.
Tình huống giả định
Tháng 7/2025, nhà thuốc Minh Trí (hộ kinh doanh cá thể tại TP. Nha Trang) kinh doanh thêm mỹ phẩm làm đẹp da, nước súc miệng và thực phẩm bổ sung collagen. Do không nắm rõ quy định, chủ nhà thuốc đã đặt toàn bộ các sản phẩm trên chung kệ với thuốc tân dược mà không bố trí biển hiệu hoặc vách ngăn riêng biệt.
Sau phản ánh từ một khách hàng về việc không phân biệt được đâu là thuốc, đâu là mỹ phẩm, đoàn kiểm tra của Sở Y tế tỉnh Khánh Hòa tiến hành kiểm tra thực tế. Kết quả cho thấy nhà thuốc không có khu vực trưng bày riêng và không gắn biển hiệu “Sản phẩm này không phải là thuốc” theo quy định.
Căn cứ theo điểm b khoản 2 Điều 59 Nghị định 117/2020/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Nghị định 124/2021/NĐ-CP), cơ quan chức năng xử phạt hành chính 5 triệu đồng vì vi phạm quy định về phân loại và trưng bày sản phẩm không phải là thuốc. Đồng thời, nhà thuốc phải điều chỉnh ngay mặt bằng trưng bày và bổ sung biển cảnh báo phù hợp trước khi tiếp tục bán hàng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc kinh doanh thêm mỹ phẩm trong nhà thuốc tư nhân là hoàn toàn hợp pháp nếu tuân thủ đúng quy định về phân khu và biển hiệu. Mỹ phẩm không được bày bán chung với thuốc mà phải đặt ở khu vực riêng có ghi rõ “Sản phẩm này không phải là thuốc”. Nếu vi phạm, nhà thuốc có thể bị xử phạt hành chính từ 3 đến 5 triệu đồng đối với cá nhân, và từ 6 đến 10 triệu đồng đối với tổ chức.
