Hành vi mở cửa xe ô tô không quan sát, gây cản trở hoặc tai nạn cho người tham gia giao thông khác đang ngày càng phổ biến, đặc biệt tại các khu vực đô thị đông đúc. Đây là hành vi tưởng chừng đơn giản nhưng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng nếu thiếu ý thức và sự thận trọng. Pháp luật hiện hành đã có quy định cụ thể về mức xử phạt hành chính trong trường hợp này, đồng thời làm rõ mức phạt tăng nặng nếu hành vi đó gây ra tai nạn giao thông.
1. Mức phạt hành chính khi mở cửa xe ô tô gây tai nạn giao thông là bao nhiêu?
Điểm q khoản 5 và điểm b khoản 10 Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 6. Xử phạt, trừ điểm giấy phép lái xe của người điều khiển xe ô tô... vi phạm quy tắc giao thông đường bộ
...
5. Phạt tiền từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
...
q) Mở cửa xe, để cửa xe mở không bảo đảm an toàn.
...
10. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 22.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
...
b) Vi phạm quy định tại một trong các điểm, khoản sau của Điều này mà gây tai nạn giao thông: điểm a, điểm b, điểm c, điểm d, điểm đ khoản 1; điểm c khoản 2; điểm b, điểm g, điểm h, điểm n, điểm o, điểm p, khoản 3; điểm a, điểm c, điểm d khoản 4; điểm c, điểm d, điểm e, điểm h, điểm n, điểm o, điểm q khoản 5; điểm b khoản 7; điểm b, điểm c, điểm d khoản 9 Điều này.
...
Theo quy định trên, chỉ cần người điều khiển xe mở cửa không đảm bảo an toàn, dù chưa gây ra hậu quả, vẫn có thể bị xử phạt từ 4 đến 6 triệu đồng. Trường hợp hành vi này gây tai nạn, dù là va chạm nhỏ hay nghiêm trọng – thì mức xử phạt sẽ tăng lên 20 đến 22 triệu đồng.
Ngoài phạt tiền, người vi phạm còn có thể bị trừ điểm trên giấy phép lái xe theo cơ chế quản lý mới, từ đó ảnh hưởng đến quyền sử dụng giấy phép trong tương lai. Điều này cho thấy mức độ nghiêm trọng của hành vi tưởng chừng đơn giản, nhưng tiềm ẩn nguy cơ gây rối loạn, mất an toàn trên đường phố.
Tình huống giả định
Anh Lê Minh Hải điều khiển xe ô tô cá nhân đậu ven đường Nguyễn Trãi (quận 5, TP.HCM). Khi chuẩn bị bước xuống xe, anh Hải mở cửa mà không quan sát phía sau. Đúng lúc đó, một người đi xe máy chạy tới không kịp tránh và đâm thẳng vào cánh cửa vừa bật ra, khiến người điều khiển xe máy ngã xuống đường và bị thương ở tay.
Lực lượng CSGT nhanh chóng có mặt tại hiện trường, lập biên bản và xác định nguyên nhân chính do hành vi mở cửa xe không đảm bảo an toàn. Dù mức độ thương tích không nghiêm trọng, anh Hải vẫn bị xử phạt hành chính 20 triệu đồng theo điểm b khoản 10 Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP. Đồng thời, anh còn bị trừ điểm trên giấy phép lái xe do gây tai nạn có lỗi rõ ràng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Mở cửa xe ô tô gây tai nạn giao thông có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?
Điểm a khoản 1 Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015, được sửa đổi bởi Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017, quy định như sau:
Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017)
Điều 260. Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
1. Người nào tham gia giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Làm chết người;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 61% đến 121%;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng....
Nếu việc mở cửa xe ô tô gây hậu quả nghiêm trọng, như làm chết người, gây thương tật nặng hoặc thiệt hại tài sản lớn – thì người vi phạm không chỉ bị xử phạt hành chính mà còn phải chịu trách nhiệm hình sự. Mức phạt tù có thể lên đến 5 năm, và nếu gây hậu quả nghiêm trọng hơn nữa (làm chết nhiều người hoặc gây thiệt hại hàng tỷ đồng), mức án có thể tăng lên 10 - 15 năm tù giam theo các khoản tiếp theo của Điều 260.
Đây là điểm quan trọng để phân biệt giữa xử phạt hành chính và truy cứu hình sự: hậu quả của hành vi là yếu tố quyết định. Ngoài ra, người vi phạm còn có thể bị cấm hành nghề hoặc đảm nhiệm chức vụ trong thời hạn nhất định nếu bị kết án.
Tình huống giả định
Tháng 4/2025, ông Trịnh Văn Thành dừng xe bên lề đường Phạm Hùng (Hà Nội) để trả khách. Trong lúc mở cửa xe phía bên trái, ông không quan sát kỹ và vô tình gây va chạm với một chiếc xe máy do chị Nguyễn Thị Quỳnh điều khiển. Cú va chạm mạnh khiến chị Quỳnh bị hất văng xuống đường, chấn thương sọ não và tử vong trên đường đi cấp cứu.
Sau khi điều tra, cơ quan công an xác định ông Thành đã vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ khi mở cửa xe không quan sát, trực tiếp dẫn đến cái chết của người khác. Viện Kiểm sát nhân dân quận Nam Từ Liêm đã truy tố ông Thành về tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ theo điểm a khoản 1 Điều 260 Bộ luật Hình sự, với mức hình phạt tù có thể lên tới 5 năm.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Mở cửa xe ô tô không quan sát là hành vi vi phạm luật giao thông đường bộ và có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Trường hợp không gây tai nạn, người điều khiển sẽ bị xử phạt hành chính từ 4–6 triệu đồng; nếu gây tai nạn, mức phạt tăng lên 20–22 triệu đồng. Ngoài ra, nếu hậu quả nghiêm trọng, người vi phạm còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 260 Bộ luật Hình sự.
