Người dưới 6 tuổi không có năng lực hành vi dân sự, giao dịch phải do đại diện thực hiện, trừ giao dịch thiết yếu hằng ngày được pháp luật công nhận.
Trong giao dịch dân sự, năng lực hành vi của cá nhân là yếu tố quyết định giá trị pháp lý của giao dịch. Với người chưa đủ 6 tuổi, do chưa có khả năng nhận thức và làm chủ hành vi, pháp luật quy định giao dịch phải do người đại diện theo pháp luật xác lập. Tuy nhiên, để bảo đảm nhu cầu sinh hoạt hàng ngày, Bộ luật Dân sự 2015 vẫn cho phép một số giao dịch nhỏ mang tính thiết yếu do trẻ tự thực hiện mà không bị vô hiệu.
1. Giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện gì?
Điều 117. Điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự
1. Giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện sau đây:
a) Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập;
b) Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện;
c) Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.
2. Hình thức của giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự trong trường hợp luật có quy định.
Một giao dịch dân sự chỉ được pháp luật công nhận khi hội đủ bốn yếu tố: chủ thể có đủ năng lực pháp luật và năng lực hành vi; việc tham gia hoàn toàn tự nguyện; mục đích, nội dung không trái luật, không trái đạo đức xã hội và hình thức đúng quy định nếu pháp luật yêu cầu.
Tình huống giả định
-
Ký hợp đồng mua bán đất bằng giấy viết tay
Ngày 15/6/2025, tại Phường Vĩnh Hội, TP. Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Văn An bán cho bà Trần Thị Mai một thửa đất trị giá 2 tỷ đồng, chỉ viết giấy tay, không công chứng. -
Tranh chấp phát sinh
Ông An nhận 500 triệu đồng đặt cọc nhưng không giao đất. Bà Mai khởi kiện tại Tòa án nhân dân khu vực 1 – TP. Hồ Chí Minh. -
Tòa án tuyên hợp đồng vô hiệu
Tòa án xác định hợp đồng chuyển nhượng đất phải lập thành văn bản, có công chứng. Do vi phạm điều kiện về hình thức theo Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch bị tuyên vô hiệu.
Tình trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
2. Giao dịch dân sự của người chưa đủ 6 tuổi có hiệu lực hay không?
Điều 21. Người chưa thành niên
...
2. Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người đại diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện.
...
Điều 125. Giao dịch dân sự vô hiệu do người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự xác lập, thực hiện
1. Khi giao dịch dân sự do người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi hoặc người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự xác lập, thực hiện thì theo yêu cầu của người đại diện của người đó, Tòa án tuyên bố giao dịch đó vô hiệu nếu theo quy định của pháp luật giao dịch này phải do người đại diện của họ xác lập, thực hiện hoặc đồng ý, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này.
2. Giao dịch dân sự của người quy định tại khoản 1 Điều này không bị vô hiệu trong trường hợp sau đây:
a) Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi, người mất năng lực hành vi dân sự nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu hàng ngày của người đó;
...
Theo quy định này, trẻ dưới 6 tuổi không có năng lực hành vi dân sự nên không thể tự mình tham gia các giao dịch dân sự. Mọi giao dịch phát sinh đều phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp thay mặt thực hiện. Tuy nhiên, pháp luật cũng thừa nhận ngoại lệ là các giao dịch nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu hàng ngày của người chưa đủ 6 tuổi thì không bị vô hiệu.
Tình huống giả định
-
Trẻ 5 tuổi tự mua đồ chơi
Ngày 10/8/2025, tại Phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh, bé Nguyễn Minh Khang (5 tuổi) mang 50.000 đồng đến cửa hàng tự mua một món đồ chơi. -
Xác định hiệu lực giao dịch
Theo Điều 21 Bộ luật Dân sự 2015, mọi giao dịch của trẻ dưới 6 tuổi phải do cha mẹ hoặc người giám hộ thực hiện. Tuy nhiên, căn cứ Điều 125, giao dịch phục vụ nhu cầu thiết yếu hằng ngày của trẻ (như ăn uống, mua đồ chơi nhỏ) thì không bị vô hiệu. -
Ý nghĩa pháp lý
Trong trường hợp này, giao dịch mua đồ chơi của bé Khang vẫn được công nhận, vì đây là nhu cầu sinh hoạt phù hợp với lứa tuổi.
Tình trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
3. Kết luận
Người chưa đủ 6 tuổi chưa có năng lực hành vi dân sự, vì vậy không thể tự mình tham gia các giao dịch dân sự quan trọng. Mọi giao dịch của họ phải do cha, mẹ hoặc người giám hộ đứng ra thực hiện, nếu không sẽ bị tuyên vô hiệu. Ngoại lệ chỉ được áp dụng trong trường hợp giao dịch phục vụ nhu cầu thiết yếu hằng ngày, phù hợp với lứa tuổi và đời sống sinh hoạt.
