Ngành, nghề, công việc đặc thù là những công việc có tính chất đặc biệt. Trường hợp người lao động thuộc ngành, nghề, công việc đặc thù muốn nghỉ việc phải báo trước ít nhất 120 ngày hoặc một phần tư thời hạn hợp đồng.
Trong quan hệ lao động, có những công việc mang tính kỹ thuật, trách nhiệm và an toàn cao nên được pháp luật xem là ngành, nghề, công việc đặc thù. Đối với nhóm công việc này, việc chấm dứt hợp đồng lao động không thể thực hiện tùy tiện mà phải tuân thủ thời hạn báo trước đặc biệt.
1. Ngành, nghề, công việc đặc thù theo Bộ luật Lao động là gì?
Căn cứ theo khoản 1 Điều 7 Nghị định 145/2020/NĐ-CP:
Điều 7. Thời hạn báo trước khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với một số ngành, nghề, công việc đặc thù
Ngành, nghề, công việc đặc thù và thời hạn báo trước khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động quy định tại điểm d khoản 1 Điều 35 và điểm d khoản 2 Điều 36 của Bộ luật Lao động như sau:
1. Ngành, nghề, công việc đặc thù gồm:
a) Thành viên tổ lái tàu bay; nhân viên kỹ thuật bảo dưỡng tàu bay, nhân viên sửa chữa chuyên ngành hàng không; nhân viên điều độ, khai thác bay;
b) Người quản lý doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp; Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp;
c) Thuyền viên thuộc thuyền bộ làm việc trên tàu Việt Nam đang hoạt động ở nước ngoài; thuyền viên được doanh nghiệp Việt Nam cho thuê lại làm việc trên tàu biển nước ngoài;
d) Trường hợp khác do pháp luật quy định....
Quy định này giới hạn phạm vi các công việc đặc thù trong những lĩnh vực có yêu cầu kỹ thuật và an toàn cao. Thành viên tổ lái, nhân viên bảo dưỡng tàu bay hay thuyền viên đều là những người đảm nhận vị trí then chốt, không thể thay thế ngay. Người quản lý doanh nghiệp cũng thuộc nhóm này do ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Tình huống giả định
-
Người lao động nhầm lẫn về tính chất ngành nghề khi ký hợp đồng
Ngày 8/5/2025, tại Phường Tân Thuận, TP Hồ Chí Minh, chị Nguyễn Thị Minh Trang ký hợp đồng 36 tháng với Công ty Dịch vụ Kỹ thuật Hàng không Toàn Cầu, công việc là nhân viên hỗ trợ kỹ thuật mặt đất. Do hiểu nhầm đây là ngành nghề đặc thù, chị Trang đồng ý điều khoản báo trước 120 ngày khi nghỉ việc. -
Công ty xác nhận lại tính chất công việc
Tháng 2/2026, bộ phận pháp chế rà soát và xác định vị trí của chị Trang không thuộc ngành nghề đặc thù. Công ty thông báo điều chỉnh thời hạn báo trước nghỉ việc còn 45 ngày. -
Hai bên thống nhất điều chỉnh hợp đồng
Công ty và chị Trang lập phụ lục hợp đồng sửa đổi điều khoản cho phù hợp pháp luật. Chị Trang tiếp tục làm việc ổn định, không phát sinh tranh chấp.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Người lao động làm ngành, nghề đặc thù phải báo trước bao lâu khi nghỉ việc?
Căn cứ theo khoản 2 Điều 7 Nghị định 145/2020/NĐ-CP:
Điều 7. Thời hạn báo trước khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với một số ngành, nghề, công việc đặc thù
...
2. Khi người lao động làm ngành, nghề, công việc quy định tại khoản 1 Điều này đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động hoặc người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với những người lao động này thì thời hạn báo trước như sau:
a) Ít nhất 120 ngày đối với hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc hợp đồng lao động xác định thời hạn từ 12 tháng trở lên;
b) Ít nhất bằng một phần tư thời hạn của hợp đồng lao động đối với hợp đồng lao động có thời hạn dưới 12 tháng.
Thời hạn báo trước này dài hơn quy định thông thường tại Điều 35 Bộ luật Lao động 2019 (45, 30 hoặc 3 ngày). Mục đích là để người sử dụng lao động trong lĩnh vực đặc thù có đủ thời gian sắp xếp, đào tạo và thay thế nhân sự nhằm duy trì hoạt động ổn định. Đối với hợp đồng ngắn hạn, quy định “một phần tư thời hạn” vừa đảm bảo linh hoạt, vừa duy trì sự cân bằng quyền lợi giữa các bên.
Tình huống giả định
-
Thuyền viên xin chấm dứt hợp đồng trước thời hạn
Ngày 5/8/2025, tại TP Hải Phòng, chị Trần Ngọc Diệp là thuyền viên thuộc doanh nghiệp vận tải biển Đại Dương đã gửi đơn xin nghỉ việc sau 6 tháng làm việc theo hợp đồng 10 tháng. -
Doanh nghiệp yêu cầu tuân thủ thời hạn báo trước đặc thù
Phòng nhân sự căn cứ khoản 2 Điều 7 Nghị định 145/2020/NĐ-CP thông báo chị Diệp phải báo trước tối thiểu bằng một phần tư thời hạn hợp đồng, tức khoảng 2,5 tháng. Việc báo trước 15 ngày của chị Diệp là không hợp lệ. -
Tòa án nhân dân khu vực 3 - Hải Phòng giải quyết tranh chấp
Chị Diệp khởi kiện yêu cầu được nghỉ việc hợp pháp, song Tòa án xác định đây là ngành nghề đặc thù, việc báo trước 15 ngày là vi phạm quy định. Tòa tuyên chị Diệp đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Ngành, nghề, công việc đặc thù là nhóm lĩnh vực có yêu cầu kỹ thuật và an toàn đặc biệt, như hàng không, hàng hải hoặc quản lý doanh nghiệp. Người lao động trong các ngành này khi chấm dứt hợp đồng phải tuân thủ thời hạn báo trước lâu hơn để bảo đảm hoạt động không bị gián đoạn. Cụ thể, thời hạn báo trước là 120 ngày hoặc một phần tư thời hạn hợp đồng tùy theo loại hợp đồng lao động.
