Việc hiến tinh trùng là một giải pháp y học quan trọng giúp các cặp vợ chồng vô sinh hoặc phụ nữ độc thân có cơ hội sinh con. Quy định về nguyên tắc vô danh được đặt ra để đảm bảo quyền riêng tư, an toàn và tôn trọng cho cả hai bên. Đồng thời, hành vi tiết lộ thông tin giữa người hiến và người nhận tinh trùng có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định.
1. Người hiến tinh trùng có được biết thông tin người nhận không?
Khoản 4 Điều 3 Nghị định 10/2015/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 3. Nguyên tắc áp dụng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm và mang thai hộ vì mục đích nhân đạo
...4. Việc cho và nhận tinh trùng, cho và nhận phôi được thực hiện trên nguyên tắc vô danh giữa người cho và người nhận; tinh trùng, phôi của người cho phải được mã hóa để bảo đảm bí mật nhưng vẫn phải ghi rõ đặc điểm của người cho, đặc biệt là yếu tố chủng tộc.
...
Nguyên tắc vô danh có nghĩa là người hiến tinh trùng không được biết danh tính của người nhận và ngược lại. Các thông tin liên quan đến người cho được mã hóa tại cơ sở y tế, chỉ lưu trữ phục vụ mục đích y khoa hoặc nghiên cứu, không được tiết lộ dưới bất kỳ hình thức nào. Điều này nhằm đảm bảo quyền riêng tư, tránh hệ lụy pháp lý và bảo vệ cả hai bên.
Tình huống giả định
Anh Nguyễn Văn Minh là người tình nguyện hiến tinh trùng tại một bệnh viện lớn ở TP.HCM nhằm hỗ trợ các cặp vợ chồng vô sinh. Sau khi hoàn thành quy trình hiến, anh thắc mắc và hỏi bác sĩ thông tin về người nhận tinh trùng của mình vì muốn biết con mình sau này sẽ sống thế nào. Tuy nhiên, bệnh viện từ chối tiết lộ với lý do phải tuân thủ nguyên tắc vô danh theo quy định của pháp luật.
Các thông tin liên quan đến người nhận và người cho đều được mã hóa, chỉ dùng cho mục đích chuyên môn, không được công khai hay trao đổi. Nhân viên y tế có trách nhiệm bảo mật, nếu cố tình tiết lộ sẽ bị xử phạt hành chính.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Người tiết lộ thông tin giữa người cho và nhận tinh trùng bị xử phạt thế nào?
Khoản 5 Điều 4, điểm l khoản 3 Điều 42 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 42. Vi phạm quy định về sinh con bằng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm
...
3. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
...
l) Không thực hiện nguyên tắc vô danh giữa người cho và người nhận trong việc cho và nhận tinh trùng, cho và nhận phôi; không sử dụng biện pháp mã hóa các thông tin về người gửi tinh trùng, gửi noãn, gửi phôi hiến tặng cơ sở lưu giữ tinh trùng, noãn, phôi để cho người khác, trừ trường hợp hiến tặng cho mục đích nghiên cứu khoa học;
...
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
...5. Mức phạt tiền được quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt tiền đối với cá nhân. Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
Theo quy định tại điểm l khoản 3 Điều 42 Nghị định 117/2020/NĐ-CP, người làm công tác y tế hoặc cơ sở y tế nếu tiết lộ thông tin làm lộ danh tính giữa người hiến tinh trùng và người nhận sẽ bị xử phạt từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng. Hành vi bị xử phạt bao gồm: không đảm bảo nguyên tắc vô danh trong việc cho và nhận tinh trùng hoặc phôi, và không mã hóa thông tin người gửi tại cơ sở lưu giữ để bảo mật danh tính. Ngoài ra, theo khoản 5 Điều 4 của cùng Nghị định, nếu hành vi này do tổ chức thực hiện thì mức phạt sẽ gấp đôi, tức từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng.
Tình huống giả định
Anh Lê Minh Trí tham gia hiến tinh trùng tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Đa khoa Nguyễn Văn Cừ (Đồng Nai). Sau khi hoàn tất thủ tục, trong một lần quay lại trung tâm, anh Trí được bác sĩ Nguyễn Thị Hồng Ánh tiết lộ tên và nơi ở của người nhận tinh trùng - chị Trần Ngọc Tuyết, một phụ nữ độc thân sinh sống tại TP. Biên Hòa.
Chị Tuyết sau đó phát hiện việc bị tiết lộ thông tin cá nhân và gửi đơn phản ánh đến Sở Y tế. Qua xác minh, hành vi vi phạm nguyên tắc vô danh của bác sĩ Ánh và cơ sở y tế bị xử phạt theo điểm l khoản 3 Điều 42 Nghị định 117/2020/NĐ-CP. Trung tâm bị phạt 40.000.000 đồng và buộc rà soát lại quy trình bảo mật thông tin hiến tinh trùng.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
Kết luận
Nguyên tắc vô danh trong việc hiến tinh trùng là một quy định quan trọng nhằm bảo vệ quyền riêng tư cho cả người hiến và người nhận. Người hiến tinh trùng không được biết thông tin người nhận. Bất kỳ hành vi tiết lộ thông tin giữa hai bên có thể bị xử phạt từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với cá nhân, 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với tổ chức.
