Trong thời gian thử việc, người lao động có quyền nghỉ việc mà không cần báo trước và không phải bồi thường. Tuy nhiên, dù nghỉ ngang, người lao động vẫn được pháp luật bảo vệ quyền được trả lương thử việc, và nếu doanh nghiệp từ chối thanh toán, có thể bị xử phạt vi phạm hành chính.
1. Trong giai đoạn thử việc mà nghỉ thì có cần phải báo trước không?
Theo quy định tại Điều 27 Bộ luật Lao động 2019:
Điều 27. Kết thúc thời gian thử việc
1. Khi kết thúc thời gian thử việc, người sử dụng lao động phải thông báo kết quả thử việc cho người lao động.
Trường hợp thử việc đạt yêu cầu thì người sử dụng lao động tiếp tục thực hiện hợp đồng lao động đã giao kết đối với trường hợp thỏa thuận thử việc trong hợp đồng lao động hoặc phải giao kết hợp đồng lao động đối với trường hợp giao kết hợp đồng thử việc.Trường hợp thử việc không đạt yêu cầu thì chấm dứt hợp đồng lao động đã giao kết hoặc hợp đồng thử việc.
2. Trong thời gian thử việc, mỗi bên có quyền hủy bỏ hợp đồng thử việc hoặc hợp đồng lao động đã giao kết mà không cần báo trước và không phải bồi thường.
Căn cứ theo Điều 27 Bộ luật Lao động 2019, trong thời gian thử việc, cả người lao động và người sử dụng lao động đều có quyền hủy bỏ hợp đồng thử việc hoặc hợp đồng lao động đã giao kết, mà không cần báo trước và không phải bồi thường.
Điều này có nghĩa là, trong giai đoạn thử việc, người lao động có thể nghỉ việc bất kỳ lúc nào, không bị ràng buộc bởi nghĩa vụ báo trước như khi chấm dứt hợp đồng chính thức. Đồng thời, người lao động cũng không phải bồi thường chi phí hay chịu trách nhiệm pháp lý nào đối với việc nghỉ việc trong giai đoạn này.
Tình huống giả định
Anh Lê Tuấn Khải, sinh năm 1998, được nhận thử việc tại vị trí nhân viên kỹ thuật tại Công ty TNHH Thiết bị Công nghiệp Hòa Minh, trụ sở tại Quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh, theo hợp đồng thử việc kéo dài 30 ngày bắt đầu từ ngày 01/03/2025. Mức lương thử việc được thỏa thuận là 85% mức lương chính thức.
Trong quá trình thử việc, anh Khải nhận thấy môi trường làm việc không phù hợp, đồng thời công việc được giao khác xa với mô tả ban đầu khi phỏng vấn. Sau 10 ngày làm việc, anh Khải quyết định nghỉ việc. Ngày 11/03/2025, anh gửi email thông báo nghỉ việc ngay lập tức và không quay lại công ty làm việc kể từ ngày hôm sau. Phòng nhân sự công ty phản hồi lại cho rằng việc nghỉ ngang là "thiếu chuyên nghiệp" và có ý định giữ lại lương 10 ngày thử việc của anh Khải.
Anh Khải sau đó gửi đơn phản ánh đến Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội Quận Bình Tân, đề nghị được thanh toán lương theo đúng số ngày đã làm việc. Cơ quan chức năng xác định: hợp đồng giữa anh Khải và Công ty Hòa Minh là hợp đồng thử việc, chưa phát sinh quan hệ lao động chính thức. Theo khoản cuối Điều 27 Bộ luật Lao động 2019, người lao động có quyền nghỉ việc không cần báo trước và không phải bồi thường trong thời gian thử việc. Việc công ty giữ lại lương không có căn cứ pháp lý và phải hoàn trả đủ theo đúng số ngày thực tế anh Khải đã làm việc.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Công ty từ chối chi trả lương thử việc vì lý do không báo trước thì có bị phạt hành chính hay không?
Theo quy định tại khoản 2 Điều 17 Nghị định 12/2022/NĐ-CP
Điều 17. Vi phạm quy định về tiền lương
...2. Phạt tiền đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi: Trả lương không đúng hạn theo quy định của pháp luật; không trả hoặc trả không đủ tiền lương cho người lao động theo thỏa thuận trong hợp đồng lao động; không trả hoặc trả không đủ tiền lương làm thêm giờ; không trả hoặc trả không đủ tiền lương làm việc vào ban đêm; không trả hoặc trả không đủ tiền lương ngừng việc cho người lao động theo quy định của pháp luật; hạn chế hoặc can thiệp vào quyền tự quyết chi tiêu lương của người lao động; ép buộc người lao động chi tiêu lương vào việc mua hàng hóa, sử dụng dịch vụ của người sử dụng lao động hoặc của đơn vị khác mà người sử dụng lao động chỉ định; khấu trừ tiền lương của người lao động không đúng quy định của pháp luật; không trả hoặc trả không đủ tiền lương theo quy định cho người lao động khi tạm thời chuyển người lao động sang làm công việc khác so với hợp đồng lao động hoặc trong thời gian đình công; không trả hoặc trả không đủ tiền lương của người lao động trong những ngày chưa nghỉ hằng năm hoặc chưa nghỉ hết số ngày nghỉ hằng năm khi người lao động thôi việc, bị mất việc làm; không tạm ứng hoặc tạm ứng không đủ tiền lương cho người lao động trong thời gian bị tạm đình chỉ công việc theo quy định của pháp luật; không trả đủ tiền lương cho người lao động cho thời gian bị tạm đình chỉ công việc trong trường hợp người lao động không bị xử lý kỷ luật lao động theo một trong các mức sau đây:
a) Từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với vi phạm từ 01 người đến 10 người lao động;
b) Từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với vi phạm từ 11 người đến 50 người lao động;
c) Từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với vi phạm từ 51 người đến 100 người lao động;
d) Từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với vi phạm từ 101 người đến 300 người lao động;
đ) Từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với vi phạm từ 301 người lao động trở lên.
5. Biện pháp khắc phục hậu quả
a) Buộc người sử dụng lao động trả đủ tiền lương cộng với khoản tiền lãi của số tiền lương chậm trả, trả thiếu cho người lao động tính theo mức lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất của các ngân hàng thương mại nhà nước công bố tại thời điểm xử phạt đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều này;
...
Điều 27 Bộ luật Lao động 2019 quy định trong thời gian thử việc, người lao động có quyền nghỉ việc mà không cần báo trước và không phải bồi thường. Tuy nhiên, việc người lao động đơn phương nghỉ việc trong giai đoạn thử việc không làm mất đi quyền được trả lương cho những ngày đã làm việc thực tế.
Khoản 2 Điều 17 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định rõ: người sử dụng lao động sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính nếu có hành vi không trả hoặc trả không đủ tiền lương cho người lao động theo thỏa thuận, bao gồm cả trường hợp khấu trừ, trì hoãn hoặc từ chối trả lương không đúng quy định. Mức phạt tiền có thể từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, tùy theo số lượng người lao động bị vi phạm.
Về bản chất, trong thời gian thử việc, hai bên đã có thỏa thuận rõ về mức lương thử việc (thường là tối đa 85% mức lương chính thức), do đó người lao động có quyền yêu cầu được thanh toán đủ số tiền lương tương ứng với số ngày đã làm việc, kể cả khi họ chủ động nghỉ việc mà không báo trước.
Lưu ý: Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
Như vậy, người sử dụng lao động không được viện dẫn lý do người lao động nghỉ ngang trong thời gian thử việc để từ chối trả lương. Nếu cố tình không chi trả hoặc trì hoãn thanh toán tiền lương, người sử dụng lao động có thể bị xử phạt vi phạm hành chính, đồng thời bị buộc phải thanh toán đầy đủ phần lương còn thiếu.
Tình huống giả định
Chị Trần Thị Bích Hà, sinh năm 1996, được tuyển dụng thử việc vào vị trí nhân viên bán hàng tại Công ty TNHH Dịch vụ và Phân phối Thương Tín, có trụ sở tại Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh. Theo hợp đồng thử việc ký ngày 01/3/2025, thời gian thử việc là 30 ngày, mức lương thử việc 6.000.000 đồng/tháng.
Sau 10 ngày làm việc, chị Hà cảm thấy công việc không phù hợp và môi trường làm việc áp lực, không đúng như mô tả ban đầu nên quyết định nghỉ việc. Ngày 11/3/2025, chị gửi email thông báo nghỉ việc ngay trong ngày, không báo trước. Tuy nhiên, khi chị quay lại yêu cầu công ty thanh toán 10 ngày lương đã làm việc, bộ phận nhân sự từ chối với lý do “nghỉ ngang là vi phạm cam kết thử việc”.
Không đồng ý, chị Hà gửi đơn phản ánh lên Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội Quận 5. Qua kiểm tra hợp đồng và xác minh thời gian làm việc, cơ quan chức năng xác định: chị Hà nghỉ việc trong giai đoạn thử việc, được quyền nghỉ mà không cần báo trước theo Điều 27 Bộ luật Lao động 2019, và việc công ty không thanh toán lương cho số ngày đã làm là hành vi vi phạm pháp luật.
Căn cứ Điểm a Khoản 2 Điều 17 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, Công ty TNHH Thương Tín bị xử phạt 10.000.000 đồng, đồng thời bị buộc trả đủ 10 ngày tiền lương thử việc cho chị Hà.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
Kết luận
Người lao động có quyền nghỉ việc trong thời gian thử việc mà không cần báo trước và không phải bồi thường. Nếu doanh nghiệp lấy lý do nghỉ ngang để từ chối trả lương cho những ngày làm việc thực tế, hành vi đó bị xem là vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính theo quy định.
